در سالهای اخیر شاهدیم که چهارشنبه‌سوری از حالت سنتی خارج شده و به سمت خشونت سوق داده شده است. آتش‌بازی مراسم چهارشنبه‌سوری سالیانه تعداد زیادی از افراد را به دلیل آسیب‌های جبران‌ناپذیری همچون سوختگی، قطع عضو و معلولیت‌های جسمی روانه بیمارستان‌ها می‌کند. چهارشنبه‌سوری که از آیین‌های کهن ایرانیان است در سالهای گذشته به چالشی دلهره‌آور تبدیل و بیشتر با آن برخوردهای سلبی شده و کمتر از دریچه برگزاری همراه با کاهش خطر به آن پرداخته شده است.
دستگاه انتظامی، حوزه بهداشت و درمان، شهرداری‌ها، فرمانداری‌ها، دستگاه قضایی و چندین نهاد و دستگاه دیگر هر سال درگیر مسائل چهارشنبه‌سوری هستند و هر کدام به فراخور مسئولیتی که دارند هشدارهایی اغلب بازدارنده در محافل عمومی و رسانه‌ای اظهار می‌کنند اما تاکنون کدام یک از این دستگاه‌ها برای برگزاری بدون خطر و هدایتگرانه این آیین اقدام عملی انجام داده است؟ سوختگی چهارشنبه‌سوری ویژگی‌های خاصی دارد که از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به سن و جنس افراد سوخته و نوع سوختگی آنها اشاره کرد. افراد قربانی در دوره نوجوانی و آغاز جوانی قرار داشته و بیشتر از پسران هستند. نوع سوختگی هم بیشتر تماس بدن با شعله مستقیم آتش و کمتر به علت برخورد اجسام داغ است. از این‌رو وسعت سوختگی از مشکلات اساسی است؛ چراکه در این مراسم معمولا آتش‌بازی در فضای باز اتفاق می‌افتد، سوختگی‌های استنشاقی معمولا دیده نمی‌شود و در این بیماران عوارض تنفسی ناشی از سوختگی معمولا ثانویه است.
گزارشی مقطعی بر روی افرادی که در حوالی مراسم چهارشنبه‌سوری سال ۹۳ دچار آسیب ناشی از مواد محترقه شده و به اورژانس مراکز پزشکی و بیمارستان‌های تحت پوشش معاونت بهداشتی دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشورمراجعه کرده بودند، انجام گرفته است.
تعداد ۲۵۰۲ بیمار در فاصله ۱۵ اسفند‌ماه ۹۳ تا ۱۵ فروردین‌ماه ۹۴ دچار آسیب ناشی از مواد محترقه شده‌اند. بیشترین موارد ثبت شده از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، آذربایجان غربی و ایران گزارش شده است که نزدیک به ۳۶ درصد از کل موارد گزارش شده در سال ۱۳۹۳ را شامل می‌شود.
کمترین موارد گزارش شده از دانشگاه‌های علوم پزشکی فسا، کرمان، شاهرود و شیراز بوده است (سه نفر و کمتر) بیشترین تعداد آسیب‌ها در گروه سنی نوجوانان (۴۲.۹ درصد) و سپس جوانان (۲۶.۵ درصد) ثبت شده است. میانگین سنی آسیب دیدگان ۲۲.۴ سال بود.
رئیس گروه پیشگیری از حوادث معاونت بهداشت وزارت بهداشت با اعلام اینکه ۱۹۸۵ نفر (۷۹.۳ درصد) از کل مصدومین گزارش شده، مذکر و بقیه مونث بودند، گفت: از نظر عضو آسیب دیده، دست (۳۶.۳ درصد)، چشم ( ۲۳.۵ درصد) و پا (۷.۳ درصد) به ترتیب بیشترین فراوانی آسیب را به خود اختصاص داده است. از نظر نتیجه حادثه ۷۹.۹ درصد موارد بهبود یافته‌اند. تعداد ۳۰ مورد معلول و ۱۰ مورد فوت گزارش شده است.
برخورد قابل تامل مسئولان با چهارشنبه‌سوری
چهارشنبه‌سوری جشنی نیست که وابسته به دین یا قومیّت افراد باشد و در میان بیشتر ایرانیان رواج دارد، مسلمان، زرتشتی، مسیحی و کلیمی آیین چهارشنبه‌سوری را به جا می‌آورند و تعصب و حساسیت مذهبی در برگزاری آن دخالتی ندارد.
