گزارشی درباره طرح جمهوری اسلامی ایران برای حل مناقشه قرهباغ
نسخه ایرانی صلح
صاحبخبر - گروه سیاسی: دور جدید تنش بین آذربایجان و ارمنستان بر سر قرهباغ در حالی وارد چهلمین روز خود شده که حملات متقابل نظامی ۲ همسایه شمالی کشورمان با وجود اعلام آتشبس موقت تشدید شده است. به گزارش «وطن امروز»، جمهوری اسلامی ایران از بدو شروع این بحران از ابتدای دهه 90 میلادی با توجه به پیوندهای مشترک مذهبی- قومی با آذربایجان از یک سو و رابطه توام با حسن همجواری با ارمنستان از سوی دیگر، از بازیگران مهم و تاثیرگذار منطقه قفقاز جنوبی به شمار میرود و دارای تاثیرپذیری از تنشها در این منطقه است. با این وجود، پس از اینکه در ابتدای دور جدید درگیری این ۲ همسایه شمالی ایران، با اصابت چند خمپاره و راکت به روستای مرزی خداآفرین، به نوعی پای ایران هم به این مناقشه باز شد که اعزام و استقرار یگانهایی از نیروی زمینی سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی ایران به این منطقه مرزی را به دنبال داشت، حالا دستگاه دیپلماسی کشور هم تحرک بیشتری از خود نشان داده و راهحلهای ایران را برای پایان تنشها به طرفهای درگیر و همچنین روسیه و ترکیه از دیگر بازیگران قفقاز جنوبی ارائه داده است. بر این اساس، پس از آنکه چندی پیش خطیبزاده، سخنگوی وزارت امور خارجه از طرح ایران برای حل مناقشه قرهباغ خبر داد و گفت ایران طرحی را آماده کرده که با مشورت با هر ۲ طرف موضوع یعنی جمهوری آذربایجان و ارمنستان و دولتهای منطقه و همسایگان پیگیری خواهد شد، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان هم سهشنبه ششم آبانماه از تدوین طرح ایران برای حل دائمی مناقشه قرهباغ و تصویب آن توسط مقامات عالی کشور خبر داد و پس از آن عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه در سفری به منطقه این طرح را در باکو، مسکو و ایروان و همچنین آنکارا به مقامات این کشورها ارائه کرد. سیدعباس عراقچی در ادامه سفر منطقهای خود به جمهوری آذربایجان، روسیه و ارمنستان و در آخرین مقصد این سفر یعنی آنکارا، پس از دیدار و گفتوگو با «سدات اونال» معاون وزیر خارجه ترکیه، رویکرد کشورهای درگیر در مناقشه قرهباغ در مواجهه با طرح جمهوری اسلامی ایران را مثبت خواند. معاون سیاسی وزیر امور خارجه ضمن برشمردن ویژگیهای طرح جمهوری اسلامی برای حل مناقشه قرهباغ از جمله داشتن رویکرد منطقهای، به ناتوانی گروه مینسک در حل بحران قرهباغ اشاره کرد و افزود: مکانیسمهای دیگر مثل گروه مینسک را رد نمیکنیم، طرح ما هم جایگزین ابتکارات مینسک نیست، بلکه مکمل آن است و ما درصدد هستیم که از طریق یک رویکرد منطقهای و با به کارگیری همه بازیگران موثر منطقه برای حل این بحران، به تلاشهای جاری گروه مینسک کمک کنیم و نقاط ضعف آن را پوشش دهیم. عراقچی همچنین درباره طرح پیشنهادی ایران گفت: ما منتظر بررسی طرح و دریافت پاسخ از سوی 4 کشور (آذربایجان، روسیه، ارمنستان و ترکیه) در یک فاصله کوتاه هستیم تا با تکمیل آن به گونهای که مورد پذیرش همگان قرار بگیرد، راه را برای حلوفصل بحران قرهباغ هموار کنیم. همچنین سیدعباس عراقچی به عنوان فرستاده ویژه جمهوری اسلامی ایران برای حل مناقشه قرهباغ طی گفتوگو با خبرگزاری ریانووستی روسیه ابعاد طرح ابتکاری ایران را تشریح کرد. عراقچی درباره ابتکار تهران برای دستیابی به صلح در قرهباغ و اینکه آیا این به معنای تشکیل فرمت جدید مذاکرهای برای حلوفصل بحران در قرهباغ با کشورهایی که شما به آنها سفر میکنید، است؟ بیان کرد: مهمترین ویژگی طرح ایران این است که یک رویکرد منطقهای دارد و باید از طریق همین رویکرد منطقهای و با مشارکت کشورهایی که در منطقه تاثیرگذار هستند با این بحران مبارزه کنیم. طبیعتا روسیه از مهمترین این کشورهاست و همینطور ترکیه. وی افزود: ویژگی دوم این طرح واقعبینی آن است و توجه به واقعیات. همانطور که میدانید تاکنون ۳ دور آتشبس در قرهباغ برقرار شده که شکست خورده است. به نظرم یکی از دلایلش این است که واقعیت منطقه و واقعیات میدانی در آن لحاظ نشده است. طرح جمهوری اسلامی ایران در واقعیت آتشبس را به مرحله دوم میبرد و در قدم اول بر یکسری اصول تاکید میکند و از کشورهای درگیر میخواهد که آنها هم پایبندی خودشان را ثابت کرده و عملا آن را نشان دهند و به آن احترام بگذارند. معاون وزیر امور خارجه در ادامه بیان کرد: این اصول شامل اصول پذیرفتهشده بینالمللی بهعلاوه یکسری اصول خاص که مربوط به این بحران میشود و شامل خاتمه اشغال، احترام به تمامیت ارضی، احترام به حاکمیتها، اصل تغییرناپذیری مرزها که خیلی مهم است، احترام به حقوق اقلیتها، احترام به حقوق بشردوستانه، عدم حمله به مراکز و افراد غیرنظامی، بازگشت آوارگان و اصولی از این دست میشود که مورد پذیرش بینالمللی قرار دارد. بر پایه این اصول است که باید مذاکرات شکل گیرد و حتی آتشبس نیز بر پایه این اصول باید شکل گیرد. دیپلمات ارشد ایرانی در ادامه یادآور شد: ما خیلی دقت کردیم که در تبیین این پیشنهاد واقعیت صحنه درگیری و اهداف هر ۲ طرف را در نظر بگیریم یعنی هم آذربایجان و هم ارمنستان و به شکلی آن را طراحی کنیم که قابل پذیرش باشد و کشورهای تاثیرگذار منطقه در آن حضور و مشارکت داشته باشند و امیدوار هستیم که این طرح بتواند راهی برای صلح پایدار در منطقه قرهباغ ایجاد کند. وی متذکر شد: البته کار به این راحتی نیست و مشکلات عدیدهای وجود دارد، از جمله دخالتهایی از خارج از منطقه و توسط کسانی وجود دارد که چندان تمایلی به صلح در این منطقه ندارند. عراقچی خاطرنشان کرد: تلاشها و ابتکار جمهوری اسلامی ایران نافی سایر ابتکارات و تلاشها برای حلوفصل این مناقشه نیست اما معتقدیم بحرانهای منطقهای، راهحل منطقهای دارند.∎