شرق: 131 کشته آخرین آماری است که از تعداد تلفات حجاج ایرانی در حادثه منا منتشر شده است. این حادثه روز پنجشنبه در اولین روزی رخ داد که حاجیان امسال در منا حاضر شدند. این حادثه در مجموع حدود سه‌هزارو 500 کشته و زخمی برجا گذاشت. حجاج روز پنجشنبه برای رمی جمرات رفته بودند که ناگهان حادثه‌ای غیرمترقبه رخ داد و ارتش سعودی به‌دلایل نامعلوم و بدون هماهنگی قبلی دو مسیر رمی جمرات را بست. برخی منابع اعلام کرده‌اند دلیل این اقدام ارتش حضور وزیر دفاع در محل بود. زائران پس از بسته‌شدن دو مسیر مجبور شدند از مسیرهای دیگر تردد کنند. آنهایی که به انتهای خیابان رسیده بودند با انسداد انتهای مسیر مواجه شدند و در حال بازگشت بودند که با سیل عظیم جمعیتی که برای رمی جمرات به محل انجام مناسک می‌رفتند، برخورد کردند. سپس آنها به مسیر باریک و کوچکی هدایت شدند که باید از دروازه‌ای کوچک عبور می‌کردند و همین امر موجب برخورد و ازدحام شدید در ورودی این مسیر شد و فاجعه منا را رقم زد.
این حادثه حدود ساعت 13 رخ داد و ابتدا تصور نمی‌شد ابعاد آن تا این حد گسترده باشد به‌گونه‌ای که حدود نیم‌ساعت بعد مرکز پزشکی سازمان حج و زیارت اعلام کرد مرگ 12 ایرانی تأیید شده است. پس از آن آمار لحظه‌به‌لحظه افزایش یافت تا اینکه خبر داده شد در مجموع هزارو 500 زائر در این حادثه کشته و سه‌‌هزارو 200 نفر زخمی شده‌اند. از این جمع، 131 کشته و حدود 60 زخمی ایرانی بودند.  درهمین‌حال حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدعلی قاضی‌عسگر، سرپرست حجاج ایرانی بیان کرد: 365 زائر ایرانی پس از وقوع فاجعه «منا» به کاروان‌های خود مراجعه نکرده‌اند، البته این به معنی جان‌باختن آنها نیست و ممکن است برای بیتوته به مسجد‌الحرام رفته یا در حال تکمیل اعمال حج خود باشند.  وی ادامه داد: تا شامگاه پنجشنبه آمار مفقود‌شدگان ایرانی، 395 نفر بود که خوشبختانه بعضی از آنها مراجعه کردند و این آمار به 365 نفر رسیده است. امیدواریم با تفحص در بیمارستان‌های سعودی این تعداد کمتر شود.  قاضی‌عسگر، سپس با تأکید بر اینکه نمی‌توان صددرصد و با یقین آمار فاجعه مکه را اعلام کرد، گفت: با آنکه نیروهای ما به محل نگهداری اجساد و مجروحان مراجعه کرده‌اند، ولی اجازه ورود به آنها داده نمی‌شود چون سعودی‌ها می‌گویند، باید آمار و اطلاعات‌شان مشخص شود. درحالی‌که اوضاع در منا بغرنج شده بود، شاهدان عینی و مسئولان از امدادرسانی گروه‌های پزشکی سعودی شکایت می‌کردند و از ایجاد مانع برای جست‌وجوی جان‌باختگان، ممانعت از انتقال زائران مجروح ایرانی به مراکز پزشکی و درمانی، بدرفتاری با مجروحان ایرانی و کندی امدادرسانی رژیم سعودی سخن می‌گفتند.  سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت، درباره حادثه روز پنجشنبه گفت: عربستان اجازه شناسایی جان‌باختگان و مجروحان فاجعه منا را تا پنج عصر پنجشنبه داده بود که 131 زائر ایرانی در میان کشته‌ها و 60 زائر ایرانی دیگر در میان مجروحان شناسایی شدند. اجساد درحال‌حاضر در اختیار ایران نیست. آن 131 زائر جان‌باخته تا لحظه‌ای که عربستان به عوامل امداد‌گر ایرانی اجازه حضور در صحنه را داده بود، شناسایی شدند؛ بنابراین اگر عوامل ما نبودند امکان شناسایی همین تعداد زائر نیز وجود نداشت.
