بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی مدیریت بحران استانداری مازندران در یک سال اخیر افزون بر۱۰۲ هکتار از اراضی مرتعی و جنگلی مازندران طعمه حریق شد و این آتشسوزیها پنج هزار میلیارد تومان خسارت به زیرساختهای عمومی استان وارد کرده است.
از این تعداد آتش سوزی های که در عرصه های جنگلی مازندران اتفاق افتاد آتش سوزی «الیت» در غرب مازندران یکی از گسترده ترین آتش سوزی های بود که در سالهای اخیر در این خطه از شمال اتفاق افتاد. روستای «الیت» مرزن آباد طی هفته های گذشته چند مرحله دچار آتش سوزی شد که مرحله نخست آن ۱۰ آبان ماه گذشته به وقوع پیوست که در نهایت پس از چند روز تلاش نیروهای امدادی، آتش مهار شد.
مرحله دوم آتش سوزی در جنگل های الیت مرزن آباد نیز ۱۶ روز پیش آغاز شده بود که با به کارگیری چندین فروند بالگرد و هواپیمای ایلوشن و تلاش نیروهای امدادی و مردمی، آتش در عرصه های جنگلی این منطقه مهار شد.
۱۰ هکتار از جنگلهای این منطقه دچار آتش سوزی شد
حدود ۱۰ هکتار از جنگلهای این منطقه دچار آتش سوزی شد که با اجرای عملیات اطفای هوایی و زمینی آتش در همه این عرصه ها خاموش شده است.
گرمای هوا از یک سو و صعبالعبور بودن منطقه و همچنین انباشت برگ و لاشه درختان خشک شده باعث شده بود تا جنگل های چالوس هفته های گذشته در چندین نوبت دچار آتش سوزی شود.
همزمان با اطفای حریق جنگلهای غرب مازندران استاندار مازندران راه اندازی پایگاه اطفای حریق و اختصاص بالگرد برای جنگلهای هیرکانی را یک امر ضروری دانسته که قول تحقق این مهم را داده بود.
قدمت جنگل های هیرکانی به طور دقیق مشخص نیست، اما بر اساس آخرین نظرات کارشناسان قدمت جنگلهای هیرکانی بیش از ۴۰ میلیون سال برآورد شده و بازمانده دوره سوم زمین شناسی هستند. از همین جهت به فسیلهای زنده شهرت دارند و در حوزه باستان شناسی و گیاه شناسی یک موزه طبیعی به شمار می روند.
در دنیایی که تاکنون هزاران گونه گیاهی و جانوری منقرض شده اند، مجموعه ای کهن با قدمتی این چنینی نه تنها یادگاری با ارزش از دل تاریخ است، بلکه منبع عظیمی از گونه های منحصر به فرد زنده است که باید حفظ شود.
اما اهمیت جنگل های هیرکانی تنها از بعد قدمت آن نیست، چرا که این جنگلها علاوه بر تامین اکسیژن، در ذخیره مقادیر بسیار زیاد آب، حفاظت از بافت خاک و جلوگیری از جاری شدن سیل نقش بسیار مهمی دارند.
همچنین از بعد توسعه گردشگری و ایجاد درآمد برای ساکنین نواحی شمالی کشور نیز جنگل های هیرکانی بسیار موثر بوده اند. به طوری که نوار شمالی کشور از محبوب ترین سایتهای گردشگری ایران به شمار می رود و ورود گردشگر به این خطه موجب درآمد پایدار از راه گردشگری برای اهالی سرزمین های شمالی کشورمان شده است.
قول مساعد معاون اول رئیس جمهور
در این ارتباط استاندار مازندران اظهار کرد: با قول مساعد «محمدضا عارف» معاون اول رئیس جمهور یک پایگاه اطفای حریق و ۲ بالگرد ویژه به جنگل هیرکانی اختصاص مییابد.
وی گفت: با توجه به اهمیت حفظ جنگلهای این خطه از شمال که این میراث ارزشمند در گستره وسیعی از شهرستان های مختلف مازندران باقی ماند راه اندازی پایگاه اطفای حریق یک ضرورت مهم است.
نماینده عالی دولت در مازندران تصریح کرد: در مدیریت این آتشسوزی منطقه الیت در غرب مازندران، مردم سنگ تمام گذاشتند و تمام امکانات مدنظر دولت در اختیار منطقه قرار گرفت و استفاده شد.
