بي‌تأثيري اجراي طرح زوج وفرد در آلودگي هوا
تجارب اين چند سال نشان مي‌دهد كه اجراي طرح زوج و فرد در هسته مركزي شهر هيچ‌گونه كمكي در كاهش آلودگي هوا نداشته است. از دو سال گذشته مطالعاتي در خصوص پياده‌سازي طرحLEZ در مناطق كم انتشار آلايندگي كه از اين پس با عنوان طرح«كاهش» شناخته مي‌شود، توسط معاونت حمل‌و‌نقل و ترافيك به انجام رسيده و قرار است اين طرح پس از تصويب اجرايي شود. ولي‌الله آذروش، مديرعامل ستاد فني خودروهاي تهران گفت: خودروها براساس سن تكنولوژي توليد و معاينه فني به چهار دسته آبي، سبز، زرد و قرمز تقسيم مي‌شوند و از آنجايي كه ملاك جواز تردد خودروها ميزان آلايندگي است، مسئله اخذ معاينه فني اصلي‌ترين و مهم‌ترين بخش در اين طرح خواهد بود. خودروهايي كه فاقد معاينه فني هستند توسط دوربين‌هاي نظارت تصويري شناسايي شده و در سايت به صورت نرم‌افزاري اعمال قانون مي‌شوند.
نظارت ضعيف بر ترددخودروها و موتورسیکلت‌ها
بيش از 80 درصد خودروهاي موجود در تهران فاقد معاينه فني هستند و آزادانه و بدون هيچ نظارت و كنترلي در سطح شهر تردد مي‌كنند.
مديرعامل ستاد معاينه فني خودروهاي تهران با بيان اينكه تردد خودروهاي معيوب و فاقد معاينه فني از جمله عوامل اصلي بروز و تشديد آلودگي هواي پايتخت است، افزود: خودروهاي فاقد معاينه فني بدون هيچ نظارت و كنترلي در زمينه وضعيت آلايندگي و سلامت ايمني در شهر تهران تردد مي‌كنند.
وي با اشاره به اثرات مثبت معاينه فني خودرو و تأثير حداقل 23 درصدي آن در كاهش آلودگي هوا، اظهار كرد: از ابتداي سال جاري تاكنون از حدود 3 ميليون خودرو مشمول معاينه فني در تهران، تنها 270 هزار دستگاه خودرو به مراكز معاينه فني مراجعه كرده‌اند.
5/3 ميليون موتورسيكلت معاينه فني را دور مي‌زند
آذروش با بيان اينكه وضعيت موتورسيكلت‌ها نيز به مراتب بدتر از خودروهاي آلاينده است، گفت: موتور سيكلت‌ها به واسطه تكنولوژي پايين و عدم رعايت استانداردهاي جهاني حداقل شش برابر خودروهاي داراي استاندارد يورو 2 آلايندگي توليد مي‌كنند. به گفته دبير معاينه فني كلانشهرهاي كشور از 5/3 ميليون دستگاه موتورسيكلت در حال تردد شهر تهران امسال تنها 128 دستگاه به مراكز معاينه فني پايتخت مراجعه كرده‌اند. وي در خصوص اصلاح قانون معافيت معاينه فني خودروهاي نو در مجلس شوراي اسلامي نيز گفت: با توجه به اينكه معاينه فني مستقيماً با سلامت شهروندان در ارتباط است از نمايندگان مي‌خواهيم تا در مدت باقيمانده از اين دوره مجلس با تصويب اين لايحه، تصميم‌گيري اشتباه در دوره گذشته را جبران كنند. آذروش تأكيد كرد: براي كاهش آلودگي هوا اقداماتي نظير معاينه فني خودروها، از رده خارج كردن خودروهاي فرسوده و كاربراتوري، ارتقاي استاندارد خودروهاي توليدي، توسعه حمل ونقل همگاني و استفاده كمتر از خودروهاي شخصي بسيار مهم و قابل توجه است.
تعطيلي در انتظار مراكز معاينه فني متخلف تهران
با مراكز معاينه فني كه به صورت غيرقانوني برگه‌هاي معاينه فني صادر مي‌كنند برخورد مي‌شود، در مرحله اول تذكر و در صورت تكرار تخلف، تعطيل مي‌شوند.
