گروهی از پژوهشگران به رهبری هیلمار بادینگ، عصب‌زیست‌شناس دانشگاه هایدلبرگ فرآیند مولکولی تازه‌ای را شناسایی کرده‌اند که به نظر می‌رسد نقش مهمی در پیشرفت بیماری آلزایمر ایفا می‌کند.
به گزارش sciencedaily، این تیم در همکاری نزدیک با محققان دانشگاه شاندونگ چین و با استفاده از مدل حیوانی مبتلا به آلزایمر نشان دادند که برهم‌کنش زیان‌بار میان دو پروتئین موجب مرگ سلول‌های عصبی در مغز می‌شود؛ رخدادی که در نهایت به تشدید اختلالات حافظه و شناخت می‌انجامد. محققان می‌گویند این کشف می‌تواند مسیر‌های تازه‌ای را برای توسعه درمان‌های مؤثرتر بگشاید.
شناسایی یک تعامل پروتئینی مرگبار
به گفته پژوهشگران این ترکیب پروتئینی مضر که پیش‌تر نیز نشانه‌هایی از وجود آن دیده شده بود، از گیرنده NMDA و کانال یونی TRPM۴ تشکیل می‌شود. گیرنده‌های NMDA مسئول انتقال پیام میان نورون‌ها هستند و در سطح سلول و سیناپس‌ها قرار دارند و به انتقال‌دهنده عصبی گلوتامات پاسخ می‌دهند.
در حالی که فعالیت گیرنده‌های سیناپسی NMDA برای سلامت نورون‌ها ضروری است، حضور TRPM۴ باعث می‌شود گیرنده‌های خارج‌سیناپسی NMDA رفتاری سمی پیدا کنند. این همکاری منجر به تشکیل ساختاری می‌شود که بادینگ آن را کمپلکس مرگ می‌نامد؛ ساختاری که می‌تواند به شدت به نورون‌ها آسیب برساند یا موجب مرگ آنها شود.
مهارکننده‌ای جدید برای از هم گسستن تعامل سمی
پژوهشگران گزارش کردند که در مغز موش‌های مبتلا به آلزایمر میزان کمپلکس سمی NMDAR/TRPM۴ بسیار بیشتر از موش‌های سالم است. برای بررسی بیشتر، تیم تحقیقاتی ترکیب دارویی جدیدی به نام FP۸۰۲ را آزمایش کرد؛ مولکولی که به‌عنوان مهارکننده سطح اتصال TwinF توصیف شده و توسط گروه بادینگ در IZN شناسایی شده است.
نتایج نشان داد FP۸۰۲ می‌تواند این تعامل سمی را مختل کند. این مولکول با اتصال به سطح تماس TwinF جایی که TRPM۴ با گیرنده NMDA تعامل دارد مانع اتصال این دو پروتئین شده و عملاً کمپلکس مرگ را از هم جدا می‌کند.
به گفته جینگ یان، عضو تیم بادینگ و از محققان شرکت زیست‌فناوری FundaMental Pharma درمان موش‌های مبتلا با این مولکول باعث کند شدن قابل‌توجه پیشرفت بیماری شد. در این حیوانات نشانه‌های معمول آلزایمر از جمله از دست رفتن سیناپس‌ها، آسیب ساختاری و عملکردی به میتوکندری‌ها و همچنین کاهش توانایی‌های یادگیری و حافظه بسیار محدود یا متوقف شد. همچنین میزان تشکیل رسوبات بتاآمیلوئید نیز به طور چشمگیری کاهش یافت.
مسیری تازه در درمان آلزایمر
به گفته بادینگ، این رویکرد کاملا متفاوت از تلاش‌های معمول در درمان آلزایمر است. او توضیح می‌دهد: به جای هدف قرار دادن تولید یا حذف آمیلوئید، ما یک فرآیند سلولی پایین‌دستی یعنی کمپلکس NMDAR/TRPM۴ را مسدود می‌کنیم؛ ساختاری که موجب مرگ نورون‌ها می‌شود و در یک چرخه معیوب، به پیشرفت رسوب آمیلوئید نیز دامن می‌زند.
پیش‌تر نیز تیم تحقیقاتی اثرات محافظتی مشابهی از FP۸۰۲ را در مدل‌های حیوانی مبتلا به بیماری ALS نشان داده بود، جایی که همین کمپلکس پروتئینی نقش دارد. پژوهشگران معتقدند این مهارکننده می‌تواند به‌عنوان یک اصل دارویی گسترده‌کاربرد مطرح شود که شاید توانایی کند کردن یا حتی توقف پیشرفت بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی مانند آلزایمر و ALS را داشته باشد.
با این حال، بادینگ تاکید می‌کند که کاربرد بالینی این روش هنوز در آغاز راه است. او می‌گوید: یافته‌های فعلی در مرحله پیش‌بالینی امیدوارکننده هستند، اما برای دستیابی به کاربرد انسانی، نیاز به توسعه دارویی جامع آزمایش‌های سم‌شناسی و مطالعات بالینی گسترده داریم.
به گفته او در همکاری نزدیک با شرکت FundaMental Pharma قرار است در سال‌های آینده بهینه‌سازی مولکول FP۸۰۲ برای کاربرد بالینی ادامه یابد.
انتهای پیام/