در سالهای اخیر، رسانه‌های ایران توجّه زیادی به خطرات احتمالی ناشی از استفاده از مواد آتش‌زا و انفجاری نشان می‌دهند اما نکته قابل توجه و پرسش اصلی آن است که چرا همه تلاش‌ها برای بزرگ نشان دادن خطرات چهارشنبه‌سوری صورت می‌گیرد.
مسئولان دانشگاه‌های علوم پزشکی و بهداشتی، مسئولان قضایی، مسئولان انتظامی و مسئولان اجرایی و شهرداری‌ها در آستانه چهارشنبه‌سوری اگر نکته‌ای بیان می‌کنند یا بیانیه‌ای می‌دهند همه خطرات احتمالی برگزاری این آیین را یادآور می‌شوند و هیچ‌کس راهکاری برای برگزاری بی‌خطر و پرداختن به چهارشنبه‌سوری اصیل که ریشه در فرهنگ و آیین ایرانی دارد ارائه نمی‌دهد.
آیا تاکنون شده است که یک مسئول عالی رتبه در چهارشنبه‌سوری به صورتی رسمی در این آیین شرکت کند و در کنار جوانان و نوجوانانی که از موضع‌گیری‌های متعصبانه در برابر چهارشنبه‌سوری به خشم می‌آیند و بیشتر و بدتر آن را اجرا می‌کنند به این موضوع رسمیت بخشد؟
آیا تاکنون شده است رسانه ملی که بیشترین اطلاع‌رسانی در باره خطرات چهارشنبه‌سوری را انجام می‌دهد اما از بکار بردن حتی لفظ چهارشنبه‌سوری هم ابا دارد و آن را به همان سه‌شنبه آخر سال می‌نامد، صحنه‌هایی بی خطر و اصیل از چهارشنبه‌سوری به تصویر بکشد؟
آیا تاکنون دانشمندان و متخصصان علوم اجتماعی در این‌باره تدبر کرده‌اند و به این موضوع پرداخته‌اند که چرا جوان ایرانی و نوجوان این جامعه در چهارشنبه‌سوری‌ها با عصبانیت از موضع‌گیری‌های خصمانه علیه چهارشنبه‌سوری می‌رود تا هر طور شده ترقه‌ای پرت کند و صدای حضورش در چهارشنبه‌سوری را به گوش دیگران برساند؟
آیا تاکنون از خود پرسیده‌ایم که چرا در برابر پیام‌هایی که علیه چهارشنبه‌سوری صادر می‌کنیم مقاومت می‌شود و چرا هر سال آمار تلفات بالا می‌رود؟ چرا جامعه پیام‌های ما را نمی‌پذیرد؟ آیا به کالبد شکافی این پیام‌های تحکم‌آمیز و آمرانه فکر کرده‌ایم؟ آیا وقت آن نرسیده که چهارشنبه‌سوری را از سر مهر بپذیریم و آن را همانگونه که در آیین ایران باستان تعریف شده به جامعه عرضه کنیم ؟
هشدارهای مسئولان
معمولا در چهارشنبه‌سوری‌ها بیشترین خسارت به تاسیسات شهری، بوستان‌ها، درخت‌ها، سطل‌های زباله، تابلوهای شهری و امکاناتی می‌آید که نگهداری از آن در حیطه مسئولیت و وظایف شهرداری‌ها است.
هشدار دادستانی تهران
دادستان عمومی و انقلاب تهران اقدامات دادستانی تهران در چهارشنبه آخر سال را تشریح کرد و گفت: طبق روال سالهای گذشته با پلیس هماهنگی‌های بسیار خوبی صورت گرفته، امیدواریم خانواده‌ها واقعا به این موضوع نظارت کنند تا شیرینی این ایام با حوادث ناگوار تلخ نشود.
عباس جعفری دولت‌آبادی در حاشیه نشست با سرپرستان نواحی مختلف تهران معاونان دادستان و دادستان‌های شهرستان‌های استان تهران در جمع خبرنگاران اقدامات دادستانی در چهارشنبه آخر سال را تشریح کرد و گفت: طبق روال سالهای گذشته با پلیس هماهنگی‌های بسیار خوبی صورت گرفته، امیدواریم خانواده‌ها واقعا به این موضوع نظارت کنند تا شیرینی این ایام با حوادث ناگوار تلخ نشود.