محمد رستگاري، معاون نظارت و پايش محيط‌زيست استان تهران در خصوص نظارت بر مراكز معاينه فني گفت: هم اكنون در شهر تهران 14 مركز معاينه فني سبك و پنج مركز معاينه فني سنگين و در استان تهران 26 مركز معاينه فني سبك و هشت سنگين وجود دارد كه در كل استان تهران 40 مركز معاينه فني سبك و 13 مركز سنگين مشغول به فعاليت است.
وي افزود: اين تعداد مراكز معاينه فني پاسخگوي مراجعه تمام مردم براي اخذ معاينه فني است و از اين بابت نگراني وجود ندارد اما در بحث معاينه فني چند مشكل عديده وجود دارد اول اينكه بسياري از خودروها برگه معاينه فني ندارند و براي دريافت آن مراجعه نمي‌كنند. براي حل اين موضوع سازمان محيط‌زيست يك سياستگذاري داشت كه هيئت دولت نيز در سال 90 آن را تصويب كرد كه بر اساس آن سامانه يكپارچه معاينه فني تشكيل شود. اين سامانه به بانك اطلاعات نيروي انتظامي وصل مي‌شود كه به صورت اتوماتيك هر خودرويي كه برگه معاينه فني نداشته باشد اعمال قانون براي آنها صورت بگيرد. معاون نظارت و پايش محيط‌زيست استان تهران افزود: مشكل ديگري كه وجود دارد برگه معاينه فني جعلي است كه ماشين براي معاينه فني اقدام نمي‌كند اما براي آنها برگه به در منزل فرستاده مي‌شود و اين برگه‌ها به دو صورت است برخي از آنها كاملاً جعلي است و برخي ديگر مركز معاينه فني تخلف مي‌كند و خودشان برگه‌ها را صادر مي‌كنند. رستگاري گفت: وزارت كشور تكليف دارد سامانه يكپارچه معاينه فني را راه‌اندازي كند كه تاكنون اين اقدام انجام نشده است. اگر اين سامانه راه‌اندازي شود جلوي اين تخلفات گرفته مي‌شود اما تا آن زمان كارگروهي تشكيل مي‌شود كه بايد بر عملكرد مراكز معاينه فني نظارت داشته باشد، اين كار‌گروه در هر شهري بايد با عضويت شهرداري، پليس راهنمايي و رانندگي و اداره محيط‌زيست تشكيل شود و عملكرد مراكز معاينه فني را بررسي كند كه در اين زمينه در سال جاري يك مركز معاينه فني كه برگه‌هاي آنها مشكل داشت تعطيل شد و به دو مركز هم اخطار داده شده است كه در صورت تكرار تخلف تعطيل مي‌شوند.
معاينه فني در دقيقه 90
اجراي صحيح هر طرح در وهله اول نياز به همكاري شهروندان دارد. رعايت قانون بايد به عنوان يك مطالبه عمومي در شهروندان پيگيري و درخواست شود كه در اين زمينه مديرعامل ستاد فني خودروهاي تهران گفت: ايجاد صف در برخي از ماه‌هاي سال نتيجه عدم مراجعه خودروها در طول سال است. متأسفانه شهروندان هر روز آمار مرگ و مير ناشي از آلودگي هوا را مشاهده مي‌كنند ولي باز هم براي رعايت وظيفه شهروندي خود نسبت به ديگران حاضر به مراجعه به مراكز معاينه فني نيستند.
در حقيقت با نزديك‌تر شدن به زمان ثبت نام طرح ترافيك در پايتخت انتظار مي‌رود خودروهاي مشمول به اين مراكز مراجعه كنند هرچند اين مراجعه به نوعي اجبار به حساب مي‌آيد ولي بايد در نظر داشت كه با سختگيري و نظارت دوره‌اي صحيح صاحبان خودروها چاره‌ای جز مراجعه به اين مراكز نخواهند داشت. بر اين اساس لازم است تا دستگاه‌هاي متولي با جديت وارد اين عرصه شوند تا شاهد كاهش بخشي از آلودگي هوا باشيم در اين روزهايي كه پديده وارونگي هوا نفس كشيدن را سخت‌تر كرده است.