به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، موضوع بازگشت دانشجویان اخراجی و بررسی پرونده این افراد در وزارت علوم و بهداشت، پس از جلسه معارفه حسین سیمایی صراف، وزیرعلوم دولت چهاردهم و دستور رئیس‌جمهور به این وزارتخانه و وزارت بهداشت درباره بازنگری در پرونده‌های دانشجویان و اساتید به اصلاح اخراجی از هشتم شهریورماه به یکی از موضوعات پرخبر آموزش عالی تبدیل شد.
وزیرعلوم برای تحقق این موضوع، در اولین قدم با تغییر رئیس سازمان امور دانشجویان که از مرتبط‌ترین بخش‌های این وزارتخانه در خصوص مسائل انضباطی دانشجویان است از تشکیل کارگروهی برای بررسی و بازنگری در پرونده‌های انضباطی دانشجویان خبر داد.
حبیبا که جایگزین داداش‌پور در این سازمان امور دانشجویان شده بود در اولین حضور خود در جمع روسای دانشگاهها در قامت ریاست این سازمان از آنها خواست پرونده دانشجویان متخلف را دوباره بررسی کنند و با اغماض با این موارد برخورد کنند.
این استاد دانشگاه تهران در همان روزهای ابتدایی حضور خود درباره پرونده‌های دارای احکام انضباطی دانشجویان به یکی از رسانه‌ها گفته بود "تعداد دانشجویان دارای پرونده‌های انضباطی طی سه سال اخیر که با حکم اخراج از دانشگاه یا منع موقت از تحصیل به دست سازمان امور دانشجویان رسیده حدود 300 پرونده است که 47 پرونده دانشجو دارای احکام انضباطی اخراج از دانشگاه به وزارت علوم ارسال شد".
وی البته بعدها اعلام کرد آمار و ارقام اعلام‌اش چندان دقیق نیست و در مرحله جمع‌آوری اطلاعات قرار دارد.
وزارت علوم و سازمان امور دانشجویان که به نظر می‌رسد موضوع دانشجویان و اساتید اخراجی به یکی از مهمترین ادعاها و پروژ‌ه‌هایش تبدیل شده است طی هفته‌های اخیر با صدور اطلاعیه‌های مختلفی از دانشجویان خواست برای ثبت شکایات خود به سامانه‌های اعلامی مراجعه کنند و چندین بار در اطلاعیه‌هایی وضعیت اساتید و دانشجویان اخراجی را تشریح کرد.
پیش از بررسی آمار اعلامی دانشگاهها درباره دانشجوی اخراجی به تعریف دانشجوی اخراجی از منظر قانون طبق نظر شورایعالی انقلاب فرهنگی می‌پردازیم.
دانشجوی اخراجی کیست؟
طبق آیین‌نامه انضباطی دانشجویان، مصوب سیصد و پنجاه و چهارمین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی دانشجویانی که به هر علتی نتوانند در طول سنوات مجاز، تحصیل خود را در دانشگاه به اتمام برسانند بنابر تشخیص دانشگاه، اخراج شده و قادر به ادامه تحصیل نخواهند بود.
البته بحث اخراج دانشجویان در دو قالب آموزشی و انضباطی تفسیر می‌شود. دانشجویانی که در طول تحصیل خود در دو ترم تحصیلی دوره کاردانی یا سه ترم تحصیلی مقطع کارشناسی معدل کمتر از 12 کسب کرده و به اصطلاح مشروط شوند، از دانشگاه محل تحصیل خود اخراج می‌شوند.
علاوه بر موارد آموزشی و تحصیلی که می‌تواند موجب اخراج دانشجویان شود، موارد انضباطی نیز بسته به تشخیص کمیته انضباطی محل تحصیل، می‌تواند باعث اخراج دانشجو از دانشگاه شود. از جمله موارد انضباطی که انجام آن توسط دانشجویان تخلف محسوب می‌شود، ارائه اسناد جعلی به دانشکده، سرقت اموال متعلق به دانشکده، تقلب در امتحان، فرستادن شخص دیگر به جای خود به امتحان یا شرکت به جای دیگری در امتحان، ارتکاب هر فعلی که موجب اخلال، وقفه یا مزاحمت در اجرای برنامه‌های دانشکده و یا خوابگاه شود و سایر اعمالی که بنا بر تشخیص کمیته انضباطی می‌تواند موجب اخراج دانشجو از دانشگاه محل تحصیل شود.
