به گزارش شمانیوز: وزیر امورخارجه کشورمان به روزنامه گاردین گفت که حدس می‌زنم ترامپ پایبندی ایران به برجام را تأیید نخواهد کرد و تصمیم را به کنگره آمریکا واگذار می کند ظریف: اگر اروپا در خروج از برجام دنباله آمریکا باشد ایران برنامه هسته‌ای را با سرعت بیشتر ادامه می‌دهد.
برای نخستین‌بار یک مقام ارشد ایرانی عدم تأیید پایبندی ایران به برجام از سوی ترامپ را محتمل دانسته و هشدار داده است كه چنانچه اتحادیه اروپا دنباله‌روي واشنگتن برای خروج از برجام باشد، ایران تکنولوژی هسته‌ای بسیار پیشرفته‌تر از قبل از برجام را دنبال خواهد کرد.
جواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران این سخنان را در مصاحبه‌اش با روزنامه انگلیسی گاردین عنوان کرد. این نخستین‌بار است که ظریف خروج آمریکا از برجام را محتمل دانسته است. ظریف در گفت‌وگو با گاردین گفت: «فرض و حدس من این است که ترامپ پایبندی ایران را به برجام تأیید نخواهد کرد و خواهد گذاشت کنگره در این‌باره تصمیم بگیرد.»
در صورتی که فرض ظریف محقق شود، کنگره آمریکا به مدت ٦٠ روز فرصت خواهد داشت تا درباره بازگرداندن تحریم‌های ایران به بهانه هسته‌ای اعمال شده بودند، تصمیم‌گیری کند و با توجه به این‌که کنگره توسط اکثریت جمهوریخواه کنترل می‌شود، بسیار بعید به نظر می‌رسد که رأی کنگره مخالف با نظر دونالد ترامپ باشد و ایران باید در انتظار بازگشتن تحریم‌ها باشد.
در این میان اما ایران به حمایت اروپا امید بسته است. مسأله‌ای که ظریف در گفت‌وگو با گاردین بر آن تأکید کرد. مقامات اتحادیه اروپا البته بارها و بارها تعهد خود را به برجام اعلام کرده‌اند. حتی فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا چندی پیش گفته بود که اگر آمریکا از برجام خارج شود، اروپا به آن پایبند خواهد ماند.
ظریف نیز تأکید کرده است که تنها راهی که ایران اجازه خواهد داد محدودیت‌های اعمال‌شده بر برنامه هسته‌اي‌اش ادامه یابد، آن است که دیگر طرف‌های برجام (انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین) همگی به شرایط قید‌شده در برجام پایبند مانده و با تحریم‌های احتمالی آمریکا مقابله کنند. ظریف در ادامه گفت‌وگوی خود افزود: فکر می‌کنم که ترامپ سیاست غیر قابل پیش‌بینی بودن را در پیش گرفته است که البته نشان داده او یک فرد غیر قابل اطمینان نیز هست. ظریف هشدار داد که خروج آمریکا از برجام به ضرر واشنگتن خواهد بود؛ چرا که ایران برنامه غنی‌سازی اورانیوم و دیگر بخش‌های برنامه هسته‌ای خود را با سطح بسیار پیشرفته‌تری ادامه خواهد داد.
وی ادامه داد: توافق هسته‌ای به ایران اجازه داد تا تحقیق و توسعه هسته‌ای خود را ادامه دهد. ما پایه دانش خود را ارتقا داده‌ایم. اگر تصمیم بگیریم از توافق خارج شویم، با دانش بیشتری نسبت به گذشته این کار را انجام خواهیم داد. البته برنامه هسته‌ای‌مان به دلیل عضویت در معاهده ان‌پی‌تی که موضوعی جدا از برجام است، همواره صلح‌آمیز خواهد ماند اما محدودیت‌ها برداشته خواهد شد.
وزیر امور خارجه کشورمان همچنین به این نکته اشاره کرد که خروج از توافق یکی از گزینه‌هایی است که تهران در حال بررسی آن است. ظریف گفت: البته گزینه‌های دیگری نیز وجود دارد که به نحوه مقابله جامعه جهانی با آمریکا بستگی دارد. وی هشدار داد: در صورتی که اروپا، ژاپن، روسیه و چین تصمیم بگیرند که با آمریکا همراه شوند، در آن صورت فکر می‌کنم که پایان برجام فرا خواهد رسید.
برجام زمانی با خطر مواجه شد که دونالد ترامپ كه در دوران انتخابات ریاست‌جمهوری به‌صراحت اعلام کرده بود در صورت پیرزوی برجام را پاره خواهد کرد، توانست رقیب دموکرات خود را شکست دهد و به کاخ‌سفید راه یابد. از زمانی که ترامپ سکان ریاست‌جمهوری را در آمریکا به دست گرفت، تهدید‌هایش علیه برجام آغاز شد و به دفعات تحریم‌های جدیدی را به بهانه فعالیت‌های موشکی بر ایران اعمال کرد.
