بر اساس تحقیقات کارشناسان بهترین زیستگاه یوزپلنگ ایرانی منطقه ۱۰۰ هزار هکتاری پارک ملی توران در شرق استان سمنان است، اما قلمرو زیستی این گونه ارزشمند ۱۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر فراتر از این پارک ملی گزارش شده و بر همین اساس باید در تمام منطقه توران تمهیدات برای حفظ جان یوزپلنگ اندیشیده شود.
در حالی کمتر از ۲۰ قلاده از یوزپلنگ آسیایی باقیمانده است که برای نجات آن همکاری همه از دولت گرفته تا جوامع محلی ضروری به نظر میرسد.
تهدیدات یوز ایرانی
در سالهای گذشته خشکسالی موجب شده تا غذایی برای گونههای علفخوار باقی نماند؛ بنابراین با کاهش جمعیت علفخواران، جمعیت گوشتخوار آسیب میبیند؛ چراکه علفخواران طعمه گوشتخواران هستند.
با کاهش طعمه، گوشتخواران از منطقه زیست خود خارج و به مناطق مسکونی برای شکار دام نزدیک میشود، در نتیجه بین انسان و دام تعارض ایجاد میشود و انسان برای کاهش تعارض ممکن است که به استفاده از سموم و تلهگذاری روی بیاورد. در نتیجه حیوانات تلف میشوند.
از سوی دیگر حدود ۵۰ درصد تلفات گوشتخواران مرتبط با تصادفات جادهای حاشیه مناطق حفاظت شده است؛ چراکه حیوانات مجبور به خروج از زیستگاه میشوند و تصادف میکنند.
نبود دوربین کنترل سرعت، روشنایی نامناسب، اجازه تعلیف دام بیش از زمان مقرر و سگهای گله، هر یک عاملی در تنگتر شدن نفسهای به شماره افتاده گونه در خطر انقراض یوزپلنگ آسیایی است.
بر اساس گزارشها؛ توله یوزپلنگها از سگ گله بیشترین آسیب را میبینند؛ بنابراین سازمان حفاظت محیط زیست در سالهای گذشته پروانه چرای دام دامداران منطقه در محدوده ۱۰۰ هزار هکتاری در پارک توران را بهمنظور حفظ جان یوزپلنگهای ایرانی، خریداری کرد تا از ورود دام و سگ گله به منطقه حفاظتشده جلوگیری شود که این اقدام برای حفظ جان گونه ارزشمند یوزپلنگ محسوب میشود. متأسفانه تصادفات هم نقشی مهم در تهدید جان یوزپلنگ دارد و محور میاندشت- عباس آباد در شرق استان سمنان بهعنوان محور ارتباطی و مهاجرت حیاتوحش بین زیستگاههای توران، خوش ییلاق و میاندشت به علت چهاربانده شدن و فراهمشدن امکان افزایش سرعت خودروها، به قتلگاه گونههای نادر کشور تبدیل شده اگر چه تابلوهایی باهدف اعلام هشدار به رانندگان نصب شده، اما این اقدام بدون اتخاذ تمهیدات قانونی برای کاهش سرعت خودرو در محدوده قلمرو یوزپلنگ کافی نیست!
امید جهان به سمنان است
معاون محیطزیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت از محیطزیست کشور از پارک ملی توران بهعنوان زیباترین زیستگاه گونه درخطر انقراض یوزپلنگ آسیایی در جهان نامبرده و میگوید: تنها امید حفظ یوزپلنگ آسیایی در کشور، آسیا و دنیا، در استان سمنان است.
حمید ظهرابی در جمع خبرنگاران استان سمنان از یوزپلنگ آسیایی بهعنوان یکی از مهمترین گونههای حیاتوحش کشور نام برد و افزود: گله، دام و دامداری و همچنین سگهای گله، یکی از مهمترین آسیبهای مناطق حفاظتشده است.
ظهرابی با بیان اینکه یوزپلنگ آسیایی نماد حیاتوحش کشور است ادامه داد: برنامههای متعددی برای حمایت از یوزپلنگ آسیایی در استان سمنان در دست اقدام داریم. وی با اشاره به برنامههای این سازمان برای اجرای طرحهای حفاظت در خارج از زیستگاه خاطرنشان کرد: طرح تکثیر در اسارت و طرح ذخیرهگاه نیمهطبیعی در همین راستا از سوی سازمان حفاظت محیط زیست در دست طراحی و اجرا است. وی از تنوع زیستی بهعنوان یکی از ویژگیهای شاخص استان سمنان نام برد و افزود: استان سمنان به لحاظ محیط زیستی ظرفیت بسیار غنی و باارزشی دارد که میتوان آن را به دنیا معرفی کرد.