نزدیک به دو ماه از وعده اروپا برای تأسیس کانال ویژه برای حفظ مبادلات مالی با ایران، راهاندازی این سامانه همچنان معلق است. بلژیک، فرانسه، لوکزامبورگ و اتریش چهار کشور نامزد برای میزبانی این کانال مالی هستند، ولی وزارت خارجه اتریش دیروز به صراحت اعلام کرد که به دلیل شک و تردیدها و همچنین خطرات در موقعیتی قرار ندارد که قادر باشد میزبانی این نهاد را بپذیرد. تردید اروپاییها به جایی رسیده که گوردون سوندلند، سفیر امریکا در بروکسل، پایتخت اتحادیه اروپا، طرح اروپاییها را یک «ببر کاغذی» دانست.
عباس عراقچی مهرماه در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک بعد از مذاکره با طرفهای اروپایی گفته بود که سازوکارهای تبادل بانکی و تجاری اروپا با ایران تا شروع دور دوم تحریمهای امریکا در ۱۳ آبان اجرایی خواهد شد، ولی با گذشت ۱۰ روز از شروع دور جدید تحریمهای امریکا، این سازو کار نه فقط عملیاتی نشده، چشمانداز روشنی هم برای عملیاتی شدن آن وجود ندارد. محمدجواد ظریف در گفتوگو با روزنامه العربیالجدید که روز سه شنبه منتشر شد، به صراحت گفت که کشورهای اروپایی آمادگی ندارند هزینه اقتصادی حفظ برجام را بپردازد. ظریف گفته که اروپا در بلندمدت بهای زیادی برای این هزینه نکردن خود خواهد پرداخت. ظریف وارد جزئیات نشده و نگفته منظور او از هزینههایی که اروپاییها خواهند پرداخت چیست، ولی احتمالاً بتوان حدس زد که منظور او، هزینههای امنیتی فروپاشی برجام است که فدریکا موگرینی دیروز برای دومین بار درباره آن صحبت کرد. موگرینی گفته که اتحادیه اروپا برجام را نه به خاطر تجارت و منافع بلکه به دلایل امنیتی حفظ میکند. به گفته کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اگر اروپا بتواند برجام را نگه دارد، قادر خواهد بود بر اساس آن، به پیشرفتهای بیشتری با ایران بر سر یمن، موضوع موشکها، افغانستان و آسیای میانه دست پیدا کند.
عباس عراقچی مهرماه در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک بعد از مذاکره با طرفهای اروپایی گفته بود که سازوکارهای تبادل بانکی و تجاری اروپا با ایران تا شروع دور دوم تحریمهای امریکا در ۱۳ آبان اجرایی خواهد شد، ولی با گذشت ۱۰ روز از شروع دور جدید تحریمهای امریکا، این سازو کار نه فقط عملیاتی نشده، چشمانداز روشنی هم برای عملیاتی شدن آن وجود ندارد. محمدجواد ظریف در گفتوگو با روزنامه العربیالجدید که روز سه شنبه منتشر شد، به صراحت گفت که کشورهای اروپایی آمادگی ندارند هزینه اقتصادی حفظ برجام را بپردازد. ظریف گفته که اروپا در بلندمدت بهای زیادی برای این هزینه نکردن خود خواهد پرداخت. ظریف وارد جزئیات نشده و نگفته منظور او از هزینههایی که اروپاییها خواهند پرداخت چیست، ولی احتمالاً بتوان حدس زد که منظور او، هزینههای امنیتی فروپاشی برجام است که فدریکا موگرینی دیروز برای دومین بار درباره آن صحبت کرد. موگرینی گفته که اتحادیه اروپا برجام را نه به خاطر تجارت و منافع بلکه به دلایل امنیتی حفظ میکند. به گفته کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اگر اروپا بتواند برجام را نگه دارد، قادر خواهد بود بر اساس آن، به پیشرفتهای بیشتری با ایران بر سر یمن، موضوع موشکها، افغانستان و آسیای میانه دست پیدا کند.
پاسکاری ۴ کشور
با وجود نگاه امنیتی اروپایی به توافق هستهای با ایران، آنها همچنان درباره برداشتن اولین گامی که خود وعده آن را دادهاند، مردد و البته دلنگران به نظر میرسند. آنها وعده کرده بودند که کانال مالی ویژه حفظ مبادلات مالی با ایران را قبل از شروع تحریمهای امریکا در ۴ نوامبر (۱۳ آبان) ایجاد کنند، ولی شواهد و قرائن نشان میدهد حداقل در شرایط کنونی هیچ کشور اروپایی حاضر نیست، نامزد برداشتن اولین گام یعنی میزبانی این کانال مالی شود. بلومبرگ نوشته که علاوه بر اتریش، بلژیک، لوکزامبورگ و فرانسه به عنوان نامزد کانال ویژه مالی اروپا شناسایی شدهاند. اتریش دیروز به طور رسمی اعلام کرد که حاضر به پذیرش میزبانی این کانال نیست، چرا که به گفته پیتر گوشلباوئر، سخنگوی وزارت خارجه اتریش، دولت اتریش پس از بررسیهای جدی در این باره به این نتیجه رسیده که در این برهه زمانی در موقعیتی قرار ندارد که میزبانی این نهاد را بپذیرد. این مقام هرچند گفته که از تأسیس این ساز و کار حمایت میکند، ولی مسائل فنی بسیاری در این میان وجود دارد که پاسخی به آنها داده نشده است. سخنگوی وزارت خارجه اتریش گفته است: «ما با مطالعات مفصل به این نتیجه رسیدهایم که قصد نداریم میانجی مبادلات میان ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپا باشیم.» این مقام وزارت خارجه اتریش همچنین گفت که «درباره کارایی کانال مالی شک و تردیدهایی وجود دارد و اتریش نمیتواند خطر نمایندگی آن را بپذیرد.» هرچند بلژیک و لوکزامبورگ به طور رسمی میزبانی این کانال را قبول نکردهاند، ولی بلومبرگ به طور غیررسمی گزارش کرده که بلژیک و لوکزامبورگ هم حاضر به پذیرش آن نشدهاند و فرانسه نیز تا این اواخر، بهدنبال انتخاب اتریش برای میزبانی از این مکانیزم بوده است.
ببر کاغذی اروپا
چچیلیا مالمستروم، کمیسیونر اتحادیه اروپا چهار شنبه هفته گذشته درباره راهاندازی این مکانیسم گفته بود: «روی کاغذ ایده مناسبی به نظر میرسد.» موضوعی که نشان میدهد اروپاییان به رغم تمایل به بیاثرسازی تحریمهای امریکا، همچنان در یک سرگردانی تصمیمگیری به نظر میرسند. بلومبرگ با اشاره به این وضعیت نوشته که کشورهای عضو اتحادیه اروپا تا جایی حاضرند مقابل اقدامات ترامپ علیه ایران بایستند و کانالهای انتقال پول به ایران را باز نگه دارند که این کار در حیاط خلوت آنها رخ ندهد و ظاهراً با همین ارزیابی است که گوردون سوندلند، سفیر امریکا در اتحادیه اروپا این طرح را یک «ببر کاغذی» خوانده است. بلومبرگ از قول یک منبع نوشته که مشکل لاینحل این است که چگونه میتوان به بانکهای طرف همکاری با مکانیزم ویژه اطمینان داد که از آنها در برابر ریسک محرومیت از بازار مالی امریکا حمایت خواهد شد. اروپاییها قصد دارند کار را با تراکنشهای بسیار کوچک آغاز کنند و بعد به سراغ تراکنشهای بزرگتر بروند.