حسن رحیمی؛  کارشناس اقتصاد انرژی

چندین سال است که در فصل زمستان با کمبود گاز در کشور مواجه هستیم و این چالش هرساله جدی‌تر می‌شود؛ از یک‌سو کمبود گاز موجب خاموشی صنایع و زیان اقتصادی می‌شود و از سوی دیگر مصرف بیش از 20میلیارد لیتر سوخت مایع در سال در نیروگاه‌ها و صنایع، عدم‌النفع 10میلیارد دلاری به‌دنبال دارد. براساس گزارش‌های موجود سهم مصارف خانگی و تجاری و صنایع خرد در فصل سرد تا بیش از 70درصد هم افزایش می‌یابد. بخش زیادی از این مصارف مواردی است که تداوم آن هیچ ضرورتی ندارد و می‌توان با تصمیماتی سریع و اجرایی صریح به کمک اقتصاد ملی و بودجه دولت آمد. در این یادداشت برخی از این موارد را برخواهیم شمرد:
1-مصارف استخرهای روباز آب گرم در فصل زمستان با نرخ یارانه‌ای چه ضرورتی می‌تواند داشته باشد؟ جالب آنکه به‌دلیل سرمای هوا به‌صورت کلی اقبال به استخر در فصل زمستان کمتر است و برخی از این استخرها برای چندین نفر مقدار قابل‌توجهی انرژی مصرف می‌کنند. در گام اول می‌توان در مناطق مختلف شهری صرفا  استخرهای مشخصی دایر باشد. این مسئله باید در همه شهرهای کشور به‌ویژه کلانشهرها عملیاتی شود و حتما به‌صورت قابل‌توجهی مصرف گاز را کاهش خواهد داد.
2- بسیاری از رستوران‌های داخل و حومه شهر اقدام به گرم‌کردن محیط بیرون و آلاچیق‌ها می‌کنند. با توجه به اینکه گرمایش در فضای باز بسیار کارایی پایینی دارد، بخش قابل‌توجهی هرزروی انرژی در این اماکن داریم. ابتدا‌ باید به آنها‌ تذکر داده شود تا نسبت به این مورد تجدیدنظر کنند و صرفا گرمایش در داخل محیط باشد و در غیر این‌صورت قیمت براساس قیمت صادراتی یا پتروشیمی محاسبه خواهد شد؛ یک‌بار که قبض صادر شود سربه‌راه می‌شوند.
3- ویلاهای اطراف شهر به‌ویژه شهرهای بزرگ عمدتا در طول هفته خالی هستند اما گرمایش و مصرف برق‌شان همچنان برقرار است.
در شمال کشور هم از این موارد زیاد است. اولا قیمت انرژی برای این ویلاها به‌صورت قابل‌ملاحظه‌ای افزایش یابد و ثانیا درصورت مصارف غیرمتعارف کلا قطع شود.
4-درخصوص اداره‌ها و سازمان‌های دولتی می‌توان به کاهش محل استقرار اقدام کرد. افزایش تعداد افراد مستقر در اتاق‌ها و کاهش مساحتی که نیاز به گرمایش دارد نیز می‌تواند از دیگر راهکارها در بخش دولتی باشد.
5- بخش قابل‌توجهی از انرژی به‌ویژه در کلانشهرها در پاساژها و فروشگاه‌های بزرگ به مصرف می‌رسد. صاحب فروشگاه‌ها یا پاساژی که مکنت ساخت ‌چنین بنایی را داشته، در زمان پرداخت قیمت انرژی آن هم با نرخ یارانه‌ای داد و هوار می‌کند. قیمت انرژی با اجاره مغازه‌ها که اغلب سر‌به‌فلک می‌کشد، هیچ تناسبی ندارد. بخش عمده مصرف تجاری در این پاساژها و فروشگاه‌هاست.
6- بانک‌ها و شرکت‌های خصوصی بزرگ از دیگر مصرف‌کنندگان عمده انرژی ‌ بخش تجاری و اداری هستند. شرکت‌های بزرگ در بخش تولید اغلب از یارانه‌های انرژی بهره‌مند هستند اما دلیلی ندارد در واحدهای بزرگ و معظم خود در کلانشهرها از یارانه انرژی برخوردار باشند. گرمایش این برج‌ها و ساختمان‌های خصوصی تجاری بایستی به‌گونه‌ای متفاوت قیمت‌گذاری شود. متأسفانه این قبیل ساختمان‌ها در کلانشهرها به‌وفور وجود دارد. این موارد تنها بخشی از مواردی است که می‌توان با یک مقررات‌گذاری ساده اما صریح برای کاهش مصرف انرژی اقدام کرد.
در این روش قطعا به‌هیچ‌یک از گروه‌های هدف و آسیب‌پذیر فشاری وارد نخواهد شد و صرفا جلوی بخشی از هدر‌رفت انرژی و ‌ هزینه‌های ملی را خواهد گرفت. متأسفانه ظاهرا عزمی جزم و اراده‌ای قوی برای برخورد با این موارد فعلا وجود ندارد.