روزی که بشر با پدیده‌ای به اسم نایلون یا نایلکس آشنا شد کسی تصور نمی‌کرد که استفاده نادرست از این دستاورد بشری منجر به تهدیدی بزرگ برای محیط‌زیست شود. بین سال‌های 1870 و 1908 که سیر تکاملی تولید پلاستیک و نایلکس بود، سرعت نابودی محیط‌زیست بیشتر شد و این اختراع بشر حال به معضلی جهانی تبدیل شده است. عمده‌ترین معضل استفاده از نایلکس و نایلون، تجدیدناپذیر بودن آن در طبیعت است که البته ضررهایی که برای انسان دارد خود نیازمند گزارش‌های مبسوطی است که در این مقال نمی‌گنجد.
طبق آمار جهانی روزانه 5/ 3 میلیون تن زباله در سراسر دنیا تولید می‌شود که سهم ایران چیزی حدود 40 هزار تن در روز است یعنی نزدیک به یک و نیم برابر دنیا. به‌طور متوسط هر فرد روزانه سه پلاستیک وارد چرخه محیط‌زیست می‌کند و اگر این رقم به مصرف یک پلاستیک در روز برسد این آمار کاهش چشمگیری خواهد داشت.
همگان بر این مساله آگاه هستند که پایه اصلی تولید پلاستیک نفت است، از این رو 300 سال طول می‌کشد که این مواد دوباره به طبیعت برگردند، اما در کنار آن استفاده از کیسه‌های تجدیدپذیر که پایه غیرنفتی دارند تنها یک تا دو سال طول می‌کشد که تجزیه شوند از این رو عاقلانه‌تر این است که استفاده از این کیسه‌ها در دستور کار قرار گیرد و مسئولان و مدیرانی که برای حفظ محیط‌زیست تلاش می‌کنند فرهنگ‌سازی در این باره را آغاز کنند.
خوشبختانه تولید ظروف گیاهی با نشاسته ذرت و سیب‌زمینی ثابت کرد که عمر استفاده از ظروف پلاستیکی رو به پایان است و قرار نیست استفاده از این ظروف همچنان در زندگی انسان‌ها جاری باشد و لازم است یک کمپین استفاده از ساک‌های پارچه‌ای برای خرید و ظروف ملامینی و چینی برای توزیع نذورات راه‌اندازی شود.
مسئولان شهرداری پایتخت در آماری اعلام کردند که در هر شبانه‌روز به‌طور متوسط شبانه دو هزار و ۵۰۰ تن زباله خشک در تهران جمع‌آوری می‌شود که قابل بازیافت است و این میزان پسماند به‌شدت ارزشمند تلقی می‌شود، زیرا هر تن آن در حال حاضر به مبلغ ۴۰۰ هزار تومان توسط پیمانکاران بازیافت پسماند فروخته می‌شود و از سوی دیگر روزانه حدود 900 میلیون تومان از خزانه شهر، صرف هزینه نظافت، شست‌وشوی المان‌های شهری و پاکیزه‌سازی معابر می‌شود.
عزم ملی برای حذف پلاستیک
آغاز طرحی به اسم «یک روز بدون پلاستیک» سال 91 به همت انجمن طرح سرزمین کلید خورد و حال با گذشت چهار سال از این طرح و حرکت‌های خودجوش توسط مردم و انجمن‌های دوستدار محیط‌زیست کم‌کم دارد به سوی هویت ملی پیش می‌رود و بنیانگذاران این روز امید دارند که این روز یک روز ملی یا جهانی شود.
حامد مشیری، مدیرعامل انجمن طرح سرزمین در گفت‌وگویی با فرهیختگان به اجرای این طرح در فروشگاه‌های شهروند و میادین میوه و تره‌بار اشاره می‌کند و می‌گوید: «سال 91 به همت ستاد محیط‌زیست پایدار اتاق فکری تشکیل و پیشنهاد یک روز بدون پلاستیک در همین اتاق ارائه شد و از آن سال تاکنون این ستاد به همت انجمن طرح سرزمین و شهرداری تهران این ایده را در شهر تهران اجرایی کرده‌اند.»
