مساله فرم و میزان ارتباط بین ایران و روسیه در سال های اخیر به یکی از جدی ترین خطوط مرزبندی سیاسی در داخل کشور تقسیم شده است. در ماه های اخیر همین مساله محور حملاتی علیه محمدجواد ظریف و حسن روحانی وزیر امور خارجه و رییس دولت یازدهم و دوازدهم شد. حملاتی که تا بهارستان هم رسید و باب حرف های تازه در نزاع های سیاسی داخلی را باز کرد.

سیدحمزه صفوی، استاد علوم سیاسی و تحلیلگر مسائل بین الملل در کافه خبر خبرگزاری خبرآنلاین درباره فرم و نوع روابط ایران با شرق و غرب توضیح می دهد و تاکید دارد که در شرایط فعلی تنها آپشن ایران ایجاد فرم همکاری اعتمادساز با شرق است. او همچنین تصریح میکند که ایران می تواند با روسیه همکاری های راهبردی و موثری داشته باشد اما این موضوع با متحد استراتژیک بودن متفاوت است.
 

وضعیت ارتباط ایران و روسیه و فرم تعاملات و معاملات نظامی ایران و روسیه در دو جنگ اوکراین و جنگ ۱۲ روزه بخش مهم دیگری از این گفت و گو است. گفت و گویی که البته با سوالی متفاوت از محور اصلی این کافه خبر خبرگزاری خبرآنلاین شروع شده است؛ سوالی حول محور تفاوت های دیگر «دکتر سید حمزه صفوی» به عنوان استاد علوم سیاسی و تحلیلگر مسائل بین الملل و سیاست داخلی و خارجی و پدرش، سرلشگر یحیی( رحیم) صفوی به عنوان فرمانده پیشین سپاه پاسداران و مشاور فعلی رهبری.

مشروح گفتگوی خبرگزاری خبرآنلاین با سیدحمزه صفوی، استاد علوم سیاسی و تحلیل‌گر را در ادامه می خوانید:

***********************************

در مصاحبه های اخیری که داشتید، در فضای مجازی نگاهی ایجاد شده بود که آیا پسر سردار رحیم صفوی نگاه متفاوتی با پدرش دارد؟ شاید باور عمومی و فرمی که در افکار عمومی شکل گرفته فارغ از اینکه درست یا غلط است، این انتظار را دارد که فرزند یک سپاه مواضع خیلی اصولگرایانه تر داشته باشد. نسبت به سیاست خارجی تحلیلی نداشته باشد که سیاست خارجی ما ممکن است تنش زا باشد یا به سمت تنش زایی پیش می رود و نگاهی به روابط خارجی داشته باشد که در کانسپت اصولگرایی تعریف نشود. شما در چند مصاحبه اخیر تحلیل هایی داشتید که به نظر می آید این پیام را داشت و یا برداشت مخاطب این بود. به طور ساده حاج آقا نگاهشان به این مصاحبه های اخیر شما چه بود؟

من نمی دانم باید از خودشان بپرسید.

*در جمع های خانوادگی هیچ صحبتی نشده است یا خودتان این نگاه را دارید که نگاهتان متفاوت از پدرتان است؟

چند موضوع را باید بیان کنیم: نکته اول؛ ایشان یک مسئول حکومتی که حکم مسئولیتش توسط رهبر امضا شده است و این با خودش یک سری ملاحظات و چارچوب هایی را به همراه می آورد .من یک استاد دانشگاه معمولی، یکی از ۱۰۰ هزار هیات علمی این کشور هستم که آن ملاحظات را ندارم. دوم اینکه؛ ایشان نظامی است و در همه جای دنیا نظامی ها از چارچوب ها و قواعدی بسیار سخت گیرانه در ارتباط با اظهارنظرها پیروی می کنند. من نظامی هم نیستم و هیچ کدام از این دو ملاحظه اول را ندارم.

نکته سوم؛ ذات انسان ها اینگونه است که در یک خانواده چهار تا بچه باشند، هیچ کدام شبیه دیگری نیستند. نه شکل شان، نه ژنتیک شان و نه فکرشان. اصلا اقتضای خداوند و خلقت و آفرینش این بوده که انسان ها را متفاوت آفریده باشد. هم شکلی و هم فکری.

روایتی از بحث بین یک پدر و پسر نظامی و دانشگاهی درباره مقوله قدرت!