طی دو ماه اخیر اما ترامپ تحرکات ضدبرجامی خود را افزایش داده و حتی یک‌بار سفیر آمریکا در سازمان ملل به منظور مذاکره با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حول محور برجام به وین سفر کرد. یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس ولي یک هفته بعد بار دیگر پایبندی ایران را به مفاد برجام اعلام کرد؛ اما این اعلام پایبندی نیز برای آمریکایی‌ها قانع‌کننده نبود و دولت آمریکا چه از زبان سفیرش در سازمان ملل و چه از زبان دونالد ترامپ بارها و بارها به توافق هسته‌ای تاخته است.
حمله دولت آمریکا به توافق هسته‌ای آنچنان شدت یافت که مقامات سابق دولت آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما نیز در دفاع از برجام وارد میدان شدند. اخیرا نیز جان کری، وزیر خارجه سابق آمریکا و از معماران اصلی توافق هسته‌ای در مقاله‌ای در روزنامه واشنگتن پست از برجام دفاع کرده و نوشته است: «اگر آمریکا با تأیید‌نکردن پایبندی ایران به توافق هسته‌ای مسیر خود را در خصوص این توافق از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ٦ امضا‌کننده دیگر توافق هسته‌ای و نتیجه‌گیری‌های وزارت خارجه خودمان جدا کند، سرنوشت این توافق به دست کنگره خواهد افتاد. کنگره‌ای که با تصمیم‌گیری درباره امنیت آمریکا مواجه است، نه همه‌پرسی درباره رئیس‌جمهوری ترامپ یا باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین.
وی با ادعای این‌که «جهان این توافق را شکل داد تا راه دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را مسدود کند»، نوشت: ما نتیجه‌گیری‌مان را درباره این توافق بر مبنای راستی‌آزمایی قرار دادیم، نه اعتماد. خارج شدن از توافقی که تا امروز نتیجه‌بخش بودن خود را نشان داده و مانع از رشد بالقوه برنامه هسته‌ای ایران شده، غیرمنطقی است. وی در ادامه با بیان این‌که در دوران فعالیتش به‌عنوان سناتور، رأی‌گیری‌های متعددی را درباره کنترل تسلیحات مطرح کرده بود، تأکید کرد که حفظ توافق هسته‌ای بسیار مهم است.
اما به نظر می‌رسد که هیچ نوع دفاعی قدرت اقناع مقامات دولت فعلی آمریکا را ندارد. روز گذشته نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل با وجود این‌که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همواره پایبندی ایران به برجام را اعلام کرده است، بار دیگر برجام را بدون بازرسی‌ها وعده‌ای پوچ توصیف کرد. نیکی هیلی تأکید کرد که ایران باید اجازه بازرسی از سایت‌های نظامی خود را تحت توافق برجام به آژانس بدهد.
«ایران اجازه بازرسی از سایت‌های نظامی را نمی‌دهد؛ درحالی‌که آژانس می‌گوید نباید تفاوتی میان سایت‌های نظامی و غیرنظامی باشد.» به نظر می‌رسد که این‌گونه اظهارات با هدف بهانه‌تراشی برای اقدام محتمل ترامپ در خروج از برجام صورت می‌گیرد؛ چه این‌که مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ١٠ روز پیش اعلام کرده‌اند ایران نظام بازرسی کافی را در اختیار بازرسان آژانس قرار داده است و به‌طور کامل به تعهدات خود به برجام پایبند است.
آژانس همچنین به درخواست آمریکا برای دسترسی به اطلاعات محرمانه پاسخ منفی داده است. شبکه بلومبرگ گزارش داد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با درخواست‌های دولت آمریکا برای فاش کردن اطلاعات محرمانه از ایران مخالفت کرده و مقامات این سازمان مجبور شده‌اند اصول اولیه توافق هسته‌ای را برای آمریکایی‌ها توضیح دهند.
