لایحه جدید قانون کار دریایی با هدف اصلاح وضعیت اشتغال دریانوردان و همسان سازی شرایط کار در ناوگان ایران با استانداردهای جهانی تدوین شده است. این لایحه که موضوع گفت وگوی امروز کارشناسان حوزه دریایی است، می تواند تحول بزرگی در حقوق، امنیت شغلی، رفاه و سلامت دریانوردان ایجاد کند.
۱. لایحه قانون کار دریایی چیست؟ | معرفی و اهمیت لایحه
لایحه قانون کار دریایی مجموعه ای از مقررات جدید است که با هدف سامان دهی حقوقی شاغلان در دریا تنظیم شده و به گفته کارشناسان، یکی از کامل ترین اسناد حقوقی حوزه حمل ونقل دریایی در سال های اخیر است.
مهم ترین محورهای این لایحه شامل:
- قراردادهای شفاف و استاندارد بین کارفرما و دریانورد
- تعیین ساعات کار و استراحت در سفرهای دریایی
- افزایش استانداردهای ایمنی و بهداشت روی کشتی ها
- تقویت نظام بیمه و بازنشستگی
- سازوکار قانونی برای رسیدگی به اختلافات کاری
این ساختار، لایحه را به یک سند گویا، قابل اجرا و قابل استناد تبدیل کرده است.
۲. تأثیر لایحه قانون کار دریایی بر زندگی دریانوردان
۲.۱. بهبود امنیت شغلی
با استانداردسازی قراردادها، احتمال سوءاستفاده، اخراج بی دلیل و عدم پرداخت حقوق کاهش می یابد. این موضوع یکی از مهم ترین دغدغه های فعالان این حوزه بوده است.
۲.2. افزایش رفاه و کیفیت زندگی دریایی
لایحه، کیفیت خوابگاه ها، غذا، آب آشامیدنی و امکانات رفاهی کشتی را مطابق استانداردهای بین المللی الزام آور کرده است.
۲.3. کاهش حوادث شغلی
تعیین ساعات کار استاندارد و استراحت کافی از بروز حوادثی که معمولاً به دلیل خستگی رخ می دهند جلوگیری می کند.
۲.4. حمایت درمانی و بیمه ای
پوشش بیمه ای گسترده تر، خیال دریانوردان را از بابت هزینه درمان، حوادث کاری و بازنشستگی راحت تر می کند.
۳. مقایسه لایحه قانون کار دریایی با قانون قبلی
۳.۱. نقاط ضعف قانون قبلی
- نداشتن تعریف دقیق برای ساعات کار و استراحت
- ضعف در نظارت بر ایمنی و رفاه
- نبود ضمانت اجرایی برای پرداخت حقوق
- ابهام در تفاوت مسئولیت ها و شرح وظایف
۳.۲. نقاط قوت لایحه جدید
این لایحه با الگوگیری از کنوانسیون جهانی MLC 2006 تدوین شده و در بخش هایی مانند رفاه، ایمنی، تغذیه و بیمه، استانداردهای تازه ای را معرفی می کند که پیش تر در قوانین کشور وجود نداشت.
۴. تحلیل تخصصی تأثیر لایحه بر گروه های مختلف دریانوردی
در ادامه، تأثیر لایحه بر چهار گروه اصلی کاری روی کشتی بررسی می شود:
۴.۱. ملوانان | ارتقای ایمنی و کاهش حوادث
- ملوانان بیشترین حجم کار فیزیکی و مواجهه با خطر را دارند.
- این لایحه برای آن ها موارد زیر را به همراه دارد:
- ایمنی بیشتر در عملیات عرشه
- پوشش بیمه ای بهتر برای صدمات
- ساعات کاری استاندارد
- بهبود خوابگاه و کیفیت غذا
نتیجه: کاهش حوادث، فشار جسمی کمتر و امنیت شغلی بیشتر.
۴.۲. افسران عرشه | مدیریت مسئولیت و کاهش خستگی
افسران عرشه در هدایت کشتی نقش کلیدی دارند و با اجرای لایحه:
- خستگی کاری به دلیل ساعات کار منظم کاهش می یابد
- مسئولیت های قانونی شفاف می شود
- دوره های تخصصی (STCW) استانداردسازی می شود
نتیجه: دقت بیشتر در ناوبری و کاهش خطاهای انسانی.
۴.۳. مهندسان کشتی | ایمنی بیشتر در موتورخانه
مهندسان در موتورخانه با گرما، صدا و ریسک های فنی روبه رو هستند. لایحه برای آن ها:
- الزام تهویه و ایمنی موتورخانه
- استانداردسازی تعمیرات
- بیمه قوی تر برای حوادث فنی
- آموزش های جدید ایمنی
نتیجه: کاهش خطرات و فشار کاری.
۴.۴. خدمه خدماتی | استانداردسازی کیفیت تغذیه و کار
آشپزان و خدمه خدماتی از طریق لایحه از موارد زیر بهره مند می شوند:
- ساعات کار منظم و مشخص
- بهداشت بهتر در آشپزخانه و انبارها
- تعریف دقیق وظایف و جلوگیری از اضافه کاری تحمیلی
نتیجه: کیفیت بهتر خدمات و کاهش فشار کاری.
۵. جمع بندی | لایحه قانون کار دریایی چه دستاوردی دارد؟
با توجه به تحلیل های انجام شده، لایحه قانون کار دریایی می تواند:
- شرایط کار در ناوگان ایرانی را متحول کند
- استانداردهای جهانی را در کشتی ها اجرایی کند
- امنیت شغلی و سلامت دریانوردان را افزایش دهد
- از بروز حوادث و خسارات جلوگیری کند
- اعتبار ناوگان ایرانی را در تجارت بین المللی ارتقا دهد
این لایحه، در صورت اجرا، یکی از مهم ترین و مؤثرترین اصلاحات قانونی در صنعت دریایی کشور طی سال های اخیر خواهد بود.