به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری دانشجو؛ یکلاس مادورو، رئیسجمهور ونزوئلا، طی دو دهه گذشته در ساختار سیاسی این کشور به یکی از مهمترین محورهای تقابل واشنگتن با آمریکای لاتین تبدیل شده است. روندی که از سالهای ابتدایی حضور او در کنار هوگو چاوز آغاز شد، اکنون با تشدید تحریمها و تصمیم اخیر واشنگتن برای بستن حریم هوایی ونزوئلا وارد مرحلهای تازه شده است.
پیشینه سیاسی مادورو
نیکلاس مادورو موروس در ۲۳ نوامبر ۱۹۶۲ در کاراکاس و در خانوادهای کارگری به دنیا آمد. پدر او از فعالان کارگری و عضو اتحادیهها بود و فضای سیاسی خانه نقش مهمی در شکلگیری گرایشهای چپگرایانه مادورو داشت. او تحصیلات دانشگاهی را نیمهتمام گذاشت و سالها بهعنوان راننده اتوبوس فعالیت کرد؛ شغلی که از طریق آن وارد اتحادیه کارگران حملونقل شد و اولین تجربههای سیاسی رسمی خود را به دست آورد.
در دهه ۹۰ میلادی، ظهور هوگو چاوز در عرصه سیاسی ونزوئلا زمینه ورود مادورو به سیاست ملی را فراهم کرد. مادورو یکی از نخستین حامیان چاوز بود و بهتدریج در ساختار حزب سوسیالیست و سپس دولت نقش پررنگتری به دست آورد. او ابتدا به مجلس راه یافت، سپس ریاست مجلس ملی را برعهده گرفت و در ادامه به وزارت خارجه منصوب شد؛ سمتی که او را به یکی از چهرههای ثابت سیاست خارجی ونزوئلا تبدیل کرد.
در سال ۲۰۱۲ و همزمان با تشدید بیماری چاوز، مادورو به سمت معاون رئیسجمهور منصوب شد. در مارس ۲۰۱۳، پس از درگذشت چاوز، او با توصیه مستقیم رهبر انقلاب بولیواری در انتخابات ریاستجمهوری شرکت کرد و با اختلافی اندک به پیروزی رسید.
آغاز بحرانهای داخلی و خارجی
دوره ریاستجمهوری مادورو با مجموعهای از چالشهای شدید اقتصادی آغاز شد. کاهش قیمت جهانی نفت، وابستگی اقتصادی به درآمدهای نفتی و عدم تنوع اقتصادی باعث شد ونزوئلا وارد چرخهای از تورم، کمبود کالا و نارضایتی عمومی شود. این شرایط زمینهساز افزایش فشارهای بینالمللی و تشدید اختلافات داخلی شد.
ایالات متحده از سال ۲۰۱۵ به بعد تحریمهای فزایندهای علیه مقامهای ونزوئلا اعمال کرد. وزارت خزانهداری آمریکا ابتدا شماری از مقامها را هدف قرار داد و در ادامه با تشدید فشارها، شرکت نفت دولتی PDVSA را تحریم کرد؛ اقدامی که پیامدهای سنگینی برای اقتصاد ونزوئلا داشت.
مادورو تحریمها را عامل اصلی بحران اقتصادی معرفی میکند و معتقد است واشنگتن با هدف تغییر رژیم و کنترل منابع نفتی این کشور سیاست فشار حداکثری را دنبال میکند.
اتهامات واشنگتن؛ از پولشویی تا قاچاق مواد مخدر
وزارت دادگستری آمریکا طی سالهای گذشته مجموعهای از اتهامات سنگین علیه مادورو و برخی مقامهای ارشد دولت او مطرح کرده است. این اتهامات شامل:
مشارکت در قاچاق بینالمللی مواد مخدر
حمایت از شبکههای کارتلهای منطقهای
پولشویی
استفاده از ساختارهای دولتی برای پوشش فعالیتهای غیرقانونی
بر اساس این ادعاها، واشنگتن در سال ۲۰۲۵ جایزه بازداشت مادورو را به ۵۰ میلیون دلار افزایش داد؛ رقمی که او را در فهرست «بالاترین جوایز امنیتی آمریکا» قرار میدهد.کاراکاس این اتهامات را «کاملاً سیاسی و فاقد مستندات مستقل» خوانده و تأکید کرده است که هدف واشنگتن فشار برای تغییر حکومت است نه مقابله با قاچاق مواد مخدر.
