آکسیوس نوشت: گفتوگوهای اقلیمی سازمان ملل در برزیل روز شنبه در حالی پایان مییابد که تلاشی برای کمک به حرکت کشورها بهسوی دور شدن از سوختهای فسیلی صورت گرفته، اما در این توافق اشارهٔ صریحی به این منابع انرژی منتشرکنندهٔ CO₂ وجود ندارد.
به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است:
چرا مهم است؟
این سازش نشاندهندهٔ توان محدود توافق پاریس برای گذار از سطح آرمانپردازی به اقدام واقعی قویتر است.
این مسئله برای کشورها و فعالانی که میخواهند یک «نقشهٔ راه» صریح برای گذار از سوختهای فسیلی — زغالسنگ، نفت و گاز — داشته باشند، ناامیدکننده است.
اما از فروپاشی مذاکراتی جلوگیری کرد که از موعد برنامهریزیشدهٔ جمعه فراتر رفته بود.
خبر اصلی:
یکی از توافقهای اصلی در بلم، «شتابدهندهٔ اجرای جهانی» را راهاندازی میکند تا تلاشها برای محدود کردن افزایش دما سرعت بگیرد.
همچنین «ماموریت بلم برای ۱.۵» را شامل میشود که هدف آن «امکانسازی بلندپروازی و اجرا» در تعهدات کشورها برای کاهش انتشار است.
در جای دیگر، توافق خواستار تلاش برای حداقل سه برابر کردن منابع مالی سازگاری اقلیمی تا سال ۲۰۳۵ است.
پشت پرده:
این سند که با دقت زیادی واژهگزینی شده است، بهطور غیرمستقیم حرکت بهسوی کنار گذاشتن سوختهای فسیلی را تأیید میکند.
بخش مربوط به «شتابدهندهٔ اجرای جهانی» به «اجماع امارات متحده عربی» اشاره میکند.
آن نتیجهٔ مذاکرات سازمان ملل در سال ۲۰۲۳ در دبی بود که خواستار «گذار از سوختهای فسیلی در سیستمهای انرژی» شده بود.
درج یک فشار صریح برای دور شدن از سوختهای فسیلی در توافق امسال با «مقاومت شدید گروه کشورهای عربی، از جمله بزرگترین صادرکنندهٔ نفت، عربستان سعودی» روبهرو شد، بهگزارش رویترز از برزیل.
تصویر کلی:
این مذاکرات در شرایطی برگزار شد که استقرار انرژیهای کمکربن و خودروهای پاک در جهان در حال رشد است، اما انتشار جهانی CO₂ همچنان با افزایش مصرف انرژی بالا میرود.
چندین مطالعه نشان میدهند که بدون اقدام بسیار قویتر، گرمایش از اهداف توافق پاریس بهشکل خطرناک فراتر خواهد رفت.
تهاجمیترین هدف توافق پاریس — محدود کردن افزایش دما به ۱.۵ درجهٔ سانتیگراد نسبت به سطح پیشاصنعتی — محقق نخواهد شد، طبق این چشماندازها. هدف جایگزین توافق ۲۰۱۵، نگه داشتن افزایش در حد «بهمراتب کمتر از ۲ درجه» است.
چشمانداز اخیر انرژی جهان توسط آژانس بینالمللی انرژی پیشبینی میکند که تحت سیاستهای موجود و برنامهریزیشدهٔ کشورها، افزایش دما تا سال ۲۱۰۰ حدود ۲.۵ درجهٔ سانتیگراد خواهد بود.
مروری سریع:
دولت ترامپ که بار دیگر از توافق پاریس خارج میشود، شرکت نکرد.
اما مقامات ترامپ در سایر مجامع با همکاری چندجانبهٔ اقلیمی مقابله کردهاند، از جمله تهدید به تلافی علیه کشورهایی که هزینههای جدید انتشار برای حملونقل دریایی را تأیید کردند.
این مسئله باعث فروپاشی مذاکرات اخیر سازمان بینالمللی دریانوردی سازمان ملل برای توافق بر سر این نظام شد.
نقطهٔ اصطکاک:
بخش دیگری از توافق به کشورها هشدار میدهد که سیاستهای اقلیمی آنها «نباید بهمعنای تبعیض خودسرانه یا غیرقابل توجیه یا محدودیت پنهانی بر تجارت بینالمللی باشد.»
بهگزارش بلومبرگ، این عبارت نوعی مخالفت پوشیده با هزینههای مرزی کربن اتحادیهٔ اروپا بر کالاهای پرکربن وارداتی است.
آنچه میگویند:
مایکل جیکوبز، پژوهشگر ارشد اندیشکدهٔ ODI Global، گفت که «مقاومت سرسختانهای» از سوی عربستان سعودی و امارات در بلم نسبت به درج زبان گذار از سوختهای فسیلی وجود داشت.
او افزود این موضوع «یک درگیری هرچه تلختر در قلب سیاست جهانی اقلیم» را آشکار میکند.
بهگفتهٔ جیکوبز، که استاد اقتصاد سیاسی در دانشگاه شفیلد نیز هست، این درگیری «بین کسانی است که علم را پذیرفته و میدانند جهان باید طی دو یا سه دههٔ آینده از سوختهای فسیلی فاصله بگیرد؛ و کسانی که برای تولید بیشتر آنها، فعالانه با این موضوع مقاومت میکنند.»
محمد عدو، مدیر اندیشکدهٔ Power Shift Africa، گفت: «با وجود پسزمینهٔ ژئوپولیتیک هرچه متلاطمتر، COP30 چند قدم کوچک در جهت درست برداشت، اما با توجه به مقیاس بحران اقلیمی، نتوانست در حد و اندازهٔ این موقعیت ظاهر شود.»
بله، اما:
آنی داسگوپتا، رئیس و مدیرعامل دانشگاه منابع جهانی، گفت: «COP30 پیشرفتهایی را برای سه برابر کردن منابع مالی سازگاری، حفاظت از جنگلهای جهان، و ارتقای صداهای مردم بومی در سطحی بیسابقه رقم زد.»
او افزود: «این نشان میدهد که حتی در برابر شرایط ژئوپولیتیک چالشبرانگیز، همکاری بینالمللی اقلیمی همچنان میتواند نتایجی به همراه داشته باشد.»
تلاشهایی خارج از توافق مورد اجماع
در نشست پایانی روز شنبه، آندره کورهآ دو لاگو، رئیس برزیلی مذاکرات، گفت که دو نقشهٔ راه ایجاد خواهد کرد — یکی دربارهٔ توقف و معکوس کردن جنگلزدایی و دیگری دربارهٔ گذار از سوختهای فسیلی.
او گفت که این کار دولتهای دیگر، سازمانهای مردمنهاد، کارگران صنعت و دیگر طرفین را گرد هم خواهد آورد.