صاحب‌خبر - گروه فرهنگ و هنر - نصرت کریمی در سال 1346 پس از تولید چند انیمیشن، فیلم کارتونی «زندگی» را که فیلمنامه آن براساس دیدگاه‌های فلسفی مولوی نوشته شده بود، روی زمینه‌هایی از مینیاتور صفوی ساخت. بعد از انقلاب تقریباً تا دو دهه خبری از انیمیشن‌سازی ایرانی نبود، کما اینکه صنعت فیلمسازی هم تازه داشت جان می‌گرفت و روی پا می‌ایستاد. از اوایل دهه‌ی 80 صدا و سیما در مرکز صبا شروع به تولید انیمیشن‌های کوتاه کرد که بیشتر جنبه ی تبلیغاتی و آموزشی داشتند. این آثار از نظر کیفیتی استانداردهای لازم را نداشتند و مورد نقد قرار گرفتند. در چندسال اخیر شاهد پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه‌ی انیمیشن‌سازی بوده‌ایم. اکران موفق انیمیشن‌های سینمایی «تهران 1500» و «شاهزاده‌ی روم» و ساخت سری‌های پرمخاطب «دیرین دیرین» و «شکرستان» در تلویزیون و نیز راه یافتن یک انیمیشن ایرانی به اسکار 2016 بسیاری از ما را به آینده‌ی انیمیشن امیدوار کرده است.
ضعف‌ها و محدودیت‌ها
ژاله کرمی درباره‌ی بزرگترین محدودیت‌های انیمیشن در ایران به «ابتکار» گفت: «در حوزه انیمیشن، فیلمنامه ضعف بزرگی است که در کشور ما وجود دارد. در شرایطی که از نظر میزان تولید انیمیشن وضعیت بسیار بدی داریم اولویت ساخت انیمیشن ما باید برای کودک باشد. ولی ما به فکر این هستیم که برای بزرگترها و مدیران فیلم بسازیم و آنها تاییدمان کنند.» این طراح گرافیک تاکید کرد: « ضمن اینکه استودیوهم کم داریم. بازاریابی هم خلا بزرگ ما در بازارهای جهانی انیمیشن است. مثلاً برای شناخته شدن انیمیشن‌های باکیفیت ساخت ایران باید امکان نمایش آنها در سالن‌های مطرح دنیا وجود داشته باشد. که این امر فقط با داشتن استودیوی حرفه‌ای برای ضبط و بازاریابی و تبلیغات گسترده امکان پذیر است.»
عدم حمایت در جشنواره فجر
کرمی در ادامه با اشاره به نبودن بخش انیمیشن در جشنواره فجر گفت: «سال 94 سال انیمیشن بود ولی از هشت اثری که در حوزه انیمیشن ارائه شده بودند حتی در کاتالوگ و برنامه‌های جشنواره فجر هم لحاظ نشده بودند.» حامد جعفری نیز با بیان اینکه صنعت انیمیشن در کشور ما شکل نگرفته و ضمانتی هم برای سرمایه گذاران در این حوزه وجود ندارد اظهار کرد: «اگر در جشنواره فجر بخشی برای فیلم‌های انیمیشن ایجاد می‌شد و به فیلم برتر سیمرغ می‌دادند، می‌توانست کمک کند کارهایی بیشتری در این حوزه تولید شود اما از سوی دیگر این نگرانی وجود دارد که نتوانیم محتوای کافی برای چنین بخشی تولید کنیم، بنابر این مرحله‌ی اول تولید کارهایی است که مخاطب عمومی داشته باشد و مرحله دوم رقابت بین این کارها است.» تهیه‌کننده‌ی انیمیشن «شاهزاده ی روم» با بیان اینکه خود ما هم فکر نمی‌کردیم که این فیلم چنین فروشی داشته باشد، گفت: «می‌دانستیم وقتی برای گروه کودک و نوجوان فیلم می‌سازیم، این شانس را داریم که پدر و مادرها هم همراه آنها به سینما می‌روند و شاید چند بار فیلم را ببیند و این به فروش بیشتر فیلم کمک می‌کند.»
