به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ تدوین روایت حریق جنگلهای الیت، اقدامی ضروری برای ثبت این واقعه در حافظهی تاریخی جامعه است. این مستندسازی، همزمان سه کارکرد بنیادین ایفا میکند: با تثبیت واقعیات از تحریف و فراموشی پیشگیری میکند، بستری برای نقد و مطالبهگری از نهادهای متولی فراهم میسازد، و حساسیت عمومی نسبت به صیانت از میراث جهانی هیرکانی را افزایش میدهد. این روایتِ مستند، ما را به این بینش رهنمون میسازد که حفاظت از سرمایههای طبیعی نیازمند برنامهریزی پیشگیرانه و مدیریت منسجم است؛ چرا که آتش سوزی الیت نه نخستین حادثه از این دست بوده و نه واپسین، و درسهای آن میتواند چراغی برای مدیریت بحرانهای آینده باشد.
باید توجه داشت دو میلیون هکتار از این جنگلها در ایران قرار دارد و از سوی دیگر تنها ۲۰ هزار هکتار از آن در کشور آذربایجان قرار گرفته است و استان مازندران میزبان ۵۳ درصد از این جنگلها است. درختانی که در این جنگل قرار دارد، دارای قدمتی بسیار طولانی است و عمر آنها به دوران دایناسورها و عصر یخبندان باز میگردد و دارای پوشش گیاهی بسیار خوبی است.
ما باید وارثان خوبی باشیم؛ همچنین در صدد حفظ موجودیت این جنگلها در سازمانهای مختلف جهانی باشیم نه اینکه با غفلتهای انسانی و مدیریتی، حتی از همین جهت به دشمن زمین بازی بدهیم.
همانطور که مقام معظم رهبری آیت الله خامنهای میفرمایند: «گیاه یک پایه اساسی وجود است و ما باید به درخت و گیاه با این چشم نگاه کنیم».
چرا گیاه پایه اساسی وجود است؟
نظر کارشناسی، دکتر نگار راسخ، دکترای مدیریت منابع طبیعی و رئیس مؤسسه «حفظ بذرهای بومی و امنیت غذایی»: «تنوع ژنتیکی، سپر دفاعی ماست، تمام محصولات کشاورزی که امروز میخوریم: گندم، برنج، ذرت، نوادگان گیاهان وحشی هستند. بانکهای ژن طبیعی ما، همین جنگلها، مراتع و رویشگاههای طبیعی هستند. وقتی جنگلی را نابود میکنیم، در واقع کتابخانهای از DNAهای مقاوم به خشکی، آفت و بیماری را میسوزانیم که برای اصلاح نژاد محصولات آینده در برابر تغییرات اقلیمی به آنها نیاز مطلق داریم. حفظ گیاهان وحشی، یعنی حفظ گزینههای نجات برای کشاورزی فردا».
وقتی مقام معظم رهبری میفرمایند حفظ گیاهان، حفظ وجود انسان است. یعنی به تعبیری از فرمایشات کارشناس فوق که اگر مواد غذایی انسان که از جمله اساسیترین میحتاج انسانی است رو به رکود و انقراض برود دگر انسان مواد اولیهای برای تهیه غذای سالم ندارد یا صریح بگوییم اصلا میتواند نفس بکشد؟ چون دیگر هوایی نیست...!
همانطور که رهبر معظم در بهار سال ۹۲ به صراحت گلایه خود را نسبت به کاهش حتی ۳۰ درصدی مساحت جنگلها به زبان آوردند آیا این نباید قابل پیشگیری باشد؟
و، اما اکنون در پاییز سال ۱۴۰۴ شاهد معضلات عدم پیشگیری و پیگیری آن هستیم. اگر تخصصی به دنبال دلیل آتش سوزی جنگل الیت برویم میبینیم به تعبیر برخی کارشناسان «زمین خواری» و تسطیح زمینها برای دامداری از مضرترین عملکرد انسانی است. یا وقتی این جنگل را ثبت جهانی میکنیم آن هم در سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی مانند سازمان یونسکو آیا واقعا به گردشگران و مدیران محلی این اماکن آموزش درست حفاظت از محیط زیست داده میشود؟! اگر بله، پس چرا درصد نسبتا بیشتر آتش سوزی عوامل انسانی است؟!
از مسئولین مربوطه تقاضامندیم اهداف و برنامههای جهانی و ملی مانند: (zoning) (تفکیک zones حفاظتی، tampung, و گردشگری)، که برای کنترل تأثیرات انسانی، و آموزش جوامع محلی است، یا برنامه «گردشگری پایدار» در اسناد ملی: در سند راهبردی توسعه گردشگری کشور و برنامههای استانی، بر توسعه زیرساختهای اکوتوریسم در جنگلهای هیرکانی با رعایت اصول زیست محیطی تأکید شده است (مانند ایجاد پایگاههای اکوتوریسمی، مسیرهای پیادهروی مشخص، و اقامتگاههای بومگردی)، یا همکاری با سازمانهای مردمنهاد و بخش خصوصی: پروژههایی مانند «همکاری برای حفاظت از جنگلهای هیرکانی» با مشارکت برنامه عمران ملل متحد (UNDP) و جوامع محلی؛ اجرا شود و فقط در متن برگهها و دستورالعملها نماند.
*سیده ارزو نیک خواه دبیر سیاسی انجمن اسلامی دانشگاه مازندران
*انتشار یادداشتها به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروهها و فعالین دانشجویی است