وی افزود: در فاجعه مکه همچنین 60 زائر ایرانی مجروح و جمع‌آوری شدند که 55 نفر آنها به بیمارستان‌های مرکز پزشکی حج‌وزیارت انتقال یافتند و پنج نفر دیگر به‌دلیل شرایط نامناسب جسمی در بیمارستان‌های عربستان هستند.
اوحدی با بیان اینکه آمار جان‌باختگان و مجروحان بیشتر از آن چیزی است که دولت عربستان اعلام کرده است، اظهار کرد: تعداد جان‌باختگان تا این لحظه به مرز هزارو 500 نفر رسیده، درحالی‌که دولت عربستان تا هزار نفر را اعلام کرده است، منابع موثق معتقدند این تعداد به مرز دوهزار نفر نیز خواهد رسید.  وی اضافه کرد: بیمارستان‌های مکه درحال‌حاضر مملو از مجروح است و شرایط روز پنجشنبه طبق آنچه عوامل ایرانی دیده‌اند، نشان می‌داد مدیریت کار از اختیار سعودی‌ها خارج شده بود.  رئیس سازمان حج و زیارت سپس درباره دلایل وقوع این فاجعه، گفت: بیش از 1.5‌ میلیون زائر هم‌زمان در «جمرات» حضور داشتند، به دلیل مسدودشدن یکی از مسیرها، زائران هنگام حرکت به‌هم برخورد کردند و تراکم جمعیت باعث شد عده زیادی زیر دست‌وپا بمانند. البته عربستان تا این لحظه دلیل آن اتفاق را اعلام نکرده، اما سوءتدبیر و نداشتن تجربه، از عوامل اصلی آن بوده است.  وی در پاسخ به این سؤال که آیا حضور وزیر دفاع عربستان در جمره و مسدود‌کردن ناگهانی مسیرهای دسترسی به جمرات باعث این اتفاق شده است؟ گفت: من این موضوع را نمی‌دانم اما آنچه موثق است، بستن مسیرها باعث وقوع این حادثه شد.
اوحدی همچنین نرده‌کشی در اطراف خیمه‌های محل اسکان برخی زائران در مسیر دسترسی به جمرات را یکی ‌دیگر از دلایل وقوع این فاجعه خون‌بار اعلام کرد و افزود: خیمه‌های کشورهای عربی مانند مصر و بحرین در مسیر رمی جمرات قرار دارد. برای اینکه زائران از مسیر حرکت به این خیمه‌ها وارد نشوند نرده‌کشی شده است و همین محدود‌کردن باعث شد فضایی برای نجات‌‌پیداکردن زائران از میان سیل جمعیت وجود نداشته باشد و آنها زیر دست‌وپا بمانند.
وی ادامه داد: عوامل ایرانی، بسیاری از مجروحان را از زیر دست‌وپا خارج کردند. نجات‌‌دادن برخی مجروحان بسیار سخت بود، آنها زیر تلی از کشته‌ها دست‌وپا می‌زدند و عوامل امداد ایرانی تا جایی که امکان داشت زائران را نجات دادند. اوحدی ادامه داد: از ساعت پنج بعد از ظهر پنجشنبه فضا در منا امنیتی شد و دیگر اجازه حضور به عوامل امدادگر سایر کشورها را به محل حادثه ندادند. ما نتوانستیم جان‌باختگان و مجروحان دیگر را شناسایی کنیم. البته دیروز از وزارت حج مجوزی را گرفته‌ایم و پنج کمیته‌ را تشکیل داده‌ایم تا شناسایی جان‌باختگان و مجروحان را انجام دهند. امیدوارم تا یکی، دو روز آینده وضعیت جان‌باختگان و مجروحان ایرانی شفاف شود.  رئیس سازمان حج و زیارت درعین‌حال، با بیان اینکه شناسایی و سرشماری زائران به‌دلیل پراکندگی آنها در منا و مکه امکان‌پذیر نیست، افزود: تا این لحظه 131 زائر جان‌باخته شناسایی شدند که اسامی 118 نفر آنها اعلام شده و شش نفر به دلیل نداشتن کارت از آن 131 نفر، مفقودالاثر اعلام شده‌اند. پراکندگی جمعیت زائران در یکی، دو روز گذشته به‌گونه‌ای بوده است که امکان ارائه آمار مفقودان از سوی کاروان‌ها هم مشکل است.
