حسین سلاح‌ورزی، رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ژاپن در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا آخرین وضعیت تجارت دو کشور را تشریح کرد و گفت: روابط تجاری ایران و ژاپن به دلیل وابستگی ژاپن به منابع انرژی ایران در دهه‌های گذشته اهمیت استراتژیک داشت، اما اعمال تحریم‌های گسترده از سوی آمریکا علیه صادرات نفت و گاز ایران تجارت میان این دو کشور را به شدت محدود کرده است، با این حال هنوز کالاهایی وجود دارند که می‌توانند خارج از چارچوب تحریم‌ها مبادله شوند. این کالاها را می‌توان در چند دسته جای داد؛ دسته نخست محصولات کشاورزی و غذایی هستند که ارزش صادراتی بالایی دارند به طور مثال صنایع غذایی و دارویی ژاپن برای زعفران ایران تقاضای زیادی دارند، پسته و خشکبار ایران نیز در بازارهای آسیای شرقی از جمله ژاپن محبوب است و می‌توان با بسته‌بندی‌های مدرن و بازاریابی هدفمند سهم بیشتری از بازار ژاپن را به دست آورد و همچنین خرما به‌ویژه انواع خاص مانند خرمای پیارم به دلیل کیفیت بالا و قابلیت نگهداری طولانی‌مدت می‌تواند وارد بازار ژاپن شود و در نهایت میوه‌های تازه مانند سیب، کیوی و انار که با رعایت استانداردهای کیفی ژاپن می‌توانند به این بازار صادر شوند.

وی افزود: علاوه بر محصولات کشاورزی، محصولات دارویی و تجهیزات پزشکی ایران نیز در صادرات به ژاپن قابل توجه است؛ ایران در تولید داروهای بیوتکنولوژی و ژنریک ظرفیت‌های بالایی دارد و صادرات به ژاپن در این حوزه با توجه به اولویت‌های بشردوستانه و مجوزهای OFAC دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا امکان‌پذیر است، تجهیزات پزشکی مانند کیت‌های تشخیصی یا برخی دستگاه‌های پزشکی که در ایران تولید می‌شوند نیز می‌توانند به بازار ژاپن راه پیدا کنند.

رئیس اتاق مشترک ایران و ژاپن از صنایع دستی، محصولات فرهنگی و سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی به عنوان دیگر کالاهای ایرانی یاد کرد که از پتانسیل مطلوبی برای عرضه به بازار ژاپن برخودار است و اظهار کرد: فرش دستباف ایرانی همچنان یکی از پرطرفدارترین محصولات ایرانی در بازار ژاپن است و استفاده از طرح‌ها و رنگ‌های متناسب با سلیقه بازار ژاپن می‌تواند این محصول را بیشتر رقابتی کند، همچنین محصولات هنری و صنایع دستی مانند خاتم‌کاری، میناکاری و ظروف سرامیکی نیز به دلیل علاقه ژاپنی‌ها به هنرهای دستی با کیفیت بالا می‌توانند جذاب باشند همچنین سنگ‌هایی مانند فیروزه، عقیق و یاقوت که به ‌طور سنتی در صنایع جواهرسازی ژاپن استفاده می‌شوند، می‌توانند یکی از محورهای همکاری تجاری باشند و در نهایت برخی محصولات پتروشیمی که کاربرد گسترده‌ای در صنایع ژاپن دارند و خارج از شمول تحریم‌ها هستند نیز همچنان می‌توانند در تجارت طرفین مبادله شوند. 

راهکارهای نفوذ به بازار ژاپن در تنگنای تحریم 

سلاح‌ورزی در پاسخ به اینکه ارائه چه امتیازاتی می‌تواند ژاپنی‌ها را ترغیب کند تا ریسک معامله با ایران را در تنگنای تحریم‌ها بپذیرند، گفت: ژاپنی‌ها به دلیل وابستگی اقتصادی و امنیتی به آمریکا در تصمیم‌گیری‌های تجاری خود بسیار محتاط عمل می‌کنند بنابراین اگر کمی از سختگیری‌های آمریکا کاهش یابد یا دولت ژاپن در تعامل و مذاکره با آمریکا بتواند مجوزهایی را اخذ کند ایرانی‌ها می‌توانند با اتخاذ راهکارهایی مانند قراردادهای تهاتری، ایجاد مناطق آزاد تجاری ویژه، تضمین صادرات به بازارهای منطقه‌ای، حمایت مالی و بیمه‌ای و کاهش هزینه‌های تجاری ژاپنی را به آغاز و یا تداوم همکاری ترغیب کنند. 