نکته دیگر این است که رشته ایشان ژئوپولوتیک و رشته من علوم سیاسی است. در این دو رشته هر دو به مفاهیمی می پردازند. به عنوان مثال مفهوم قدرت؛ من یک بار با ایشان خیلی مفصل درباره موضوعی در خصوص قدرت صحبت می کردم؛ نهایتا دیدم چرا ما همدیگر را در این موضوع نمی فهمیم. بعدا دیدم که اصلا تعریف قدرت در علم ژئوپولوتیک با تعریف قدرت در علوم سیاسی دو چیز مختلف است؛ یعنی اشتراک لفظی وجود دارد ولی اختلاف معنایی هست. بنابراین یک نفر با نگاه ژئوپولوتیکی به مسائل نگاه می کند، با یک نفر که با روابط بین المللی نگاه می کند، طبیعتا اختلاف نظرهایی می توانند داشته باشند. بنابراین آنچه که وجود دارد به اعتقاد من یک مسئله خیلی طبیعی است. اگر جز این باشد، من باید نقش بازی کنم و تئاتر اجرا کنم.

 ما کارمان در دانشگاه تهران در حوزه تبلیغاتی نیست. کارمان در آنجا و نقشی که در جامعه برای ما تعریف شده، کار تحلیلی است و در کار تحلیلی فقط به به  و چه چه وجود ندارد. آنجایی که نقطه قوت است، برجسته می کنیم و آنجا که نقطه ضعف است، بیان می کنیم. مثلا یک Faction را بخواهند از ما داشته باشند این انتظار، انتظار نابجایی است و به درد منافع هم نمی خورد که من صرفا یک به به و چه چه کننده باشم. اتفاقا ما یک عضو کوچک جامعه علمی کشور هستیم و دیگر همکاران ما آنجایی به درد این کشور می خورند که بتوانند صحبت کنند، نظراتشان را بگویند، انتقاد کنند و نکته نظرات خودشان را بیان کنند تا اینها شنیده شود و احیانا محل تامل و محل تصمیم قرار گیرد. فشار دادن، تهدید کردن، ایجاد کمپین های فشار روحی، روانی آوردن بر اینها جامعه را از مسیر اصلی خود و یا از ذکاوت خود خارج می کند.

*اجازه بدهید به همین حوزه تخصصی شما بپردازیم. در روزهای اخیر و در ماههای اخیر بحث های زیادی در رابطه با فرم ارتباط ایران و روسیه شده است. جدیدترین اتفاقی که افتاد واکنش تندی بود که بعضی چهره های سیاسی طیفی از اصولگرایان و نماینده های مجلس نسبت به آقای ظریف داشتند، ما ابتدا یک سوال خیلی ساده را مطرح کنیم، آیا آقای دکتر ظریف مواضع ضد مسکو دارد؟ و این مواضع در دوران وزارت امور خارجه پیگیری می شد؟ وزیر امور خارجه دولت دوازدهم مخالف شکل گیری یک ارتباط استراتژیک مناسب و منفعت زا بین ایران و روسیه بوده است؟

باید از خود آقای ظریف بپرسید.

نگاه آقای دکتر ظریف شاید کمی متفاوت از وزرای خارجه قبل و بعد از خودشان در ارتباط با مسئله روسیه باشد

*به عنوان تحلیل صحبت هایشان و فرم روابطی که بوده عرض کردم.

نگاه آقای دکتر ظریف شاید کمی متفاوت از وزرای خارجه قبل و بعد از خودشان در ارتباط با مسئله روسیه باشد. اما نگاه ما مقداری کلان تر است . من روی افراد نمی خواهم صحبت کنم. مسئله ما کلا مسئله روسیه است. با این موجودیت چیکار باید کنیم؟ روسیه دشمن ماست یا دوست ماست؟ اگر بتوانیم به این جواب بدهیم وبه این جواب بدهیم که در بین شرق و غرب ما باید چیکار کنیم، فکر می کنم منازعات داخلی در کشور را بهتر می توانیم ببینیم، رصد و ارزیابی کنیم.

*حالا واقعا روسیه دوست ماست یا دشمن؟

این سوال را خود من طرح کردم، به نظر من جوابش این است که روسیه نه دوست ماست و نه دشمن ما. چون در سیاست دوست و دشمن واقعی وجود ندارد. دوست و دشمن دائمی هم وجود ندارد.