به گزارش اقتصادآنلاین، ماه گذشته سه سرمایه‌دار قدرتمند، دو آمریکایی و یک روس، در میامی بیچ گرد یک لپ‌تاپ نشستند تا ظاهراً برنامه‌ای برای پایان جنگ طولانی و خونین روسیه علیه اوکراین بنویسند.
اما آن‌طور که منابع آگاه گفته‌اند، هدف واقعی بسیار گسترده‌تر بود: ایجاد مسیری برای بازگرداندن اقتصاد ۲ تریلیون دلاری روسیه به مدار اقتصاد جهانی، با این شرط که شرکت‌های آمریکایی پیش از اروپا به سود‌های آن برسند.
روزنامه آمریکایی «وال‌استریت ژورنال» در گزارشی اختصاصی به پشت پرده طرح صلح آمریکا برای جنگ روسیه و اوکراین پرداخت. این روزنامه در گزارشی که مهم‌ترین فرازهای آن را می‌خوانید نوشت:
در ویلای ساحلی خود، استیو ویتکاف میلیاردر و توسعه‌دهنده املاک که اکنون نماینده ویژه ترامپ شده، میزبان کیریل دیمیتری‌یف، رئیس صندوق سرمایه‌گذاری ملی روسیه و مذاکره‌کننده منتخب ولادیمیر پوتین بود. جرد کوشنر، داماد رئیس‌جمهور، نیز از خانه مجاور خود در «پناهگاه میلیاردرها» به جمع پیوست.
دیمیتری‌یف طرحی داشت تا شرکت‌های آمریکایی بتوانند ۳۰۰ میلیارد دلار دارایی‌های بانک مرکزی روسیه که در اروپا مسدود شده را برای پروژه‌های مشترک و بازسازی تحت رهبری آمریکا در اوکراین استفاده کنند. همچنین همکاری در بهره‌برداری از منابع معدنی قطب شمال و حتی مأموریت مشترک به مریخ با اسپیس‌ایکس از ایده‌های او بود.
راهبرد کرملین برای دورزدن مسیر دیپلماسی سنتی
به گفته مقامات امنیتی غربی، این مذاکرات بخشی از راهبردی بود که از پیش از آغاز دوره ترامپ طراحی شده بود تا دستگاه امنیت ملی آمریکا دور زده شود و دولت او روسیه را شریکی اقتصادی، نه تهدیدی نظامی، ببیند. کرملین با وعده قرارداد‌های چند میلیارد دلاری در حوزه منابع نادر و انرژی، می‌توانست نقشه اقتصادی اروپا را تغییر دهد و میان واشنگتن و متحدانش شکاف بیندازد.
دیمیتری‌یف، فارغ‌التحصیل هاروارد و استنفورد و شریک تجاری قدیمی ترامپ، در ویتکاف و کوشنر هم‌نظرانی پیدا کرده بود. این دو، مانند ترامپ، مرز‌ها و درگیری‌های سیاسی را کم‌اهمیت‌تر از فرصت‌های اقتصادی می‌دیدند.
ویتکاف در مصاحبه‌ای گفت: «اگر همه در این همکاری موفق شوند، خود به خود دیواری در برابر جنگ‌های آینده خواهد شد.»
طرح ۲۸ بندی و واکنش منفی اروپا و اوکراین
انتشار نسخه‌ای از طرح در اوایل ماه، با واکنش تند رهبران اروپایی و اوکراینی مواجه شد؛ آنها گفتند طرح، عمدتاً بازتاب مواضع روسیه است و خطوط قرمز کی‌یف را نادیده می‌گیرد. نخست‌وزیر لهستان گفت: «می‌دانیم که این درباره صلح نیست، بلکه درباره تجارت است.»
در کاخ سفید، برخی مشاوران ترامپ این رویکرد ترکیبی تجارت و دیپلماسی را یک مزیت می‌دانند؛ فرصتی برای سرمایه‌گذاری آمریکا در روسیه پسا‌جنگ و نقش‌آفرینی به‌عنوان «ضامن تجاری صلح». روسیه نیز ترجیح می‌دهد شرکت‌های آمریکایی وارد شوند و نه رقبای اروپایی.