وی اضافه کرد: استفاده از تهاتر کالا به جای تبادلات پولی، یکی از روش‌های کاهش ریسک تحریم‌ها است. برای مثال، ایران می‌تواند محصولات کشاورزی، مواد اولیه یا محصولات پتروشیمی را با کالاهای ژاپنی مانند ماشین‌آلات صنعتی یا تجهیزات پزشکی تهاتر کند، همچنین تعریف مناطقی با مقررات ساده‌تر برای تجارت با ژاپن مانند مناطق آزاد کیش، چابهار یا اروند، می‌تواند از موانع موجود بکاهد و محیطی امن برای سرمایه‌گذاری ژاپنی‌ها فراهم کند، ایران می‌تواند به شرکت‌های ژاپنی تضمین دهد که محصولات آنها از طریق ایران به بازارهای کشورهای منطقه‌ای مانند عراق، افغانستان و آسیای میانه صادر خواهند شد، ایران می‌تواند از طریق بانک‌های داخلی یا موسسات مالی کشورهای ثالث مکانیسم‌هایی برای تامین مالی و پوشش ریسک تجارت برای شرکت‌های ژاپنی ایجاد کند علاوه بر اینها کاهش هزینه‌های گمرکی، حمل‌ونقل و ارائه تسهیلات ویژه برای واردات کالاهای ژاپنی می‌تواند انگیزه این شرکت‌ها را برای همکاری با ایران افزایش دهد.

وی در ادامه به استفاده از ارزهای محلی را در تجارت ایران و ژاپن اشاره کرد و یادآور شد: یکی از راه‌های کاهش وابستگی به دلار و دور زدن تحریم‌ها، استفاده از ارزهای محلی (ریال و ین) در مبادلات تجاری است. این استراتژی می‌تواند با ایجاد حساب‌های مشترک در بانک‌های دو کشور، همکاری با کشورهای  ثالث مانند چین یا روسیه و راه‌اندازی پلتفرم‌های دیجیتال اجرا شود، همچنین صادرکنندگان ایرانی می‌توانند به جای دلار یا یورو، ین دریافت کنند و از این ارز برای خرید کالاهای ژاپنی استفاده کنند.

سلاح‌ورزی در پاسخ به پرسش درباره امکان عرضه محصولات صنعتی ایران در بازار توانمندی همچون ژاپن، اظهار کرد: استانداردهای بالای بازار ژاپن چالش‌های زیادی برای ورود محصولات صنعتی ایران ایجاد می‌کند با این حال در برخی زمینه‌ها از جمله محصولات پتروشیمی با ارزش افزوده، صنایع غذایی فرآوری‌شده و توسعه صنایع کوچک ظرفیت فعالیت وجود دارد. 

فرصت‌های نهفته در اکسپو ۲۰۲۵ اوزاکا  

رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران در ادامه به برنامه‌های اتاق مشترک ایران و ژاپن برای اکسپو ۲۰۲۵ پرداخت و در این باره گفت: اکسپو ۲۰۲۵ اوزاکا  هر چند یک رویداد فرهنگی و اجتماعی است اما فرصتی استثنایی برای ایران به شمار می‌آید تا در حاشیه این نمایشگاه و در ایام شش ماهه برگزاری این رویداد عظیم توانمندی‌های خود را به نمایش بگذارد. 

وی در تشریح وضعیت زیرساخت‌های حمل‌ونقل میان ایران و ژاپن توضیح داد: پروازهای مستقیم میان ایران و ژاپن وجود ندارد بیشتر مسافرت‌ها از طریق امارات، دوحه یا ترکیه انجام می‌شود و در حمل‌ونقل دریایی، محدودیت‌های تحریمی باعث شده کالاها از طریق بنادر ثالث مانند دبی یا سنگاپور ارسال شوند با این حال توسعه خطوط کشتیرانی مستقل با کشورهای ثالث می‌تواند ظرفیت‌های موجود را بهبود بخشد.

سلاح‌ورزی درباره ارزش کنونی تجارت دو کشور گفت: رقم ۱۰۰ میلیون دلار برای ارزش تجارت دو کشور که سفیر ژاپن به آن اشاره داشته گرچه نشان‌دهنده کاهش شدید تجارت دو کشور در سال‌های اخیر است اما باید اذعان کرد که رقم واقعی تجارت بین دو کشور بیشتر از این مبلغ است که و حجم بالایی از تجارت از راه‌های ثالث انجام می شود و این رقم بیشتر شامل صادرات محصولات کشاورزی، دارویی و صنایع دستی است، ضمن اینکه بخش خصوصی سهم عمده‌ای در این تجارت دارد، زیرا شرکت‌های دولتی به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی کمتر در این حوزه فعال هستند.

دارایی‌های ایران آزاد می‌شود؟ 

رئیس اتاق مشترک ایران و ژاپن در پاسخ به این پرسش که توسعه تجارت بخش خصوصی ایران با ژاپن می‌تواند به آزادسازی دارایی‌های بلوکه شده ایران در ژاپن و افزایش فروش نفت ایران به این کشور بینجامد، بیان کرد: این دو موضوع ارتباط تنگاتنگی با چالش‌های برآمده از تحریم‌ها و پس از آن اف ای تی اف دارد و تا زمانی که این دو مشکل را حل نکنیم با تحریم‌های امریکا مواجه هستیم البته در مورد آزادسازی ۱.۵میلیارد دلار از دارایی‌های ایران در ژاپن می‌توان با کاهش سختگیری‌های امریکا تعامل کرد و در مقابل این بدهی‌ها دارو، تجهیزات پزشکی و کالاهایی که مشمول تحریم نیستند را وارد کرد.