او ادامه می‌دهد: «در سال اول هشت فروشگاه شهروند و پنج میدان میوه و تره‌بار پایلوت این طرح قرار گرفت و اکنون با گذشت چند سال از این طرح، 10 فروشگاه شهروند و 15 میدان میوه و تره‌بار برای اجرای این ایده اعلام آمادگی کردند.»
او با ابراز خوشبینی از اینکه علاوه‌بر این مراکز بسیاری از فروشگاه‌های شهر تهران و استان‌های دیگر این طرح را اجرایی کردند، می‌افزاید: «تمام تلاش شهرداری، محیط‌زیست و انجمن طرح سرزمین این است که بتواند 21 تیر را از یک روز در سال به یک روز در ماه برساند و کم‌کم این طرح به صورت گسترده در سراسر کشور نهادینه شود.»
مدیرعامل انجمن طرح سرزمین، با بیان اینکه در حال حاضر این طرح در استان‌های ایلام، شیراز، بوشهر و اصفهان نیز اجرایی می‌شود، می‌گوید: «اجرای این طرح یک تمرین ملی و فرهنگ‌سازی است تا هر فرد در این روز حداقل یک پلاستیک کمتر مصرف کند و زمانی که این حرکت انجام شود می‌توان امید داشت که فرهنگ‌سازی در حال توسعه است و مجریان طرح یک قدم به اهداف‌شان نزدیک شده‌اند.»
مشیری با بیان اینکه زمان استفاده از کیسه پلاستیک توسط افراد تنها دو دقیقه است، تاکید می‌کند: «استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای یا چندبارمصرف به جای کیسه‌های پلاستیکی یعنی فرصت زنده ماندن طبیعت را افزایش داده‌ایم.»
او با اشاره به اینکه در روز بدون پلاستیک 50 نیرو در فروشگاه‌های شهروند و میادین تره‌بار برای اجرای این طرح حضور دارند، تاکید می‌کند: «افراد زیادی متقاضی کار داوطلبانه برای موسسه ما هستند ولی چون خیلی از کارهایی که ما می‌کنیم پروژه‌ای هستند از نظر زمان‌بندی خیلی نمی‌توانیم برنامه منسجمی برای کار کردن با نیروی داوطلب داشته باشیم.»
اگر انسان‌ها نحوه ارتباط با طبیعت را آموزش ببینند بسیاری از مشکلاتی که در حال حاضر در سطح جهان وجود دارد بی‌شک کاهش می‌یابد، در کشورهای پیشرفته این آموزش از مقاطع دبستان انجام می‌شود اما در کشورهایی مانند ایران این ارتباط هنوز جا نیفتاده است و کسی اعتقاد ندارد که حفظ تنوع زیستی یک ارزش است.
ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در جهان
طی سال‌های گذشته بنگلادش استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرده است، کشور رواندا نیز در سال 2005 استفاده از کیسه پلاستیکی را ممنوع کرد. همچنین چین استفاده از کیسه‌های پلاستیکی رایگان را ممنوع کرده و ایرلند با اعمال مالیات بر کیسه‌های پلاستیکی در سال 2002 استفاده از آن را به میزان 90 درصد کاهش داد. کانادا، هند، آفریقای جنوبی، تانزانیا، کنیا، تایلند و سنگاپور هم استفاده از کیسه پلاستیکی را ممنوع کرده‌اند یا در حال ایجاد مقدمات لازم برای اجرای این قانون هستند. در مارس 2007 سان فرانسیسکو اولین شهر آمریکا در اعمال قانون ممنوعیت استفاده از کیسه پلاستیکی بود. شهرهای اوکلند و بوستون نیز در حال انجام مقدمات لازم برای اجرای این قانون هستند.