وی همچنین از حضور جمعی از اعضای کمیسیون های مختلف مجلس شورای اسلامی، برای بررسی میدانی چالشها، فرصتها و نیازها در منطقه الیت خبر داد و افزود: هفته جاری با معاون اول رئیسجمهور ملاقات داشتم و براساس دستور محمدرضا عارف، یک پایگاه اطفای حریق و ۲ بالگرد به منطقه هیرکانی اختصاص مییابد که خبر خوشی برای مردم است.
استاندار مازندران با قدردانی از تلاش شهروندان تأکید کرد که با همکاری و وفاق همه جانبه، آتشسوزی در مدت کوتاهی کنترل شد و ارزیابیهای اولیه حکایت از موفقیت عملیات دارد.
جنگلهای هیرکانی متراکم ترین ناحیه جنگلی ایران است
استان مازندران حدود ۲ میلیون و چهار هزار هکتار مساحت دارد که از این مقدار حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار آن عرصه های طبیعی شامل جنگل و مرتع است.
جنگل های هیرکانی در زبان رایج و عامیانه مردم ایران جنگلهای شمال نامیده می شود و این جنگل ها متراکم ترین ناحیه جنگلی ایران را تشکیل می دهند. این جنگل ها که در جنوب دریای خزر قرار گرفته اند بین کشورهای ایران و آذربایجان مشترک هستند. جنگل های هیرکانی از سال های بسیار دور به جا مانده اند و حتی برخی عمر آنها را با دایناسورها (دوره سوم زمین شناسی) برابر می دانند.
البته این جنگل ها را به دلیل قرار گیری در مجاورت دریای خزر، به نام کاسپینی – هیرکانی (Caspian Hyrcanian mixed forests) نیز می شناسند.
ارتفاع رویش درختان هیرکانی از سطح دریا آغاز می شود و تا ۲ هزار و ۸۰۰ متری ادامه می یابد. این پوشش گیاهی زمانی ۵۵ هزار کیلومتر مربع مساحت داشت که تاکنون ۵۱ درصد آن منقرض شده و تنها از ۱۰ درصد آن حفاظت صورت می گیرد.
همچنین در حال حاضر جنگلهای هیرکانی از غنی ترین اکوسیستم های جهان محسوب می شوند به طوری که بیش از ۲۹۶ گونه پرنده و در حدود ۶۰۰ گونه پستاندار، ۶۷ گونه ماهی، ۲۹ گونه خزنده و ۱۵۰ گونه درختی و بوته ای بومی (اندمیک) مانند درختان انجیلی و شمشاد در این جنگل ها زندگی می کنند.
تنوع گونههای پرندگان ساکن در اکوسیستم جنگلهای هیرکانی
از گونه های پرندگان ساکن در اکوسیستم جنگلهای هیرکانی می توان به گنجشک سانان، سار، دارکوب، اردک نوک پهن، قرقاول خزری، کبک، بلدرچین، کبوتر جنگلی، شاهین، قوش، دال، قرقی، اردک خاکستری، عقاب و جغد اشاره کرد و از گونه های پستانداران ساکن در این زیست بوم می توان مرال، شوکا، گرگ، گراز، خرس قهوه ای، روباه سر دو سیاه، شغال، سمور، تشی، خارپشت، موش جنگلی، خرگوش، گربه وحشی، گورکن و اسبچه خزر را نام برد.
درختان این جنگل ها از نوع مختلط پهن برگ حاشیه جنوب دریای خزر است که با آب و هوای نیمه مدیترانه ای و مرطوب سازگارند. جنگل های هیرکانی بر اساس ارتفاعی که در آن هستند (سطح دریا، کوهپایه های کم ارتفاع، کوهپایه های بلند، نقاط خیلی مرتفع) غالباً پوشش گیاهی متفاوتی دارند. از معروف ترین درختان این جنگل ها می توان راش، بلوط، توسکا، نارون، زبان گنجشک و شمشاد را نام برد.
به طور کلی از نظر علمی در عرض های جغرافیایی بیش از ۴۰ درجه جنگل، شرایط برای رشد درختان راش وجود ندارد، اما در جنگل های هیرکانی ایران که به طور متوسط در عرض ۳۸ درجه قرار گرفته اند، توده های فشرده درخت راش به صورت انبوه رشد کرده اند که از این نظر منحصر بفرد هستند.