وی ادامه داد: هر ساله در پایان سال شاهد اتفاقات ناگواری هستیم، هفته پیش نیز متاسفانه در اسلامشهر حادثه ناگواری رخ داد به همین خاطر از همه خانواده‌ها تقاضا داریم نظارت کنند و اجازه ندهند فرزندانشان به سمت این تفریحات نامناسب بروند که در نهایت به تلخی، صدمه و آسیب به اموال مردم و خودشان منجر شود. وی با بیان اینکه در تمام دادسراهای تهران امروز تا پایان شب کشیک برقرار است، افزود: پلیس همکاری و حضور خوبی در سطح شهر داشته و خواهد داشت و کشفیات خوبی صورت گرفته است، امیدواریم با اقداماتی که پلیس و دادستانی انجام می‌دهند اتفاقی رخ ندهد.
دادستان عمومی و انقلاب تهران یادآور شد: مطمئنا هرکسی فردا در سطح شهر اخلال نظم کند و رفتار غیرمتعارف انجام دهد توسط پلیس دستگیر خواهد شد و در اواخر سال دستگیری جوانان برای خانواه‌ها زیبنده نیست و موجب تلخی خواهد شد.
به نظر می‌رسد تاکنون بارها و بارها برخوردهای سلبی و زندانی بودن افراد تا بعد از عید را تجربه کرده‌ایم کاش کمی هم برخوردهای مهربانانه تر را تجربه کنیم و همراهی با جوانان داشته باشیم شاید یکبار این روش جواب داد.
پنج نفر در اثر انفجار ترقه‌های دست‌ساز در شیراز مصدوم شدند
روابط عمومی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری شیراز گفت: در اثر انفجار ترقه‌های دست‌ساز در چند نقطه شهر شیراز طی چند روز گذشته، پنج نفر مصدوم شدند.در حادثه نخست که در یک منزل مسکونی در بلوار عدالت جنوبی، یک جوان ۲۲ ساله که مشغول ساخت ترقه بوده بر اثر انفجار ترقه در دستانش به شدت از ناحیه صورت و چشم دچار آسیب‌های جدی می‌شود.
بر‌اساس این گزارش، ماموران ایستگاه شش آتش‌نشانی شیراز به محض اطلاع از وقوع حادثه در محل حادثه حاضر شده و پس از ایمن‌سازی محل حادثه، مصدوم را به عوامل اورژانس ۱۱۵ شیراز تحویل می‌دهند. در این حادثه بر اثر شدت انفجار به بخشی از منزل مسکونی و لوازم آن آسیب وارد می‌شود.
این گزارش حاکی است: در دو حادثه دیگر انفجار ترقه در دو منزل مسکونی واقع در شهرک سعدی و شهرک رضوان شیراز، یک پسر بچه ۱۱ ساله، یک کودک چهار ساله و دو نوجوان ۱۵ و ۱۶ ساله دچار سوختگی شدند. بر‌اساس این گزارش، حادثه نخست در حالی روی می‌دهد که دو پسربچه ۱۱ و چهارساله در یک منزل مسکونی در شهرک سعدی مشغول ترکیب مواد انفجاری برای ساخت ترقه بوده‌اند که به دنبال انفجار این مواد هر دو دچار سوختگی و مصدومیت شدید می‌شوند و توسط عوامل اورژانس به بیمارستان منتقل می‌گردند.
در حادثه دیگر نیز، دو نوجوان ۱۵ و ۱۶ ساله در حالی که در یک منزل مسکونی در شهرک رضوان مشغول ساخت ترقه بوده‌اند در اثر افنجار این مواد دچار سوختگی و مجروحیت شدید از نواحی مختلف بدن می‌شوند که حال یکی از آنها وخیم گزارش شده است.
سوشیان آسمانی
راهکارهای سلبی و بازدارنده یا تدابیر هدایتگر و کاهش خطر؟
مسئولان در کنار جوانان در چهارشنبه‌سوری ایمن بایستند
صاحب‌خبر -
∎