به گزارش خبرنگار  اجتماعی خبرگزاری تسنیم، «موش‌های آدم‌خوار»، «موش‌های عظیم الجثه»، «جوندگان ناقل طاعون»، «موش‌های باهوش» و امثالهم جزو عبارت‌هایی هستند که رسانه‌ها درباره موش‌های پایتخت از آن استفاده می‌کنند. درست است که هیچ کس نمی‌تواند وجود معضل این جوندگان موذی در تهران را انکار کند و همه ‌ما در طول هفته، چندین بار جولان موش‌ها را در کنار جوی‌ها و خیابان‌ها  دیده‌ایم، اما این بدان معنی نیست که هیچ مسیری برای برون رفت از وضعیت فعلی وجود ندارد؛ چرا که می توان با اتخاذ تدابیر و اجرای راهکارهای علمی و عملیاتی، در گام اول شاهد کنترل جمعیت موش ها و بعد از آن هم مبارزه با این جوندگان باشیم. 

اما آنچه در ابتدا باید مدنظر قرار داد، آن است که معضل موش‌ها تنها مختص پایتخت ایران نیست و امروز در اقصی نقاط دنیا به ویژه شهرهای پرجمعیت، مبارزه با موش‌ها، به یکی از چالش‌های اصلی تبدیل شده و هر کشوری نیز با توجه به ظرفیت ها و استعدادهایش به مقابله با این چالش می پردازد.

فعالیت 230 اکیپ برای مقابله با موش های پایتخت

علی رغم اینکه در حال حاضر نزدیک به 230 اکیپ در سطح مناطق مختلف تهران فعال بوده و به صورت ماهانه کلونی‌های فعال در سطح معابر، شبکه انهار، کاربری‌های خاص مثل فضای سبز، زمین‌های بایر و حاشیه معابر را شناسایی و با استفاده از روش‌های شیمیایی، غیرشیمیایی، مکانیکی و فیزیکی اقدام به مبارزه با موش ها می کنند، اما از آنجایی که این جوندگان می توانند در سال 50 بچه به دنیا آورده و عملاً از سرعت بالای زاد و ولد برخوردار هستند، در عمل اقدامات صورت گرفته به عنوان سرعت گیر در کنترل جمعیت آنها عمل کرده و نمی تواند نقش درمان قطعی را ایفا کند.

البته شاید بد نباشد به این مهم هم اشاره کرد که طبق قانون، مبارزه با موش ها تنها برعهده شهرداری نیست و وزارت بهداشت متولی اصلی مبارزه با همه ناقلان بیماری اعم از حشرات و موجوداتی که ظرفیت انتقال بیماری را دارند، شناخته می شود. 

در طرف دیگر ماجرا مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران به دلیل وظیفه ذاتی که برعهده دارد و با در نظر گرفتن اهمیت معضل موش های پایتخت و همچنین سهمی که کنترل جمعیت این موجودات موذی در سلامت جسمی و روانی جامعه دارد، به ارائه راهکارهای علمی مرتبط با این حوزه در عرصه های مختلف مانند کنترل، پیشگیری و درمان این چالش شهری پرداخته است.

مانیتورینگ موش های فاضلاب؛ راهی برای کنترل جوندگان موذی 

برای مقابله اصولی با معضل موش های تهران، باید یک گام به عقب آمده و در حوزه کنترل جمعیت آنها اقدامات مختلفی را طرح ریزی و اجرا کرد. مسئله ای که در یکی از طرح های مطالعاتی صورت گرفته در این مرکز با عنوان سیاست نامه شهر به آن اشاره شده و برای تحقق آن باید به پایش و ارزیابی مداوم، تعیین اولویت ها، اقدامات بهسازی و بهداشتی، مدیریت یکپارچه آفات، همکاری با ادارات مرتبط و ایجاد تیم متخصص را مدنظر قرار داد.

البته در این زمینه استفاده از تکنولوژی های مدرن مانند مانیتورینگ موش های فاضلاب با استفاده از دستگاه های ردیابی و دوربین های مخفی هم می تواند سهم قابل توجهی در شناسایی و کنترل موش ها داشته باشد. البته نمی توان این مسئله را هم نادیده گرفت که تحقق این اقدامات، نتیجه بخشی فوری نخواهد داشت و تاثیرگذاری آن، نیازمند گذشت زمان است. 

4 اقدام پیشگیرانه در مواجه با موش های پایتخت

در کنار کنترل، اجرای برخی اقدامات پیشگیرانه هم می تواند سهم تعیین کننده ای در این زمینه داشته باشد که مدیریت زیستگاه اولین گام در این زمینه محسوب می شود. با وجود اینکه به ثمر رسیدن این حوزه هم کار زمان بری است، اما طبیعتا تاثیرات قابل توجهی در آینده خواهد داشت.