آیا پوتین جدی است یا تاکتیک؟
نشانه‌ای از جدیت پوتین، حضور نمایندگان میلیارد‌های نزدیک به او – تیمچنکو، کوالچوک و برادران روتنبرگ – در ملاقات با شرکت‌های آمریکایی برای بررسی پروژه‌های معدنی و انرژی، از جمله احیای خط لوله نورد استریم و پروژه‌های گاز و نفت قطب شمال است.
اوایل امسال، اکسون‌موبیل با روس‌نفت دیدار کرد تا درباره بازگشت به پروژه عظیم گاز ساخالین گفت‌و‌گو کند. همچنین سرمایه‌گذاران نزدیک به ترامپ به خرید سهام پروژه LNG قطب شمال و دارایی‌های لوک‌اویل فکر می‌کنند.
نقش ویتکاف و مذاکرات محرمانه
ویتکاف، که چندین بار به روسیه سفر کرده، در آوریل با پوتین در کتابخانه ریاست‌جمهوری سن‌پترزبورگ سه ساعت ملاقات داشت. او به دلیل مشغله در پرونده آتش‌بس غزه، نتوانست در نشست اروپایی‌ها در لندن شرکت کند.
در تماس‌های تلفنی منظم، او و دیمیتری‌یف از توافق‌های بزرگ نفت و گاز و همکاری همه‌جانبه در قطب شمال سخن گفتند.
دیدار‌های اقتصادی پشت‌پرده با روس‌ها
در دوحه، معاون ارشد اکسون‌موبیل با ایگور سچین، رئیس روس‌نفت، دیدار کرد. الیوت اینوستمنت به خرید سهام خط لوله گاز روسیه به اروپا علاقه‌مند است.
همچنین دوستان و حامیان مالی ترامپ مانند جنتری بیچ و استیون لینچ به دنبال کسب مجوز برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های LNG و خرید خط لوله نورد استریم ۲ هستند.
مسیر تا نشست میامی
در اوت، ویتکاف به دعوت پوتین به مسکو رفت و سه ساعت با او مذاکره کرد. پوتین پیشنهادی داد که اوکراین ۲۰ درصد باقی‌مانده استان دونتسک را واگذار کند تا روسیه ادعای خود در زاپوریژیا و خرسون را کنار بگذارد؛ اما این ابهام که آیا عقب‌نشینی واقعی مد نظر است یا صرفاً عدم پیشروی، باعث تردید شد.
نشست آلاسکا در ۱۵ اوت با حضور ترامپ، روبیو و پوتین، با تاریخ‌نگاری طولانی پوتین درباره «وحدت روس‌ها و اوکراینی‌ها» عملاً شکست خورد.
در اکتبر، زلنسکی به واشنگتن رفت تا موشک‌های کروز تاماهاوک درخواست کند، اما ترامپ آن را نپذیرفت و ویتکاف توصیه کرد اوکراین به‌جای آن، معافیت ۱۰ ساله از تعرفه‌ها بگیرد تا اقتصاد خود را تقویت کند.
مسیر صلح یا اهداف پوتین؟
این گزارش وال‌استریت ژورنال، تصویری کم‌سابقه از تلاش رهبران تجاری نزدیک به ترامپ برای مذاکره مستقیم با روسیه، خارج از کانال‌های دیپلماسی رسمی، ارائه می‌دهد؛ تلاشی که هدف آن نه تنها توقف جنگ اوکراین، بلکه گشودن در‌های همکاری اقتصادی گسترده میان دو قدرت و سرمایه‌گذاری در قطب شمال و منابع نادر است.
با این حال، ابهامات درباره انگیزه واقعی پوتین، واکنش منفی متحدان اروپا و نادیده‌گرفتن خطوط قرمز اوکراین، پرسش‌های جدی درباره این ابتکار ایجاد کرده؛ اینکه آیا این مسیر بتواند همزمان «صلح» و «تجارت» را تضمین کند، یا صرفاً به ابزاری برای پیشبرد اهداف کرملین بدل خواهد شد.