ماده 6 این آیین‌نامه حدود اختیارات و وظایف کمیته‌های انضباطی دانشگاه و کمیته مرکزی انضباطی را با ذکر موارد احتمالی و تخلفات مشخص کرده است.
در بخش تخلفات سیاسی مواردی از قبیل، عضویت در گروهک‌های محارب یا مفسد یا ملحد یا هواداری و انجام دادن هر عملی به نفع آنها، فعالیت و تبلیغ به نفع گروهک‌ها و مکاتب الحادی، توهین به شعائر اسلامی یا ملی و ارتکاب اعمالی بر ضد نظام جمهوری اسلامی (مانند شعارنویسی، پخش اعلامیه و ...)، ایجاد بلوا و آشوب در محیط دانشگاه از جمله مواردی است که قانونگذار در این بخش پیش بینی کرده است.
دولت سیزدهم و دانشجویان اخراجی
در ایام اغتشاشات پاییز 1401 وقایعی در دانشگاهها رخ داد که بعضا منجر به تعطیلی برخی کلاس‌های درس در برخی دانشگاهها شد. یکی از این وقایع، اتفاقاتی بود که در مهرماه آن سال در دانشگاه صنعتی شریف رخ داد. در این روز تصاویری از برخی حرمت‌شکنی‌ها و رفتارهای ناهنجار از این دانشگاه مخابره شد که چند روز دانشگاه شریف را در کانون توجهات قرار داد.
تعداد دانشجویان اخراجی شریف و تهران در سال 1401 تقریباً هیچ!
در آذر همان سال، این دانشگاه با صدور اطلاعیه‌‌ای وضعیت نهایی دانشجویان متخلف این دانشگاه را اینطور اعلام کرده بود «حدود 230 شکایت به شورای انضباطی واصل شده که برای 40 مورد از پرونده‌ها، تفهیم تخلف انجام شده در نهایت برای 13 مورد از پرونده‌ها حکم بدوی صادر و احکام به متخلفین ابلاغ شد. بر این اساس 2 مورد تعلیق از تحصیل به مدت دو نیم‌سال، 4 مورد تعلیق به مدت یک نیم‌سال با احتساب سنوات، 4 مورد تعلیق از تحصیل به مدت یک نیم‌سال بدون احتساب سنوات و بقیه موارد توبیخ کتبی با درج در پرونده و 1 مورد تذکر شفاهی»
مسئولان دانشگاه تهران نیز در این مدت بارها اعلام کردند در حوادث سال 1401 دانشجوی اخراجی نداشتند. موضوعی که عضو شورای انضباطی دانشگاه تهران مدتی قبل با اعلام جزئیاتی در این خصوص گفته بود: « 87 حکم در این خصوص صادر شد. 36 حکم با عناوین تذکر و توبیخ که دانشجو نه حکمی دریافت کرد و نه محرومیتی و صرفا در حد تذکر بود. 3 حکم محرومیت از امکانات رفاهی، به دلیل مشکلاتی که در خوابگاه ایجاد کرد بودند برای این دانشجویان صادر شد. محرومیت‌های تعلیقی برای 23 نفر صادر شد که اجرایی نشد چرا که این دانشجویان اظهار پشیمانی کردند و تعهد دادند.20 نفر تعلیق یک ترم و سه نفر هم دو ترم تعلیق شده بودند.