بعد از آن مبارزه بیولوژیکی ، مهار تولید مثل و مشارکت اجتماعی را باید از دیگر اقدامات این حوزه قلمداد کرد. البته در این میان باید عنوان کرد که مهار تولیدمثل به عنوان یک جایگزین غیرکشنده که پتانسیل کنترل طولانی مدت دارد، به خودی خوداثرات قابل توجهی خواهد داشت، با این حال طبیعتا همه این اقدامات باید هم راستا با یکدیگر دنبال شود.

راهکارهای فوری برای حل معضل موش ها 

واقعیت آن است که وضعیت امروز شهر تهران در مسئله موش ها نیازمند راهکارهای فوری است، راهکارهایی که در یکی دیگر از طرح های مطالعاتی مرکز با عنوان گزارش اورژانس شهری که چهارمین شماره آن 21 خرداد ماه امسال منتشر شده، به کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت تقسیم بندی شده است.

در حوزه کوتاه مدت استفاده از استریوشیمی که به بهبود زیست پذیری و کاهش خطر مسمومیت ثانویه می انجامد در کنار استفاده مجدد از داروهای ضدانعقاد که امکان اثربخشی فوری را فراهم می کند، سهم قابل توجهی خواهد داشت.

همچنین به کارگیری میکروکپسولاسیون که هدف از آن کاهش خطر برای گونه های غیرهدف بوده و به کنترل هدفمند کمک می کند و در کنار آن منجر به افزایش پذیرش طعمه و ایمنی بالا می شود را باید در زمره اقدامات فوری اما کوتاه مدت قلمداد کرد.

در این میان اجرای برنامه های آموزش عمومی برای جلب مشارکت شهروندی به منظور مدیریت پسماند و زباله، اجرای اقدامات نظارتی و شناسایی برای کنترل هدفمند جمعیت موش ها و اقدامات محیطی و بهسازی برای کنترل جمعیت موش ها هم از دیگر اقدامات علمی برای مهار این موجودات محسوب می شود.

البته برای تحقق برخی اقدامات محیطی، نیازمند مسدودسازی ورودی و تقویت زیرساخت های فاضلاب، لایروبی و مرمت انهار و مسیل ها، تکمیل پوشش دهی و انسداد شبکه فاضلاب شهری، مدیریت بهینه پسماند و منابع غذایی موش ها هستیم.

همچنین تله گذاری، استفاده از سموم و جونده کش ها، استفاده از روش‌های بهره‌گیری از فناوری های اولتراسونیک هم کارویژه های دیگری محسوب می شود که برخی از آنها همین امروز نیز توسط مدیران شهری اجرا می شود. 

در بلندمدت برای معضل موش ها چه باید کرد؟

نکته قابل توجهی که نمی توان آن را از قلم انداخت، این است که نباید به مقوله مبارزه با موش ها در شهر، نگاه فوری و کوتاه مدت داشت و در برای رفع این چالش در میان مدت و بلندمدت نیز نیازمند اتخاذ تدابیر علمی هستیم.

به عبارت دقیق تر در میان مدت اصلاح ساختار شیمیایی ترکبیات با هدف بهبود زیست پذیری، کاهش پایداری محیطی، سازگار با محیط زیست و همچنین توسعه پیش داروها با هدف بهینه سازی جذب و افزایش خوش خوراکی هم باید به عنوان راهکار کوتاه مدت مدنظر قرار بگیرد.

در بلندمدت هم توسعه روش های خاص با بهره گیری از آسیب پذیری های بیوشیمی از طریق هدف گیری بسیار دقیق و کاهش آسیب به سایر گونه ها، توسعه داروهای نرم با هدف  رسیدن به بالاترین سطح ایمنی و زیستی و زیست محیطی، کنترل تولید مثل با هدف کنترل پایدار جمعیت موش ها آن هم بدون کشتار مستقیم و طراحی نوین با استفاده از فناوری شبیه سازی هم که به نواوری در بلندمدت و  سازگاری بیشتر با محیط زیست می انجامد هم از دیگر کارهایی است که می تواند سهم قابل توجهی در رفع این معضل داشته باشد.

ماجرای موش های تهران به کجا می رسد؟

قطعا برای آنکه بتوان به مسیر پایدار در کنترل و مقابله با موش ها رسید، در کنار داشتن راهکارهای علمی، اجرای آن و هماهنگی میان دستگاه های مختلف اهمیت فوق العاده ای خواهد داشت و در این میان رسیدن به آفت کش های جدید که کمترین زیان محیط زیستی را به همراه بالاترین تاثیرگذاری داشته باشد، مسئله ای است که می طلبد همه دستگاه های مرتبط برای تحقق آن و همچنین دیگر راهکارهای علمی که پیش تر توسط مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران احصا شده، پای کار بیایند. طبیعتا در این میان شرکت های دانش بنیان می توانند سهم قابل قبولی در برون رفت از وضعیت فعلی داشته باشد.

انتهای پیام/