اکنون که یک هفته از سخنرانی وی در سازمان ملل می‌گذرد، مذاکرات پشت پرده و دیدارهای دیپلماتیک ارشد نشان می‌دهد که آمریکا منزوی‌تر و متحدانش درخصوص اهمیت توافق هسته‌ای متحدتر شده‌اند. رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا روز ۲۰ سپتامبر برای رهبران اروپا و مقامات ایران توضیح داد که ترامپ چه چیزهایی را درباره این توافق دوست ندارد که در رأس آن شروطی قرار داشت که به مسائلی همچون توسعه برنامه موشکی بالستیک ایران، حمایت این کشور از بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه و پشتیبانی ایران از گروه‌هایی که واشنگتن آنها را تروریست می‌خواند، رسیدگی نمی‌کند. پس از پایان این نشست مشخص شد که طرف‌های دیگر توافق نظر متفاوتی دارند. فرانسه و آلمان تأکید می‌کنند که اگرچه این توافق کامل نیست، به هدف خود دست یافته است؛ برنامه هسته‌ای ایران محدود شده است، بنابراین چرا باید توافق را از بین برد؟
ترامپ هر ۹۰ روز یک‌بار موظف است گزارشی را به کنگره آمریکا درباره پایبندی ایران به توافق هسته‌ای ارایه دهد تا مشخص شود آیا این توافق همچنان در راستای منافع ملی آمریکا هست یا نه. وی تا ۱۵ اکتبر فرصت دارد درباره تأیید پایبندی ایران تصمیم‌گیری کند. وی در حاشیه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل گفت که تصمیم خود را در این‌باره گرفته اما آن را فعلا اعلام نمی‌کند. باورها بر این است که آمریکا پایبندی ایران را تأیید نخواهد کرد و با این کار تصمیم‌گیری را به کنگره واگذار خواهد کرد که باید انتخاب کند تحریم‌های ایران را مجددا وضع کند یا نه.
به گفته مقاماتی که افکار ترامپ را تشریح می‌کنند، وی می‌خواهد از این تهدید به‌عنوان ابزاری برای وضع تحریم‌هایی علیه ایران استفاده کند که اقتصاد این کشور را همانند هفت یا هشت‌سال پیش تحت فشار قرار می‌دهد. آمریکا برای رسیدن به این هدف نیازمند همکاری متحدان اروپایی‌اش است و این یک مانع بزرگ به شمار می‌آید؛ چراکه این کشورها می‌گویند اگر آمریکا مجددا تحریم‌هایش را وضع کند از منافع کشورهایشان حمایت خواهند کرد.
دیوید سولیوان، سفیر اتحادیه اروپا در آمریکا در نشستی در یک اندیشکده آمریکایی در ۲۵ سپتامبر گفت: تردیدی ندارم که اگر این سناریو (خروج از توافق هسته‌ای) عملی شود، هر چند که هنوز مشخص نیست این اتفاق بیفتد، اتحادیه اروپا برای دفاع از منافع مشروط شرکت‌های‌مان با هر ابزاری اقدام خواهد کرد.
چنین اقدامی بیشتر از آن‌که ایران را منزوی کند به انزوای آمریکا خواهد انجامید. کلسی داون‌پورت، رئیس منع اشاعه در مجمع کنترل تسلیحات در این‌باره گفت: دولت ترامپ تاکنون مشخص نکرده است که این سیاست چگونه به نتیجه‌ای بهتر می‌انجامد. این استراتژی درواقع چه دستاوردی خواهد داشت و مشخص نکرده است که واشنگتن چگونه می‌خواهد آن را اجرایی کند.
یکی از ناامیدی‌های طرفداران توافق، حجم بالای زمانی است که آنها برای آگاه کردن مقامات دولت آمریکا درباره این‌که توافق چه کاری انجام می‌دهد و چه کاری انجام نمی‌دهد، صرف کردند. مقامات آژانس انرژی اتمی که مسئول نظارت بر اجرای تعهدات هسته‌ای در این توافق‌اند، مجبور شده‌اند اصول اولیه این توافق را برای آمریکایی‌ها تشریح کنند. به گفته سه دیپلمات که با آژانس در ارتباط هستند، یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مجبور شده است توضیح دهد که این توافق حمایت ایران از حزب‌الله و فعالیت‌هایش در منطقه را شامل نمی‌شود.
این دیپلمات‌ها که خواستند نام‌شان فاش نشود، گفتند که آژانس بین‌المللی همچنین درخواست دولت برای فاش کردن اطلاعات طبقه‌بندی شده از ایران را رد کرده است. با توجه به اختلاف نظرهای داخلی درباره آینده توافق هسته‌ای کار تیلرسون بسیار پیچیده است. ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا روز ۲۶ سپتامبر مخالفت‌های دولت با توافق هسته‌ای را زیر سوال برد و گفت که خروج از این توافق اعتبار آمریکا در هر مذاکره دیگری ازجمله درباره کره‌شمالی را تضعیف خواهد کرد.
تیلرسون همچنین با نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل بر سر این توافق اختلاف نظر دارد. وی بارها توافق را مورد انتقاد قرار داده و از موضع رئیس‌جمهوری کشورش در این زمینه دفاع کرده است. اظهارات هیلی در اندیشکده آمریکایی اینترپرایز درباره توافق هسته‌ای نشان می‌دهد که وی با تیلرسون یا کارکنان او حتی مشورت هم نکرده بود.