گزارش رسانه‌های داخلی از آغاز قطع برق در سراسر ایران برای پرهیز از «مازوت‌سوزی» در نیروگاه‌ها و سپس تأیید این خبر از سوی شرکت توانیر، بازتاب‌های گسترده و عموما منفی در شبکه‌های اجتماعی را در پی داشته است.
در حالی که توانیز روز گذشته اعلام کرده بود به دلیل «افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و محدودیت تامین سوخت گاز نیروگاه‌ها» خاموشی «زمان‌بندی» شده آغاز می‌شود، مدیرعامل این شرکت روز یکشنبه ۲۰ آبان به شکل رسمی خبر داد اعمال این خاموشی‌ها از فردا دوشنبه خواهد بود.
مصطفی رجبی مشهدی این اقدام را «برنامه مدیریت مصرف برق» خواند و گفت که خاموشی برق به صورت یکسان در سراسر کشور و از ساعت ۹ الی ۱۷ اجرا می‌شود.
او توضیح داد که «برای هر مشترک روزانه دو ساعت محدودیت مصرف برق اعمال خواهد شد» و در تهران از طریق پیامک ساعت قطع برق برای شهروندان «اطلاع‌رسانی» می‌شود.
واکنش‌ها به خبر قطع برق به دلیل خودداری از سوزاندن مازوت در نیروگاه‌ها که از زمان اعلام سخنگوی دولت و معاون اجرایی رئیس‌جمهور آغاز شده بود، از روز شنبه شدت گرفته است.
حمدیرضا حاجی‌بابایی، نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی، روز یکشنبه در پاسخ به تذکرهای چند نماینده مجلس در صحن علنی گفت که درباره اقدام دولت پزشکیان «ابهاماتی وجود دارد».
او خواستار «توضیح» دولت در این زمینه شد.
امیرحسین ثابتی، نماینده مجلس حامی سعید جلیلی در انتخابات اخیر، در شبکه ایکس مشکل کمبود برق را متوجه توافق هسته‌ای موسوم به «برجام» دانست و نوشت: «واقعیت تلخی است که امروز می‌توانستیم ناترازی برق وخاموشی نداشته باشیم، اگر کشور در دهه ۹۰ به سبک قجری اداره نمی‌شد.»
این نوشته با واکنش‌هایی مواجه شده است، ازجمله از سوی صادق الحسینی، اقتصاددان نزدیک به اصلاح‌طلبان، که پاسخ داده است: «محدودیت زیرساخت‌های اتمی هیچ ربطی به تولید برق هسته‌ای ندارد.»
داوود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه در دولت ابراهیم رئیسی، نیز در شبکه ایکس با انتشار نموداری از میزان ذخیره گازوئیل در پنج سال اخیر به شکل طعنه‌آمیز گفته است که «یک راهکار جایگزین و تجربه شده موفق برای خاموشی برنامه ریزی شده می‌توانست ذخیره سازی سوخت مایع کافی برای نیروگاه‌ها باشد».
این در حالی است که مدیرعامل توانیر نیز روز یکشنبه اعلام کرد «بیش از ۸۵ درصد» از سوخت مایع مصرفی نیروگاه‌ها گازوئیل است و مدعی شد که تنها «۱۵ درصد» از سوخت مایع مورد استفاده در نیروگاه‌ها مازوت است.
او اذعان کرده که در شرایط فعلی علاوه بر گاز، در میزان گازوئیل مصرفی نیروگاه‌ها «محدودیت» وجود دارد.
اما حتی اصلاح‌طلبان و حامیان دولت مسعود پزشکیان نیز از این اقدام انتقاد کرده‌اند؛ ازجمله محمدعلی ابطحی که در شبکه ایکس نوشته است: «اگر دلیل خاموشی برق در زمستان و فصل سرما به خاطر توقف مازوت سوزی است، حتما پوست خربزه ای است که در این آغاز کار زیر پای پزشکیان و دولتش انداخته‌اند.»
او درباره این که چه کسانی چنین کاری کرده‌اند، توضیح نداده است.
محمد صحفی، دیگر چهره اصلاح‌طلب و از مسئولان پیشین وزارت ارشاد نیز تصمیم به قطع برق را «اقدام مخرب» خوانده که در شرایط «اضطراری» ابتدای دولت انجام می‌شود.
یکی از معدود افراد حامی این طرح محمد فاضلی، جامعه‌شناس و از مشاوران مسعود پزشکیان در دوران رقابت‌های انتخاباتی است.