صدا، مهمترین عنصر جذب مخاطب
کرمی با بیان اینکه برای انیمیشن، صدا عنصر بسیار مهمی است بیان کرد: « همان‌طور که شاهد تاثیرگذاری صدای سلبریتی‌ها در فروش و تبلیغات انیمیشن‌های مطرح هالیوودی بوده‌ایم، کیفیت و آشنا بودن صدا میتواند عامل بسیار مهمی در بازاریابی و فروش انیمیشن به حساب بیاید. چون صدا شاید از تصویر هم مهمتر باشد. صداست که شنونده را احاطه می‌کند و آن را باورپذیر می‌کند.» وی افزود: «متاسفانه به علت سیاست‌های صدا و سیما دیگر خبری از دوبله‌های درخشان دهه‌ی 60 و 70 در تلویزیون نیست و در بازار نیز بسیاری از کارتون‌های روز دنیا را گروههای کوچک به صورت زیرزمینی دوبله می‌کنند که مسلماً کیفیت استانداردی ندارند.»
خروجی هنرستان‌ها و دانشکده‌های ما اصلاً خوب نیست
بهرام عظیمی درباره‌ی وضع انیمیشن ایران پیش گفته بود: «به عقیده من ما صنعت انیمیشن نداریم. اگر صنعت انیمیشن در ایران وجود داشت باید در فیلم من که بیش از 250 نفر مشغول بودند، حداقل 30 درصد آنها تحصیل کرده‌ِ این رشته بودند، در صورتی که فقط دو نفر با این ویژگی بودند.» کارگردان انیمیشن «تهران 1500» اضافه کرد: «در حال حاضر هنرستان انیمیشن داریم و در دانشگاه‌ها تا مقطع فوق لیسانس این رشته هم وجود دارد، یعنی در سال‌های آتی باید منتظر یک خروجی عظیم باشیم اما در کشور ما همه چیز بر حسب اتفاق است و در حوزه انیمیشن هم هر تیمی که باعشق و علاقه کارش را شروع کرده آدم‌های مورد نیازش را هم جمع کرده؛ یعنی خروجی هنرستان‌ها و دانشکده‌های ما اصلاً خوب نیست و همیشه موفقیت کارهای ما متکی بر افراد خاص است.»
انیمیشن متعهد
محمدامین همدانی در گفت و گویی درباره‌ی جدیدترین فعالیت‌های «خانه انیمیشن» گفت: «خانه پویانمایی سالانه بیش از ۱۰۰۰ دقیقه تولید دارد. در حال حاضر این خانه با پنج تیم متفاوت روی پنج فیلمنامه سینمایی متمرکز است. یکی از این پروژه‌ها که اثری فاخر خواهد شد به صورت موقت «پسر دلفینی» نام دارد و داستان آن در خلیج فارس اتفاق می‌افتد.» وی افزود: «همچنین پس از «شاهزاده روم» فیلمی با عنوان «فیل‌شاه» به جشنواره فجر ارائه می‌شود. «فهرست مقدس» که علاوه بر موفقیت در جشنواره های داخلی ۲۰ افتخار بین المللی هم دارد.»مسئول خانه پویانمایی انقلاب اسلامی همچنین درباره نما و دکوپاژ هالیوودی آثار تولید شده در این مجموعه به ویژه «فهرست مقدس» تاکید کرد: « در این آثار در ضمن آن که بر انیمیشن متعهد هم تاکید می‌شود روایتگر یک داستان تاریخی برگرفته از قرآن است که ماجرای آن در شهر نجران کشور یمن(که این روزها در اختیار عربستان است) می‌گذرد و زمان آن به صد سال قبل از ظهور دین اسلام بازمی‌گردد. آنچه در «فهرست مقدس» دیده می‌شود که حرف بین‌المللی هم دارد تکنیکی به نام اغراق واقع‌گرایانه است که تا به حال در ایران استفاده نشده و شبیه آن در فیلم‌های «ارباب حلقه‌ها» و «آواتار» دیده می‌شود.»
