لیلا پایدار- عبدالرضا فرجیراد استاد ژئوپلیتیک و دیپلمات پیشین، در گفتوگو با خبرنگار اعتمادآنلاین درباره اهداف سفر سعود الساطی، معاون سیاسی وزیر خارجه عربستان سعودی به تهران توضیح داد: حضور مقام سعودی در ایران نشان میدهد موضوعاتی وجود دارد که ریاض قصد دارد مستقیماً با وزارت خارجه ایران در میان بگذارد. به گفته فرجیراد، چند محور احتمالی در این گفتوگوها قابل تصور است. او نخستین محور را به سفر اخیر محمد بنسلمان به آمریکا مرتبط دانست و گفت: طبیعی است که در گفتوگوهای ولیعهد عربستان با ترامپ، مسائل منطقه، امنیت خلیج فارس و موضوعات مرتبط با پرونده هستهای ایران مطرح شده باشد. هرچند ایران بارها تأکید کرده هیچ پیامی برای دولت آمریکا ارسال نکرده، اما مسائلی از جنس امنیت منطقه قطعاً در این گفتوگوها مورد بحث بوده است. بنابراین محتمل است که مقامات سعودی برداشتها یا ابتکاراتی را از این مذاکرات به دست آورده باشند و اکنون بخواهند آن را با طرف ایرانی مطرح کنند؛ هرچند هنوز نمیدانیم این ابتکارات دقیقاً چیست.
او محور دوم را به تحولات یمن و تنشهای مقطعی میان عربستان و انصارالله مربوط دانست: رابطه دو طرف پس از آتشبس همچنان شکننده است و گاهی خبرهایی درباره شلیک راکت از یکسو یا سوی دیگر منتشر میشود. ممکن است ریاض از تهران بخواهد در کاهش این تنشها نقشآفرینی کند تا بحران از کنترل خارج نشود. البته این احتمال چندان بالا نیست، اما میتواند موضوع گفتوگوها باشد.
فرجیراد محور سوم را وضعیت پیچیده لبنان عنوان کرد: وضعیت لبنان بهشدت حساس شده است. آقای لاریجانی نیز پیشتر در اینباره با طرف سعودی گفتوگو کرده بود. اسرائیل هر روز لبنان را هدف قرار میدهد و این حملات هم زیرساختها را تخریب میکند و هم مردم را تحت فشار گذاشته است. دولت لبنان در سردرگمی به سر میبرد؛ نه توان مقابله با اسرائیل را دارد و نه حمایت جدی از حزبالله و نیروهای خود نشان میدهد و حتی ارتش لبنان نیز در تنگنا قرار گرفته است. امروز نیز نماینده سازمان ملل اعلام کرد که اسرائیل صدها تخلف انجام داده؛ نه فقط علیه حزبالله و مردم عادی، بلکه علیه ارتش لبنان و نیروهای سازمان ملل. در این شرایط، عربستان که از جناح مخالف حزبالله حمایت میکند، نگران بیثباتی در لبنان است و ممکن است این موضوع یکی از محورهای سفر معاون وزیر خارجه سعودی باشد.
به گفته او، احتمال چهارم این است که سفر الساطی مقدمهای برای سفر مقامات ارشدتر سعودی به تهران باشد: معمول است که پیش از سفر یک مقام عالیرتبه برای مثال محمد بنسلمان، مقام دیگری در سطح پایینتر به کشور مقصد سفر میکند تا زمینهسازیهای لازم و هماهنگیهای اولیه انجام شود. البته نمیگویم چنین سفری قطعی است، اما برخی اخبار غیررسمی به این احتمال اشاره کردهاند. بهویژه آنکه این سفر میتواند پس از گفتوگوهای اخیر ولیعهد در واشنگتن اهمیت بیشتری پیدا کند.
فرجیراد در پاسخ به پرسشی درباره احتمال انتقال پیام آمریکا از سوی مقام سعودی گفت: بعید میدانم معاون وزیر خارجه عربستان حامل پیام مستقیم از آمریکا برای ایران باشد، اما ممکن است در جریان گفتوگوهای بنسلمان با مقامات آمریکایی برداشتهایی شکل گرفته باشد که ریاض بخواهد آن را با تهران در میان بگذارد. سعودیها پیشتر نیز تمایل خود را برای میانجیگری میان تهران و واشنگتن ابراز کرده بودند. بنابراین ممکن است بخواهند از نتایج گفتوگوهای اخیر در واشنگتن استفاده کنند و با ایران درباره چشمانداز احتمالی یک مسیر دیپلماتیک رایزنی کنند.
او تأکید کرد: هرچند احتمال ارسال پیام رسمی کم است، اما ممکن است نکات شفاهی مطرح شده باشد. با این حال، رویکرد فعلی آمریکا نشان نمیدهد که بهدنبال آغاز مذاکراتی منطقی و مبتنی بر رویکرد برد–برد باشد. شواهد چنین چیزی را تأیید نمیکند. اما بدون تردید، در گفتوگوهای بنسلمان با مقامات آمریکایی درباره ایران، مسائل منطقه، امنیت خلیج فارس و همچنین لبنان صحبت شده است و سعودیها اکنون در جریان مواضع واشنگتن قرار دارند.