به گزارش خبرگزاری آنا؛ در شرایطی که اقتصاد دیجیتال به یکی از محورهای اصلی توسعه در جهان تبدیل شده، بررسی واقعیت‌های این حوزه در ایران بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. بنابراین واکاوی ابعاد پنهان و کمتر گفته‌شده اقتصاد دیجیتال کشور از فیلترینگ و امنیت گرفته تا ضعف زیرساخت‌ها، عقب‌ماندگی فین‌تک‌ها و خلأ جدی حکمرانی مورد واکاوی حائز اهمیت است.
در گفت‌وگوی خبرنگار اقتصادی آنا با آدین نامَخ، تحلیلگر حوزه مالی، موضوعاتی از جمله راهبرد‌های توسعه اقتصاد دیجیتال، اثر فیلترینگ بر کسبوکارها، عقب‌ماندگی فین‌تک‌ها، ضعف زیرساخت‌ها، و خلأ سیاست‌گذاری و حکمرانی در حوزه فناوری بررسی شد.
نامخ تأکید کرد: طرح پرسش درباره تأثیر فیلترینگ بر اقتصاد اساساً از نظر علمی پرسش درستی نیست، زیرا فیلترینگ ذیل مقوله‌ای امنیتی قرار می‌گیرد نه اقتصادی.
وی توضیح داد:ما سه نوع کالا و خدمت داریم؛ لوکس، هایپ و استراتژیک. فیلترینگ از جنس خدمات استراتژیک و امنیتی است؛ بنابراین بحث خوب یا بد بودن آن از منظر اقتصادی اصلاً موضوعیت ندارد.
نامخ برای توضیح بیشتر، این موضوع را به محدودیت‌های کرونایی تشبیه کرد و گفت: همان‌طور که در دوران کرونا برای حفظ جان مردم، فعالیت برخی کسبوکارها محدود شد، در مقوله فیلترینگ نیز ملاحظات امنیتی بر ملاحظات اقتصادی تقدم دارد.
چرا برخی پلتفرم‌ها فیلتر شده و برخی نه؟
در پاسخ به پرسشی درباره تفاوت برخورد با پلتفرم‌ها، نامخ تصریح کرد که جنس این تصمیمات امنیتی است و توضیح داد: وقتی موضوع امنیت است، تحلیل‌ها از جنس اقتصاد نیست؛ بنابراین اینکه کدام پلتفرم فیلتر شود یا نه، ارتباط مستقیمی با اولویت‌های امنیتی دارد.
عقب‌ماندگی ایران در اقتصاد دیجیتال؛ اقتصاد ما دنباله‌رو است
نامَخ درباره چرایی عقب‌ماندگی ایران نسبت به کشور‌های منطقه در حوزه اقتصاد دیجیتال گفت: اقتصاد ما اقتصاد دنباله‌رو است، نه پیشرو. ما خالق نبودیم؛ رفتیم ببینیم دنیا چه می‌کند و همان را نصفه‌نیمه کپی کردیم.
وی افزود: زیرساخت‌ها نیز برای رشد طبیعی و ارگانیک اقتصاد دیجیتال فراهم نبوده است. اقتصاد ایران سال‌ها بانک‌محور بوده و این مدل باعث شده نیاز به نوآوری در حوزه‌های مالی احساس نشود.
فین‌تک‌ها، لِندتِک‌ها و ضعف ساختاری بازار مالی
نامخ با اشاره به حوزه فین‌تک و لنتک توضیح داد که بخش عمده فعالیت این کسبوکارها در ایران برخلاف استاندارد‌های جهانی شکل گرفته است. وی گفت: در ظاهر می‌بینیم فروش آنلاین بیمه یا لنتک‌ها فعال‌اند، اما واقعیت این است که سهم آنها در بازار بسیار ناچیز است؛ مثلاً مجموع فروشندگان آنلاین بیمه شخص ثالث شاید ۵ درصد بازار را هم ندارند.
وی تأکید کرد: مشکلات ساختاری و عدم توازن در بخش مالی، مسیر رشد این شرکت‌ها را ناکارآمد کرده است. در ایران کردیت‌کارت واقعی وجود ندارد. همه کارت‌ها در واقع کارت بدهی هستند. در دنیا اول رتبه اعتباری بررسی می‌شود و بعد اجازه خرج‌کرد می‌دهند، اما این نظام در ایران اصلاً اجرایی نشده است.
