سرویس اقتصادی، انصاف نیوز: یک کارشناس موزه و میراث فرهنگی، پنهان‌سازی و مخفی‌کردن آثار و اسناد را ناشی از یک تفکر منسوخ دانست که چرخه ارزش‌گذاری آثار موزه‌ای ایران را دچار خدشه و مشکل کرده است.
رضا دبیری‌نژاد درباره ولع برخی موزه‌ها و مجموعه‌داران برای عدم نمایش و پنهان‌سازی آثار به انصاف نیوز گفت: یک زمان تفکر اشتباه رواج داشته و ما فکر می‌کردیم هرچه موزه‌ای اثر دیده‌نشده بیشتری داشته باشد، اعتبار بالاتری دارد در حالی‌که تعداد نمایش هر اثر و راه‌یافتنش به کاتالوگ‌های بین‌المللی ارزش آثار موزه‌ای را مشخص می‌کند.
او ادامه داد: ارسال آثار موزه‌ای به خارج از کشور برای نمایش یا پژوهش، اقدامی متداول است اما وقتی می‌خواهیم اثری را به خارج از کشور ارسال کنیم، باید ارزش آن معلوم باشد تا بیمه‌کردن اثر امکان‌پذیر شود. ما قیمت آثار را نمی‌دانیم چون نمایش داده نشده و در هیچ کاتالوگی درج نشده. در واقع ارزش‌گذاری آثار موزه‌ای ایران ناممکن یا خیلی مشکل شده است.
دبیری‌نژاد گفت: بنابراین تفکر عدم نمایش و پنهان‌سازی آثار موزه‌ای، چرخه اعتبارگذاری آثار ایرانی را مخدوش کرده است.
رئیس موزه هنرهای معاصر تهران در پاسخ به این پرسش خبرنگار انصاف نیوز که آثار موزه‌ای چگونه از کشور خارج می‌شود، گفت: خارج‌کردن اثر از موزه‌های کشور اگر نگوییم غیرممکن، بسیار مشکل است و با همکاری چند نفر انجام شود. بنابراین باید هر پرونده را مستقل بررسی کنیم و ببینیم چطور آیا اصلا از اموال موزه‌ای بوده یا نه.
او مثالی زد و گفت: برای نمونه تعدادی از آثار کاخ‌های سلطنتی در بدو پیروزی انقلاب مستهجن و غیرقابل نمایش تشخیص داده شد.
این آثار با مصوبه شورای انقلاب به بنیاد مستضعفان منتقل شد. یعنی این انتقال قانونی بوده است.
در مورد دیگر، ما در اسناد موزه هنرهای معصر تهران سندی داریم که نشان می‌دهد چند اثر مهم از خارج خریداری شده اما به شلوغی‌های انقلاب خورده و نیامده و به دست موزه نرسیده.
چنین پرونده‌ای هم داریم اما این‌که اثری موزه‌ای به خارج از کشور رفته باشد، همان‌طور که گفتم باید مورد به مورد بررسی شود.
دبیری‌نژاد درباره مالکیت آثار موزه‌ای توضیح داد: همه آثار درون موزه تحویل امین اموال موزه است و رئیس یا هر مقام دیگری نمی‌تواند تصمیم بگیرد که شیءای از موزه خارج شود.
قانون می‌گوید شیء موزه‌ای متعلق به وزارت اقتصاد و دارایی و تحویل امین اموال موزه است. هر اثر موزه‌ای که ثبت شده باشد و شماره اموال موزه داشته باشد، ثبت خزانه‌داری کل کشور است و به این معنا، اموال دولتی محسوب می‌شود که به عنوان امانت تحویل موزه شده است.
این کارشناس موزه‌ای گفت: ممکن است کسی یا کسانی قانون را دور زده باشند و این بحث دیگری است اما خروج اثر ثبت‌شده از موزه کار مشکل و پیچیده‌ای است. نکته دیگر هم این‌که اثر خارج‌شده، کجا باید تبدیل به پول شود؟ این تصور که همه اشیای موزه‌ای ارزش‌های چندصدهزار دلاری یا چند میلیارد تومانی دارند اشتباه است.
دبیری‌نژاد افزود: مثلا در مورد سکه‌های قدیمی، فقط سکه‌های چند دوره خاص که بسیار کم‌یاب است، ارزش زیادی دارد و مابقی ارزش چندانی ندارد. درباره آثار خطی یا کتاب‌های چاپ سنگی هم همین‌طور است و اثر باید ویژگی‌های خیلی منحصر به فردی داشته باشد که قیمت بالایی پیدا کند.
او به تجربه خود در موزه ملی ملک اشاره کرد و گفت: موزه ملک خرید اثر انجام می‌داد و این اتفاق بارها تکرار شد که شهروندان با اثری، کتاب خطی یا چاپ سنگی یا شیء تاریخی مراجعه کرده بودند و پس از این‌که قیمت کارشناسی اثر را شنیده بودند، ناامید شده و به قول معروف آه از نهادشان برآمده بود.
رئیس موزه هنرهای معاصر تهران از ثبت همه آثار این موزه در سامانه جامع اشیای موزه‌ای وزارت میراث خبر داد و افزود: علاوه بر این‌که فهرست همه موزه را تحویل دولت داده‌ایم، نسخه‌ای را هم برای اینترپل ارسال کردیم تا اگر اثری به سرقت رفت، امکان پیگیری و بازگرداندن آن وجود داشته باشد.
آقای دبیری‌نژاد به سوال خبرنگار انصاف نیوز درباره فروش یا تعویض آثار غیرقابل نمایش موزه هنرهای معاصر تهران، چنین پاسخ داد: آثار غیرقابل نمایش مختص موزه هنرهای معاصر تهران نیست و ما این محدودیت را در بسیاری از آثار مینیاتوری، نقاشی‌ها، آثار لاکی و قلم‌دان‌ها، آثار کنده‌کاری چوب در کاخ گلستان، در نیاوران و… داریم.
این کارشناس فروش آثار موزه‌ای را اقدامی پیچیده خواند و گفت: باید به این نکته هم دقت کنید که همه آثار یک موزه صرفا برای نمایش نیست و بخشی از این آثار ارزش پژوهشی و جنبه آرشیوی دارند و می‌توانند روایت یک مجموعه را تکمیل کنند. بعد هم باید ببینیم این اثر با چه اثری تعویض شود که ظرافت و پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد و باید ارزش افزوده‌ای ایجاد کند.
دبیری‌نژاد گفت: موزه باید فکر آینده را هم بکند و این منطق که اثری الان قابل بهره‌برداری نیست، پس تعویض و تبدیل شود در فرهنگ موزه‌داری خیلی مورد قبول پذیرش نیست.
انتهای پیام