یکی از عوامل اساسی تنش میان دو کشور، جایگاه انرژی ونزوئلاست. این کشور دارای بزرگترین ذخایر اثباتشده نفت جهان است و در دورههای مختلف نقش مهمی در بازار نفت ایفا کرده است. اعمال تحریمهای نفتی آمریکا، صادرات نفت ونزوئلا را بهطور چشمگیری کاهش داد؛ بااینحال، دولت مادورو از طریق همکاری با کشورهایی مانند چین، روسیه و ایران بخشی از صادرات خود را حفظ کرده است.
افشای یک مصاحبه از «ماریا سالازار»، نماینده کنگره آمریکا، که در آن گفته بود «اقدام علیه مادورو میتواند فرصت بزرگی برای شرکتهای نفتی آمریکا ایجاد کند»، این ذهنیت را در ونزوئلا تقویت کرد که فشارهای واشنگتن ارتباط مستقیم با رقابت اقتصادی و کنترل بازار انرژی دارد.
فشار سیاسی و پروژه ناکام «گوایدو»
در سال ۲۰۱۹، واشنگتن با حمایت اروپا، «خوان گوایدو» رئیس مجلس ملی ونزوئلا را «رئیسجمهور موقت» معرفی کرد. این اقدام که هدف آن ایجاد دوگانگی قدرت و تسریع فروپاشی دولت مادورو بود، در کوتاهمدت بحثبرانگیز و در بلندمدت ناموفق شد. گوایدو نتوانست ساختار سیاسی را به چالش جدی بکشد و در سالهای بعد نفوذ سیاسی خود را تقریباً از دست داد.
این ناکامی، بخشی از زمینه تصمیم آمریکا برای تشدید تحریمها و افزایش جایزه بازداشت مادورو بود.
مادورو در واکنش به تهدیدات و فشارهای آمریکا، اعلام کرد که ۴.۵ میلیون نیروی میلیشیا در سراسر کشور در حالت آمادهباش هستند. این نیروها که در دوران چاوز تأسیس شدهاند، بخشی از ساختار دفاع مردمی ونزوئلا را تشکیل میدهند و در سالهای اخیر نقشی پررنگتر در امنیت داخلی ایفا کردهاند.
این اقدام، بهویژه پس از افزایش تحرکات نظامی آمریکا در دریای کارائیب، بهعنوان پیام مستقیم کاراکاس به واشنگتن تفسیر شد.
موضع افکار عمومی آمریکا در برابر جنگ
بر اساس نظرسنجیهای منتشرشده در رسانههای آمریکا، اکثریت قاطع مردم این کشور با اقدام نظامی علیه ونزوئلا مخالفاند. ارقام منتشرشده نشان میدهد ۹۷ درصد از دموکراتها و ۶۷ درصد از جمهوریخواهان با دخالت نظامی در ونزوئلا مخالفت کردهاند.
تجربه جنگهای طولانی آمریکا در عراق و افغانستان نقش مهمی در این مخالفت دارد. با وجود این، برخی تحرکات اخیر نشان میدهد واشنگتن در حال بررسی گزینههایی فراتر از فشار اقتصادی است، هرچند مقامات رسمی از ارائه جزئیات خودداری کردهاند.
کارشناسان معتقدند واشنگتن علاوه بر تحریمها و فشارهای سیاسی، یک جنگ روانی گسترده علیه دولت مادورو آغاز کرده است. پخش اعلامیهها در مناطق شهری کاراکاس، فعالیت رسانههای وابسته، حمایت از شبکههای مخالف و انتشار گزارشهای یکجانبه درباره وضعیت اقتصادی از جمله محورهای این جنگ نرم است.
دولت ونزوئلا معتقد است بخشی از مشکلات اقتصادی کشور نتیجه مستقیم این جنگ روانی و تلاش برای ایجاد نارضایتی عمومی است.
بستن حریم هوایی؛ مرحله جدید تنش
در آخرین تحول، دولت ترامپ فرمانی صادر کرده که بر اساس آن حریم هوایی ونزوئلا برای پروازهای خاص مسدود میشود. دولت ونزوئلا بلافاصله این اقدام را «خصمانه، یکجانبه و مغایر حقوق بینالملل» خواند. وزارت خارجه ونزوئلا نیز تأکید کرده است:«هیچ کشور خارجی حق ندارد درباره حریم هوایی ونزوئلا تصمیمگیری کند.»
این اقدام از سوی ناظران بهعنوان گامی جدید در مسیر افزایش فشارهای واشنگتن ارزیابی شده است؛ اقدامی که ممکن است زمینهساز محدودیتهای وسیعتر باشد.