به گزارش برنا از اراک، به مناسبت برگزاری مانور سراسری زلزله و ایمنی در مدارس کشور ، این مانور ها را می‌توان مجموعه‌ای از راهبردهای عملی برای ارتقای سطح آگاهی و مهارت‌های دانش‌آموزان در مواجهه با بلایای طبیعی دانست، که به صورت همزمان در سراسر کشور اجرا می‌شود.
همکاری نهادهای تخصصی برای آموزش مؤثر
برای تحقق آموزش جامع مدیریت بحران به دانش‌آموزان،بهره‌گیری از ظرفیت و تخصص تمامی نهادهای مرتبط ضروری است. در این راستا می‌توان از اورژانس پیش بیمارستانی ۱۱۵ برای آموزش فوریت‌های پزشکی و کمک های اولیه، از جمعیت هلال احمر برای آموزش اصول امداد و نجات، رهاسازی مصدوم و انتقال مصدوم ، از سازمان آتش نشانی برای آموزش مهارت‌های اطفای حریق و نجات از خطر، و از دانشگاه علوم پزشکی برای آموزش مباحث بهداشتی و پیشگیری از ابتلا به بیماری ها استفاده کرد.
بهره‌گیری از ظرفیت موجود؛ الگویی کم هزینه و پایدار
نکته حائز اهمیت در اجرای این برنامه،بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود آموزشی بدون نیاز به هزینه‌های اضافی برای دولت است. آموزش کمک‌های اولیه و امدادگری به دانش‌آموزان می‌تواند به صورت کاملاً رایگان و با استفاده از نیروهای متخصص حاضر در مدارس اجرایی شود. معلمان دروس تربیت بدنی، آمادگی دفاعی، پرورشی و جغرافیا این پتانسیل را دارند که پس از گذراندن دوره‌های کوتاه مدت تخصصی، به عنوان مربیان رابط بین دستگاه‌های امدادی و مدارس عمل نمایند.
ایجاد شبکه امدادی خانوار؛ تضمین ایمنی پایگاهی جامعه
با در نظر گرفتن این واقعیت که در هر خانواده ایرانی حداقل یک یا دو دانش‌آموز حضور دارد، مهارت‌آموزی به این قشر به معنای تجهیز هر خانوار به یک امدادگر بالقوه است. زمانی که دانش‌آموزان به مهارت‌های امداد و نجات مسلط شوند، این دانش را به طور طبیعی به تمامی اعضای خانواده انتقال می‌دهند.
ضرورت گنجاندن درس مدیریت بحران و کمک‌های اولیه در مقاطع تحصیلی
احساس خلأ آموزش نظام‌مند مدیریت بحران در برنامه درسی مقاطع مختلف تحصیلی به وضوح قابل درک است.ضروری است درس مدیریت بحران و کمک‌های اولیه به عنوان یک واحد درسی اجباری و مستقل در تمام مقاطع تحصیلی از ابتدایی تا متوسطه گنجانده شود.
با تدریس اصولی و برنامه‌ریزی شده این مفاهیم، دانش‌آموزان به تدریج و در طول سال‌های تحصیل، مهارت‌های لازم را به صورت گام به گام و متناسب با سن خود فراخواهند گرفت. تکرار و تمرین مستمر این آموزش‌ها باعث می‌شود عملکردهای صحیح در مواقع بحران به یک ملکه ذهن و رفتار نهادینه شده برای تمامی کودکان و نوجوانان تبدیل گردد.
آموزش مدارس؛ پایه‌ای ماندگار برای فرهنگ‌سازی ایمنی
تجربه جهانی نشان داده است که پایدارترین و مؤثرترین شکل آموزش،زمانی محقق می‌شود که از سنین پایین و در بستر نظام آموزشی آغاز گردد. وقتی آموزش مهارت‌های ایمنی و امدادی در برنامه درسی مدارس گنجانده شود، به یک سرمایه فرهنگی پایدار تبدیل می‌شود که دانش‌آموزان آن را تا بزرگسالی به همراه خواهند داشت.
مدارس؛ کانون نشر فرهنگ ایمنی در جامعه
شروع آموزش از مدارس،تضمینی برای تعمیم و گسترش سریع فرهنگ ایمنی در سطح جامعه است. هر دانش‌آموز به عنوان یک مروج طبیعی عمل می‌کند و دانش کسب‌شده را به درون خانواده، فامیل و شبکه اجتماعی و دوستان خود در باشگاه و ورزش منتقل می‌نماید.
فرصت طلایی فرهنگ‌سازی در سنین پایین
دوره کودکی و نوجوانی،دوران طلایی شکل‌گیری عادات، نگرش‌ها و باورهاست. آموزش مهارت‌های ایمنی در این سنین، باعث درونی شدن این فرهنگ می‌گردد. برای یک نوجوان، پناهگیری ایمن نه یک دستورالعمل تحمیلی، بلکه یک رفتار خودانگیخته می‌شود.
پرورش امدادگران فردا در مدارس امروز
برگزاری این مانورها با مشارکت نهادهایی چون سازمان مدیریت بحران، جمعیت هلال احمر و اورژانس ۱۱۵ ، فراتر از آموزش پناهگیری و تخلیه ایمن است. یکی از اهداف راهبردی این تمرین‌ها، کادرسازی و تربیت نسلی جدید از امدادگران و سامان‌دهندگان جامعه در شرایط بحرانی عنوان شده است.
شکل‌گیری هسته‌های مردمی مدیریت بحران
از دیگر دستاوردهای این مانورها،ایجاد بستری مناسب برای ظرفیت‌سازی و تشکیل تیم‌های واکنش سریع محلی از میان دانش‌آموزان آموزش‌دیده است. این نوجوانان می‌توانند به عنوان هسته‌های اولیه امداد در محله‌های خود، پیش از رسیدن نیروهای حرفه‌ای، اقدامات نجات‌بخش اولیه را آغاز کنند.
دانش‌آموزان؛ سفیران انتقال فرهنگ ایمنی
دانش‌آموزان در نقش سفیران و تسهیل‌گران فرهنگ ایمنی در خانواده و جامعه،محور کلیدی دیگری هستند که مورد تاکید قرار گرفته است. هنگامی که یک دانش‌آموز، اصول اولیه ایمنی و کمک‌های اولیه را فرامی‌گیرد، این دانش را به درون خانواده و دایره اطرافیان خود منتقل کرده و بدین ترتیب زنجیره‌ای از آگاهی و تاب‌آوری در برابر بلایا در سطح جامعه ایجاد می‌شود.
مانورهای زلزله در مدارس، فرصتی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت بر ارزشمندترین دارایی جامعه، یعنی سرمایه انسانی است. پرورش نسل‌هایی که در سایه آموزش‌های مستمر، به یاریگرانی توانمند در روزهای سخت تبدیل می‌شوند، تضمینی برای ایمنی و تاب‌آوری بیشتر جامعه فردا خواهد بود.
نویسنده: رضا براتی کارشناس مدیریت بحران