به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ نشست علمی «بررسی مواجهه تمدنی با بیانیه یکصدسالگی حوزه» به همت انجمن «مطالعات تمدنی حوزه علمیه»، با همکاری انجمن «غربشناسی و مطالعات تمدنی» و اداره پژوهش دانشگاه باقرالعلوم(ع)، با حضور جمعی از اساتید، پژوهشگران و علاقهمندان حوزه مطالعات تمدنی در دانشگاه باقر العلوم علیه السلام برگزار شد. این نشست با هدف واکاوی ابعاد تمدنی بیانیه یکصدسالگی حوزه و ارائه رویکردهای تحلیلی برای فهم جایگاه حوزه علمیه در افق تمدن نوین اسلامی در سالن جلسات دانشگاه باقرالعلوم (ع) برگزار شد. در این برنامه که به منظور بررسی بیانیه حوزه پیشرو و سرآمد تشکیل شد، هفت نفر به عنوان اعضای هیئت مدیره انجمن به بیان دیدگاههای خود درباره ظرفیتهای تمدنساز حوزه علمیه، نقش آن در سیاستگذاری کلان، جایگاه حوزه پیشرو و نیز ابعاد معرفتی این بیانیه پرداختند.
سخنران اول این نشست حجه الاسلام و المسلمین آقای دکتر علی الهیتبار با عنوان «حوزههای علمیه شیعه؛ پیشران معرفتی تمدن نوین اسلامی» بود. وی در آغاز، پیام رهبر انقلاب اسلامی در سال ۱۴۰۴ را مهمترین سند راهبردی حوزههای علمیه دانست و توضیح داد که این پیام جایگاه حوزه را به سطحی تمدنی ارتقا میدهد. به گفته او، حوزه باید موتور تولید و پالایش معرفت دینی متناسب با نیازهای عصر جدید باشد و نقش آیندهنگرانه در طرح پرسشهای تمدنی و پاسخ به آن ها ایفا کند.
عضو هیئت مدیره انجمن مطالعات تمدنی حوزه پنج مأموریت کلان حوزه را تشریح کرد: اجتهاد تمدنپژوه که به استنباط نظامات کلان سیاسی، اقتصادی و فرهنگی میپردازد؛ نظریهپردازی اسلامی در عرصههای گوناگون مانند فلسفه علم، فناوری و عدالت اجتماعی؛ گفتمانسازی جهانی و حضور فعال در جنگ روایتها؛ تربیت طلایهداران تمدن شامل مدیران، نخبگان علمی، هنرمندان و فعالان رسانهای؛ و تحول ساختاری حوزه با ایجاد شبکههای تخصصی، قرارگاههای تمدنپژوهی و ارتباط نظاممند با دانشگاه و نهادهای اجتماعی. وی نتیجه گرفت که اجرای این نقشه جامع میتواند حوزههای علمیه را در قرن پانزدهم هجری به نهادی تمدنساز تبدیل کند و نقشی مشابه دانشگاههای اروپا در رنسانس ایفا نماید، با این تفاوت که بنیان آن بر معرفت وحیانی و عقلانیت اسلامی استوار خواهد بود.
در ادامه حجه الاسلام و المسلمین آقای دکتر آکوچکیان با عنوان: «رهسپاری به تاریخیت تمدنآفرین و در این راستا، بازخوانی بیانیۀ یکصدسالگی حوزه» به ایراد سخنرانی پرداختند که چکیده سخنرانی ایشان بدین شرح است:
وقت بازخوانی پارادایمی «نظریۀ حوزۀ فکر دینی در متن آیندهنگاری راهبردی جهان معاصری» رسیده است. بیانیۀ حوزۀ پیشرو و سرآمد نمونۀ تجربۀ پیوست هویت پارادایمی با تجربۀ تحول در جهان جدید است. قابلیتها و آموزههای آن را دریابیم و نقطههای ضروری بازخوانی از آن را ترسیم کنیم. پیشنهاد چند بازخوانی نظری ـ کاربردی در این پیام:
1. توجه به این پیام به مثابۀ یک نظریه و فرانظریۀ رخداد دین در دنیای جدید و بازخوانی بنیان پارادایمی آن، در خط آفریدگاری تمدنی با گذار از ترسیم دانش بنیانی با فقه احکام به دانش بنیانی با فقه نظام دین؛
2. درسآموزی از میدان سدۀ تاریخیت حوزۀ علمیۀ قم و ضرورت بازخوانی سازوکار تازۀ پیش روی تاریخیت عصر انقلاب اسلامی و جهان پیش رو در میدان کلان معادلۀ «پیشرفت (حرکت همهجانبه بهسوی آرمان برگزیده)، تجدد (پیشرفت دمبهدم تازهشونده متناسب با اوصاف هر بوماقلیمی)، توسعه (پیشرفت درضمن یک نظام برنامهای معین)، معاصریت (بهروزبودگی مستمر الگوی پیشرفت) و تمدن (انباشت الگوی زیست مدنی در تاریخ)»
3. دورۀ تاریخی ما از تفکر همچنان ادامه دارد. تاریخیت علم دین در دورۀ معاصری سامان پارادایمی خود را دارد. پیشروی و سرآمدی حوزۀ معاصر تشیعی در عین اصالت دین شناخت آن، با روش پیشین ممکن نیست. حوزۀ علم دین باید که روشنبینی افزونتری به بازخوانی پارادایمی علم دین ومقولۀ تاریخیت و الگوی معاصریت داشته باشد.
حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر امیرمحسن عرفان عضو هیأت علمی دانشگاه معارف اسلامی «حوزه پیشرو و سرآمد و سیاست گذاری در مقیاس تمدنی» را به عنوان سخنرانی خویش انتخاب کرده بودند که در ادامه به بخشی از محورهای اصلی سخنان ایشان اشاره میشود.
عضو هیئت مدیره انجمن مطالعات تمدنی حوزه حرکت تکاملی، پیش رونده و رو به جلوی حوزههای علمیه را معلول اهتمام به عمق راهبردی درگیری حق و باطل دانست. از دیدگاه وی سطح این درگیری تمدنی است. ایشان در سخنانش یکسان سازی تمدنی مبتنی بر فرهنگ غربی را تهدید بنیان افکنی دانست که اراده ها، معانی، روایت ها و هویت ها را تحت تأثیر قرار میدهد.
ایشان بی مسئلگی تمدنی (بیدردی تمدنی) و روایت ناقص و نادرست از مسئلههای تمدنی را سبب انفعال حوزه های علمیه در رقابت های تمدنی میداند و معتقد است که حوزه های علمیه باید فراتر از نقش تسهیل گری، حامی و نظارتی بر فرایند های تمدنی، «راهبری تمدنی» را بر عهده گیرد.
از دیدگاه وی، ابتنای سیاست گذاری تمدنی بر واقعیتها و عینیتهای تمدنی؛ پیریزی نظام اولویتها و ترجیحات (توجه به مسائل اصلی و بنیادین و دوری از مسئله های فرعی) و بهرهمندی سیاست ها از عمق تئوریک و معرفتی اسلام از مهمترین الزامات سیاستگذاری در مقیاس تمدنی در حوزه های علیمه می باشد.
حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر علیرضا پیروزمند در ادامه این نشست به عنوان چهارمین سخنران، در سخنانی با عنوان " حوزه پیشرو وحکمرانی اسلامی" ضمن اشاره به اینکه مسئله تمدنسازی و مسئله تحول حوزه به هم گره خورده این پرسش را مطرح کردند که رابطه حکمرانی و تمدنسازی چیست؟ در ادامه پاسخ به این پرسش افزودند: حکمرانی، حکومت و حکومتداری یک رکن مهم در حکمرانی است، اما همه حکمرانی نیست. حکمرانی یعنی پیشبرد یک آرمان و یک فرهنگ در یک محیط معارض. عضو هیئت مدیره انجمن مطالعات تمدنی حوزه به بیانات مقام معظم رهبری اشاره کردند که "باید به منظومه معارف اسلامی و دانشهای جدید آشنا باشید". باید برای گفتمانسازی هستههایی تشکیل داد. و در پی این گفتمانسازی، خلاقیتها و جوششهایی رقم بخورد. این خلاقیت و جوشش باید علاوه بر تولید محتوا، شبکهسازی کند. آن وقت آن محتوای اولیه تولید شده و این شبکه اولیه میشوند شتابدهنده. این موج دوم را ایجاد میکند، موج سوم را ایجاد میکند و به همین ترتیب بسامدش افزایش پیدا خواهد کرد.
آقای دکتر سیدضیاء الدین میرمحمدی عضو هیأت علمی دانشگاه معارف اسلامی پنجمین سخنران این همایش بودند که از "جایگاه حوزه سرآمد در فرآیند تمدن نوین اسلامی" چنین سخن گفت:
فلسفه و کارکرد اصلی انقلاب اسلامی ایران را مقام معظم رهبری در " بیانیه گام دوم انقلاب" و در " بیانیه حوزه سرآمد و پیشرو" عینیت تمدن نوین اسلامی میداند.