محرومیت‌هایی که قبل از دولت چهاردهم به اتمام رسید
دانشجویانی که در فضای دانشگاه زد و خورد داشته، به اموال عمومی آسیب زدند و اقدامات خطرناک انجام دادند، حدود 19 نفر بودند که 14 نفر محرومیت یک ترم تحصیلی و 5 نفر محرومیت دو ترم تحصیلی داشتند که یک ترم آنها اجرایی و یک ترم دیگر تعلیقی بود. این احکام قبل از آمدن دولت چهاردهم به اتمام رسید.
تنها یک نفر به تحصیل بازنگشته که این دانشجو 11 تخلف از جمله درگیری با حراست، درگیری در کتابخانه و خوابگاه، شکایت اخلاقی و سایر موارد را در پرونده خود دارد که چهار ترم محروم از تحصیل است و حکم وی از سوی کمیته مرکزی وزارت علوم تایید شده است.
به گفته این مسئول دانشگاه تهران در جریان اتفاقات 1401 و قبل از عفو رهبری حدود 200 پرونده انضباطی در دانشگاه تهران مختومه شد.
واقعیت دانشجویان اخراجی از زبان وزیرعلوم
هر چند وزارت علوم هنوز به طور رسمی گزارش و آماری از دانشجویان اخراجی و بازگشت اعلام نکرده است اما سخنان وزیرعلوم در نشست اخیر با نمایندگان تشکل‌های دانشجویی واقعیتهایی را در این زمینه آشکار کرد.
رادمنش، دبیر تشکیلات اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل که در این دیدار نکاتی را مطرح کرده بود در گفت وگو با تسنیم گفت: دانشجویان در دیدار با وزیرعلوم که با حضور دکتر حبیبا رئیس سازمان امور دانشجویان همراه بود موضوعات مختلفی نظیر انتصابات، بازگشت اساتید و دانشجویان اخراجی، رشد علمی، برنامه‌های دولت در حوزه آموزش عالی در 4 سال آینده را مطرح کردند.
وی با اشاره به اینکه بنده در این دیدار درباره بازگشت دانشجویان اخراجی نکاتی را مطرح کردم، گفت: وزیر علوم در این جلسه سخنان دکتر حبیبا درباره وجود 350 پرونده انضباطی با حکم اخراج دانشجویان را تکذیب کرد. البته دکتر حبیبا که خود نیز در این جلسه حضور داشت بیان این عدد را اشتباهی لفظی و آماری اعلام کردند.
رادمنش تصریح کرد: به گفته وزیرعلوم تعداد پرونده‌های دانشجویان اخراجی 4 نفر بود که اگر اشتباه نکنم تنها 2 نفر حکم قطعی گرفته بودند. یعنی در بدبینانه‌ترین حالت، تنها 4 دانشجوی اخراجی در دانشگاهها وجود داشت که بزرگ شدن این موضوع و پرداختن به این مسئله قابل تامل است و مصاحبه ایشان و عدم تکذیب رسمی و رسانه‌ای آن از نظر ما ساده‌انگاری است.
در حالی موضوع پرونده دانشجویان اخراجی با وجود تنها 4 پرونده انضباطی با این عنوان به دغدغه اصلی وزارت علوم و بدنه مدیریتی این وزارت خانه تبدیل شده است که آموزش عالی و دانشگاههای کشور با مسائل و مشکلاتی نظیر اعتبارات مالی، تامین رفاهیات دانشجویان، تغذیه و خوابگاه برای بیش از سه میلیون دانشجو دست به گریبان هستند.
کیفیت آموزش، مهارت آموزی و اشتغال همواره جزو مهمترین مطالبات دانشجویان از وزارت علوم و دستگاههای اجرایی مرتبط با این بخش بوده که در نشست‌های مختلف از سوی نماینده‌های دانشجویی مطرح شده است. موضوعاتی که این روزها در سایه جنجال و هیاهوی رسانه‌ای محرومیت از تحصیل 4 دانشجو و بازنگری در احکامی که بعضا طی شدند به چشم مسئولان آموزش عالی نمی‌آید و یا دارای اهمیت در فضای رسانه‌ای و علمی کشور نیست.