سیاست‌گذاری مشخصی از طرف دولت وجود ندارد
علی اسکویی در گفت و گویی بیان کرد: «همیشه بین پرفروش‌ترین فیلم‌های دنیا یک انیمیشن هست در حالی که تعداد تولید انیمیشن بسیار کمتر از فیلم‌های سینمایی است و این نشان می‌دهد که انیمیشن بالقوه توانایی جذب مخاطب بالایی دارد.» عضو هیات مدیره‌ی «آسیفا» (انجمن بین‌المللی فیلمسازان انیمیشن) یادآور شد: «اینکه در کشور ما انیمیشن سینمایی ساخته می‌شود خوب است اما باید دید به چه قیمتی، چطور و بر چه مبنایی این اتفاق می‌افتد! نهادهایی که وارد کار شده‌اند، چقدر از این حوزه اطلاع دارند؛ اگر آسیب‌شناسی را ابتدای کار انجام دهیم نتیجه بهتری می‌گیریم.» وی درباره‌ی رشد انیمیشن در کشور نیز اظهار کرد: «صنعت فیلم ما تجربه‌ای چند دهه‌ای پشت سر دارد ولی انیمیشن نوپاست و نیاز به گذر زمان دارد و هنوز به زمان باروری انیمیشن نرسیده‌ایم. به عقیده‌ی من پیشرفت‌های فعلی را هم مدیون بچه‌های فعال در این حوزه هستیم و هیچ سیاست‌گذاری مشخصی از طرف دولت وجود
نداشته است.»
حلقه‌ی مفقوده‌ای به نام توزیع
غلامرضا فرجی نیز که مسئولیت پخش انیمیشن «شاهزاده‌ی روم» را بر عهده داشته با بیان اینکه در سینمای ایران حلقه‌ی مفقوده‌ای به نام توزیع داریم اظهار کرد: «معرفی یک اثر به ویژه انیمیشن برای مخاطب کار سختی است، در مورد فیلم «شاهزاده روم» بحث اول ما نوع معرفی اثر بود ما با بیلبوردهای شهری مخالف بودیم. چون این کار بازیگری ندارد که برای مخاطب جذاب باشد. بنابراین تصمیم گرفتیم نمایش افتتاحیه فیلم را در یک روز خاص برگزار کنیم تا با استقبال مخاطبان در آن روز و شروع موفق فیلم بازتاب مردمی را داشته باشیم.» مسئول پخش حوزه هنری اضافه کرد: «با وجود مخاطبان سخت‌گیر سینمای ما، ارائه‌ی یک اثر سینمایی بسیار مشکل است بنابراین بخش اعظم موفقیت یک فیلم به نحوه معرفی آن بر می‌گردد.»
اولین انیمیشن راه‌یافته ایران به اسکار
انیمیشن ایرانی «استریپی» به کارگردانی بابک و بهنود نکویی برای رقابت در اسکار 2016 پذیرفته شد. این اولین بار بود که یک انیمیشن ایرانی در فهرست انیمیشن‌های شرکت کننده در رقابت برای انتخاب نامزدهای اسکار قرار گرفته است. «استریپی» (راه راه) درباره کارگر یک کارخانه بزرگ است که تصمیم می‌گیرد در کار ملال آور راه راه کردن بسته‌های کارخانه خلاقیتی ایجاد کند. فیلم فضای تک رنگی دارد و از رنگ قرمز استفاده خلاقانه‌ای شده است.«استریپی» در کنار 10 انیمیشن دیگر از کشورهای استرالیا، فرانسه، ایرلند، آمریکا، روسیه، سوییس در برنامه «نمایش نمایش‌ها» در تعدادی از سینماهای آمریکا اکران شده و جز 60 انیمیشنی است که برای رقابت و ورود به shorlisاسکار 2016 پذیرفته شد. این انیمیشن که در استودیو گنبد کبود، با تکنیک دو بعدی در 3 دقیقه و 35 ثانیه ساخته شده، تاکنون در بیش از 30 جشنواره معتبر چون انیماموندی برزیل، ایماجیناریا ایتالیا، اکسپوتونز آرژانتین، کلیک هلند و انیمست رومانی شرکت کرده و موفقیت‌هایی به دست آورده که از آن جمله می‌توان به عنوان بهترین متحرک‌سازی در جشن خانه سینمای ایران، منتخبCITIA در جشنواره انسی فرانسه به عنوان یک نمونه آموزشی برای کودکان فرانسوی و حضور در بخش پلی‌آف جشنواره انیموکته لهستان اشاره کرد.همچنین این انیمیشن دیپلم افتخار نهمین جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران را نیز به دست آورده و به عنوان منتخب بخش خاورمیانه در جشنواره «راه سبز» لندن به نمایش درآمده است.∎