اوحدی همچنین گفت: برای انتقال این اجساد باید تشریفات قانونی انجام شود که ان‌شا‌ءالله آنها را تحویل می‌گیریم، البته اجساد درحال‌حاضر به سردخانه‌های مکه منتقل شده‌اند.  وی اضافه کرد: برای انتقال این اجساد به ایران با هواپیمایی‌های «ماهان» و «ایران‌ایر» هماهنگ کردیم تا پس از انجام تشریفات قانونی، اجساد را به کشور بازگردانیم. امیرمحسن ضیایی، رئیس جمعیت هلال‌احمر. با بیان اینکه درمجموع حدود 60 نفر از مجروحان ما در بیمارستان‌های سعودی و بیمارستان‌های هلال‌احمر در مکه بستری هستند، گفت: وضعیت بسیاری از آنها خوب است و آماده ترخیص هستند البته هفت نفر از مجروحان ایرانی وضعیت خوبی ندارند و باید بیشتر در بیمارستان بستری بمانند تا درمان بیشتری دریافت کنند.  او افزود: از صبح جمعه نیز اجازه ویزیت و ملاقات با مجروحان داده شده و همکاران ما در بیمارستان‌های سعودی به امور مجروحان ایرانی رسیدگی می‌کنند. بنابراین با این شرایط کارها در حال انجام است و مشکل خاصی وجود ندارد.   وی با بیان اینکه تاکنون درخواستی برای اعزام مجروحان به داخل کشور نداشته‌ایم، گفت: هیأت پزشکی حج در حال پیگیری مسئله است تا اگر لازم باشد کسی برای درمان به داخل کشور منتقل شود، این اتفاق بیفتد؛ البته به‌نظر می‌رسد آمار مجروحان ما از این بالاتر نخواهد رفت و درحال‌حاضر مجروحان در حال کم‌شدن هستند، زیرا آنها به‌تدریج درمان و ترخیص می‌شوند و به کاروان‌های خود بازمی‌گردند.  ضیایی درباره روال بازگشت اجساد کشته‌شدگان ایرانی حادثه منا، گفت: اگر بتوانند پرواز ویژه‌ای را برای این کار اختصاص دهند این انتقال صورت می‌گیرد اما به‌هرحال، سعی می‌شود در اولین پرواز بازگشت، به صورت ویژه این اجساد و همچنین مجروحانی که نیاز به انتقال به کشور دارند، به کشور منتقل شوند. بنابراین داریم این کار را بررسی می‌کنیم تا آن را انجام دهیم. قاعدتا اولین پروازها بعد از یک الی دو روز آینده آغاز می‌شود، چراکه عملا اعمال حج دو روز دیگر تمام شده و اولین پروازها وارد کشور می‌شود.
وی در ادامه از اعلام آمادگی وزارت بهداشت برای پذیرش مجروحان ایرانی و مجروحان سایر کشورهای اسلامی در صورت نیاز خبر داد و گفت: هیأت پزشکی حج نیز آمادگی خود را برای کمک به امر درمان مجروحان کشورهای اسلامی و زائران بیت‌الله‌الحرام اعلام کرده و با تمامی امکانات در خدمت زائران چه ایرانی و چه غیرایرانی است و اعلام کرده هر خدمتی را که لازم باشد در این‌راستا ارائه می‌کند.  ضیایی همچنین گفت: ما یک تیم مجرب و باسابقه در حج داریم و پزشکان، پرستاران و امدادگران باسابقه داریم که می‌توانند بسیار کمک کنند. همچنین تیم‌های پزشکی و پرستاری ما در کشور اعلام آمادگی کردند تا در صورت نیاز به مکه اعزام شده و خدمت‌رسانی کنند. بنده یا دبیرکل جمعیت هلال‌احمر نیز سعی می‌کنیم به مکه مکرمه عزیمت کنیم تا از نزدیک مسائل را بررسی و هدایت کنیم.  حادثه روز پنجشنبه در حالی رخ داد که چند روز قبل نیز سقوط جرثقیل در مسجدالحرام موجب کشته‌شدن بیش از 117 زائر، از جمله 11 ایرانی شد. همچنین روز چهارشنبه گذشته نیز بیش از 200 نفر از حجاج به دلیل خرابی درهای قطار در مکه مکرمه دچار حالت خفگی و بیهوشی شدند. همچنین حادثه آتش‌سوزی هتل حجاج در مکه نیز منجر به زخمی‌شدن تعدادی از آنها و تخلیه هزارو 500 نفر از حاجیان شد. در سال‌های گذشته نیز حوادث مرگ‌باری رخ داده بود، به گونه‌ای که آمار حوادث در زمان حج تمتع زائران در مکه از سال ۱۳۵۴ تاکنون (۴۰ سال) نشان می‌دهد بیش از ۵‌هزار حاجی بر اثر حوادث مختلف، که بیشتر به دلیل نبود امنیت یا سوءمدیریت یا نبود امکانات کافی برای حجاج بوده است، جان خود را از دست داده‌اند.