حوزه سرآمد و پیشرو به لحاظ جایگاه معرفتی در فرآیند مهندسی، مدیریت و معماری تمدن نوین اسلامی، در سه سطح ملی ، منطقهای و جهانی به مثابه متغیر مستقل میتواند ایفای نقش کند.
نظام آموزشی و پژوهشی حوزه سرآمد و پیشرو، با گسترش و توسعه مطالعات انسان کنش شناسی تمدنی و تربیت انسان تمدنی، می تواند حضوری فعال در فرآیند تمدن نوین اسلامی داشته باشد.
انسان تمدنی تربیت شده در حوزه سرآمد و پیشرو، توان تمدنی و کنش تمدنی لازم را ،جهت حضور تمدنی در این فرآیند تمدنی، می تواند ایجاد کند.
نظام آموزشی و پژوهشی حوزه سرآمد و پیشرو، با تولید علم تمدنی و توسعه طولی و عرضی علوم به لحاظ کارکرد تمدنی، می تواند جایگاه ممتاز علمی در فرآیند تمدن نوین اسلامی را به خود اختصاص دهد.
با تبدیل مطالعات رشته ای به مطالعات میان رشته ای و فرارشته ای توسط حوزه سرآمد و پیشرو، میتوان حوزه ای در مقیاس تمدنی ایجاد کرد.
آقای دکتر محمدحسین دانشکیا عضو هیأت علمی دانشگاه معارف اسلامی نیز درباره "نقش حوزه در گذر از مرحله دولت اسلامی" مطالب خود را ارائه نمود. عضو هیئت مدیره انجمن مطالعات تمدنی حوزه ابتدا به بازخوانی بخشی از فرازهایی فرمایشات مقام معظم رهبری در بیانیه حوزه پیشرو و سرامد پرداخت انجا که استقرار تمدّن اسلامی» را برترین هدف دنیایی انقلاب معرفی می کند، مرکز تربیت نیروی مهذّب و کارآمد برای هدایت دینی و اخلاقیِ جامعه و نیازمند تحرّکی بیش از گذشته در تأکید بر توصیههای اخلاقی می خواند . از سویی دیگر رهبر معظم انقلاب اسلامی، مرحلهی سوم از مراحل رسیدن به تمدن اسلامی را مرحله دولت اسلامی می خواند. مرحلهای که اصلی ترین عنصر تحقق بخش آن اسلامی شدن اخلاق تشکیلای مدیران ارشد نظام است. از آنجا که برخی از فارغ التحصیلان حوزه در مشاغل مدیریتی شاغلند به حوزه علمیه پیشنهاد می شود جهت تحقق فرمایشات فوق ، دفتری با وظیفه اصلی ذیل تشکیل شود: رصد روحانیون مدیر، ارائه آموزشهای لازم مهارتی پیش از ورود به خدمات دولتی و حین خدمت با تاکید فراوان بر اصلاح رفتار سازمانی (تشکیلاتی) و نظارت و ارزیابی عملکرد اخلاقی آنان و ارائه خدمات به دستگاههای دولتی در باره تواناییهای مدیران روحانی شاغل و ارائه مشاوره اخلاقی با بهره مندی از تجربیات مدیران با سابقه روحانی و اساتید محترم اخلاق
آخرین ارائهکننده حجه الاسلام آقای دکتر محسن الویری عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) در سخنانی با عنوان "نظام موضوعات تمدنی بیانیه حوزه پیشرو و سرآمد" ضمن اشاره به ضرورت واقعگرایی در مواجهه تمدنی با بیانیه حوزه پیشرو و سرآمد و با تأکید بر ظرفیتهایی که این بیانیه برای پرداختن به مباحث تمدنی فراهم آورده است، نظام موضوعات پیشنهادی خود را که بر گرفته از متن بیانیه است، در دو عرصه اندیشه و اجرا، اینگونه ارائه کرد:
الف. در عرصه اندیشه: چیستی تمدن و مؤلفههای آن، بنیانهای معرفتی تمدن اسلامی، بازخوانی تمدنی آموزههای کلامی و اخلاقی اسلامی، ترسیم خطوط اصلی و فرعی تمدن اسلامی، دیگریِ تمدن اسلامی، توجه به هویت تاریخی تمدن و اهتمام ویژه به آن.
ب. در عرصه اجرا: پرهیز از تقلیلگرایی درباره نقش و کارکرد حوزههای علمیه، شاخصسازی برای آموزههای تمدنساز اسلامی، مشخص ساختن ویژگیهای حوزه تراز تمدن (در چهار محور آموزش و پژ.وهش، رهبران دینی، تعامل با مردم، تعامل با جهان)، و فرهنگسازی برای تمدن نوین اسلامی.
.........
پایان پیام/