رشد لنتک‌ها بر پایه خلق اعتبار نامتوازن
نامخ، لنتک‌ها را بخشی از یک چرخه معیوب دانست و هشدار داد: ادامه این روند می‌تواند به مشکلات پانزی منجر شود،مثلاً در بعضی شرکت‌های فروش آنلاین بیمه، پولی که باید به شرکت بیمه پرداخت شود به جای آن در چرخه وام‌دهی لنتک به کار می‌رود. این یعنی شما پول یک نفر را به دیگری وام می‌دهید؛ این روند نهایتاً اقتصاد را در معرض بحران قرار می‌دهد.
اقتصاد دیجیتال در ایران بیشتر مد است تا رشد
این تحلیلگر مالی با صراحت اعلام کرد: به‌طور کلی من به مفهوم اقتصاد دیجیتال در ایران مشکوکم. سهم واقعی کسب‌وکار‌های دیجیتال در ساختار عظیم اقتصاد کلان ما بسیار کوچک است. رشد آن بیشتر ظاهری، تبلیغاتی و ذهنی است.
وی گفت: آنچه به‌عنوان رشد اقتصاد دیجیتال دیده می‌شود، بیشتر نتیجه تبلیغات محیطی، رادیو، تلویزیون و ذهنیت عمومی است و نه براساس شاخص‌های واقعی و کلان.
اقتصاد دیجیتال بدون تولید؛ مصرف‌گرایی تشدید می‌شود
نامخ با اشاره به اینکه ماهیت وام‌های مصرفی در ایران اغلب به خرید کالا‌های وارداتی منجر می‌شود، گفت: وقتی تولیدی در کار نیست و وام‌ها به مصرف کالا‌هایی می‌رود که عمدتاً وارداتی‌اند، این روند نه‌تنها سودی برای اقتصاد ندارد، بلکه واردکننده را هم قدرتمندتر می‌کند.
خلأ حکمرانی و قانون‌گذاری؛ اقتصاد دیجیتال روی زمین بدون نقشه
نامخ درباره تعلل دولت در قانون‌گذاری حوزه‌هایی مثل رمزارز گفت: بزرگ‌ترین قانون‌گذار دولت است؛ رگولاتور اصلی. اما مشکل اینجاست که اقتصاد ایران همیشه بخشی‌نگر بوده. ما به جای نگاه حکمرانی از بالا، مسأله‌ها را جزیره‌ای می‌بینیم.
وی توضیح داد: دولت در گذشته به دلیل درآمد‌های نفتی نیازی به توسعه حکمرانی مالیاتی، تولیدمحور و زیرساخت‌محور نداشته و اکنون نیز همین نگاه بخشی باعث شده برای حوزه‌های نوظهور مانند رمزارز، اقتصاد دیجیتال یا فین‌تک سیاست‌گذاری دقیق انجام نشود.
اقتصاد دیجیتال بدون پهنای باند؛ یک‌شبه می‌خوابد
نامخ برای توضیح ضعف زیرساخت‌ها گفت: اگر همه کار‌ها دیجیتال شود، اقتصاد دیجیتال یک‌شبه می‌خوابد، چون اینترنت کشور قادر به تحمل این حجم نیست. برای افزایش ظرفیت هم نیاز به تجهیزات و پورت‌هایی داریم که خودشان موضوعات امنیتی را مطرح می‌کند.
تحلیلگر مالی هشدار داد: پیش از افزایش اتکای کشور به اقتصاد دیجیتال، باید پیوست‌های امنیتی، زیرساختی، زیست‌محیطی و صنعتی آن تدوین شود.هیچ‌وقت در ایران بررسی نشده که اگر اقتصاد دیجیتال رشد کند، تأثیرش بر صنعت نفت چیست. تا زمانی که چنین مدل‌سازی‌هایی انجام نشود، حرف‌زدن از راهبرد‌های توسعه اقتصاد دیجیتال معنی ندارد.
اقتصاد دیجیتال ایران نیازمند بازطراحی حکمرانی است
به گفته نامخ، بدون نگاه کلان‌نگر حکمرانی، بدون زیرساخت مناسب و بدون سیاست‌گذاری مبتنی بر آینده‌پژوهی، اقتصاد دیجیتال در ایران تنها به‌صورت ظاهری رشد می‌کند و با یک تکانه دچار توقف خواهد شد.
انتهای پیام/