شبکه اسکای‌نیوز در این‌باره گزارش داد سال 2006 بیش از 300 حاجی بر اثر ازدحام جمعیت در منا جان باختند. از سال 2006 حادثه‌ای هولناک و با این حجم از گستردگی رخ نداده بود. دو سال قبل از این حادثه، یعنی در سال 2004، حادثه مشابهی در مسیر حرکت حاجیان به سوی رمی جمرات رخ داد و بر اثر آن 250 نفر کشته شدند. قبل از آن نیز در سال 1998 بر اثر ازدحام جمعیت، صد حاجی در منا جان باختند. قبل از آن در سال 1994 نیز 270 حاجی در منطقه رمی جمرات جان خود را از دست دادند. بزرگ‌ترین حادثه خون‌باری که بر اثر ازدحام جمعیت در منا رخ داد، در سال 1990 بود و در آن هزارو 426 نفر جان باختند؛ البته این حادثه در داخل تونل منا رخ داد. در سال 1997 نیز در چادر حاجیان در منا آتش‌سوزی رخ داد و باعث کشته‌شدن 343 حاجی شد.  این‌بار نیز وقوع حادثه تلخ در مکه بازتاب‌های گسترده‌ای داشت و بسیاری از کشورها از سوء‌مدیریت‌های رخ‌داده در عربستان انتقاد کردند. این در حالی است که مقامات ایرانی نیز خبر دادند این فاجعه را پیگیری خواهند کرد.
سیدمرتضی بختیاری، معاون دادستان کل کشور، دراین‌باره اظهار کرد: این دومین حادثه تلخی است که در مراسم حج امسال اتفاق افتاده و حقیقتا بی‌لیاقتی کسانی که عهده‌دار حرمین شریفین هستند را نشان می‌دهد. وی افزود: درباره حادثه اول در مکه - سقوط جرثقیل- دادستان کل کشور نامه‌ای رسمی به وزارت امور خارجه نوشت و درخواست پیگیری جدی علت حادثه را داشت. بختیاری با اشاره به حادثه روز پنجشنبه در منا گفت: این حادثه واقعا یک فاجعه بود و هیچ توجیهی برای آن وجود ندارد. معاون دادستان کل کشور افزود: به استناد ماده 290 قانون آیین دادرسی کیفری، حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین رئیسی، دادستان کل کشور، پیگیر حادثه مناست. همچنین دولت و مجلس شورای اسلامی نیز به این حادثه واکنش نشان داده‌اند و اعلام کرده‌اند موضوع را پیگیری خواهند کرد.
-------------------------------------------------------------------------
مفقودشدن 2 خبرنگار صداوسیما
حسن گروسی، رئیس ستاد حج و زیارت صداوسیما، صبح دیروز از مفقودشدن دو نفر از اعضای تیم اعزامی صداوسیما خبر داد. وی گفت: با وجود ممانعت‌های عوامل عربستان و همکاری‌نکردن آنها در جست‌وجوی مفقودان، تلاش‌های زیادی صورت گرفت تا این عزیزان را پیدا کنیم. در این مدت تمام تلاش‍‌مان را کرده‌ایم اما تاکنون هیچ خبری از این عزیزان نشده است. گروسی ادامه داد: تلاش برای یافتن این دو نفر ادامه خواهد داشت و به محض اطلاع از آنها خبرهای رسیده را مطرح می‌کنیم. سفیر سابق ایران در لبنان نیز در میان مفقود شدگان این حادثه است.
-------------------------------------------------------------------------
زنده‌شدن زائر ایرانی
یک زائر ایرانی که چند ساعت در میان اجساد کشته‌شدگان فاجعه اخیر منا افتاده بود، ناگهان به‌ هوش آمد و خود را از میان جنازه‌ها بیرون کشید. به گزارش ایسنا، فرید مدرسی، خبرنگار و نویسنده، که در منا حضور دارد، گفت: یکی از ایرانی‌ها که از ساعت 10 صبح میان کشته‌شدگان افتاده بود، ساعت چهار عصر بر اثر پاشیدن آب با آب‌پاش‌ها، که به صورت او نیز پاشیده شده بود، به هوش آمد. او در ادامه افزود: این زائر ایرانی پس از به‌هوش‌آمدن توانست خود را از میان جنازه‌ها بیرون بکشد و به مقر ایرانی‌ها برساند.