او در شبکه ایکس نوشته که اگر دولت از مازوت‌سوزی خودداری کند و به «خاموشی دادن محدود و توضیح دادن به مردم» پایبند بماند، سه کار مهم کرده است: «۱. به سلامت اولویت داده؛ ۲. ناترازی را زیر فرش پنهان نکرده؛ ۳. فشار اجتماعی برای حل مسأله از راه درست را به جان خریده.»
این در حالی است که طبق گفته مسئولان دولت، آقای پزشکیان تنها درباره توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه دستور داده است.
محمد آقازاده، روزنامه‌نگار باسابقه، نیز با اشاره به تیتر روز یکشنبه روزنامه اعتماد که نوشته «آسمان آبی‌تر می‌شود» خطاب به الیاس حضرتی، صاحب‌امتیاز این روزنامه، گفته است: «بله آقای حضرتی در تاریکی و همان خاموشی آسمان آبی را می‌شود بیشتر دید و اما در لرزش سرما رمقی می‌ماند آسمان را تماشا کرد؟»
آقای حضرتی از چند هفته پیش به عنوان رئیس «شورای اطلاع‌رسانی دولت» منصوب شده است.
برخی شهروندان، روزنامه‌نگاران و منتقدان جمهوری اسلامی نیز یادآوری کردند وضعیت اداره کشور به جایی رسیده است که مردم یا باید خاموشی را تحمل کنند یا آلودگی ناشی از سوزاندن مازوت را به جان بخرند.
پژمان موسوی، روزنامه‌نگار، انتقاد کرده که حکومت در پی از دست دادن فرصت‌ها برای ساخت نیروگاه‌های سبز و تجدیدپذیر «الان باید سَرِ ما منت بگذارد که چون مازوت‌سوزی را در برخی نیروگاه‌ها ممنوع کرده‌ایم، شما هم باید بی‌برقی را تحمل کنید؟یک عبارت «برنامه‌ریزی‌شده» هم چسبانده‌اید تنگ‌اش تا مثلا تصمیم‌های‌تان را خیلی شیک نشان دهید؟»
برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز خبر داده‌اند در پی اعلام روز گذشته توانیر برای مراجعه به وب‌سایت شرکت توزیع نیروی برق، سرورهای این وب‌سایت از کار افتاده است.
بر اساس اعلام سایت خبری و تحلیلی «آی‌تی ایران» سرویس‌های اعلام شده برای مشاهده جداول خاموشی برق از کار افتاده‌اند و برای بسیاری از شهروندان پیامک اعلام خاموشی ارسال نشده است.
بهمن دارالشفایی، روزنامه‌نگار و مترجم، در این زمینه نوشته است: «یعنی نه‌تنها عرضه تامین برق را نداریم، عرضه این را هم نداریم یک شیوه پایدار برای اطلاع‌دادن جدول خاموشی (که منتش را سر مردم گذاشته‌ایم) راه بیندازیم.»
رضا رشید پور، مجری سابق تلویزیون و از حامیان دولت مسعود پزشکیان، نیز با انتشار تصویری از تیتر خبرگزاری جمهوری اسلامی در ۸ آذر ۱۴۰۲ به نقل از مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی تولید شرکت برق حرارتی که نوشته بود «مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها در تهران قویا تکذیب می‌شود» گفته است: «قطع برق حتما جای انتقاد داره. ولی جسارتا شماها همونایی نیستین که مازوت سوزی رو تکذیب می‌فرمودین؟»
المیرا شریفی مجری و گوینده تلویزیون، نیز در شبکه ایکس نوشت: «بهتر است مسئولان درباره مزایای توقف سوزاندن مازوت توضیح بیشتری دهند. خاموشی های برق تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ اگر مازوت سوزی در برخی نیروگاه ها ادامه داشته باشد، هیچ مشکلی در توزیع برق نخواهیم داشت؟»
در ایران سال‌ها است که در مورد اثرات مازوت‌سوزی به‌عنوان «عامل مرگ خاموش» بر شهروندان هشدار داده می‌شود، اما در این زمینه دست‌کم تحقیقی به‌‌صورت رسمی منتشر نشده است.
با این حال در طول این سال‌ها، برخی نهادها استفادهٔ گسترده از مازوت در ایران را به‌کلی منکر شده و برخی دیگر مدعی شده‌اند که مازوت‌سوزی در خارج از شهرها است یا این‌که در اطراف هیچ کلان‌شهری مازوت سوزانده نمی‌شود.
مازوت نوعی نفت كوره است كه كيفيت پايين و ويسكوزيته بالایی دارد و در نيروگاه‌های حرارتی و موارد مشابه از آن استفاده می‌شود. ویسکوزیته یا گران‌روی به معنای مقاومت مایعات در برابر جاری شدن است.