به گزارش جماران؛ بحران سودان که از آوریل ۲۰۲۳ آغاز شد، به یکی از بزرگ‌ترین و خونین‌ترین بحران‌های انسانی در آفریقا تبدیل شده است که پیامدهای آن به سایر کشورهای منطقه نیز گسترش یافته است. در این درگیری، نیروهای مسلح سودان (SAF) و نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) به‌عنوان طرف‌های اصلی جنگ درگیر هستند. این جنگ تاکنون هزاران کشته و میلیون‌ها آواره بر جای گذاشته است. در این میان، امارات متحده عربی (UAE) به‌عنوان یکی از بازیگران کلیدی در بحران سودان شناخته می‌شود. شواهد حاکی از آن است که امارات با حمایت لجستیکی و نظامی از نیروهای پشتیبانی سریع، نقش چشمگیری در تشدید خشونت‌ها در منطقه دارفور داشته است.
نقش امارات در بحران سودان؛ از طلا تا گسترش نفوذ
امارات متحده عربی در بحران سودان به‌عنوان یک بازیگر کلیدی شناخته می‌شود. گزارش‌ها حاکی از آن است که امارات به‌طور غیرمستقیم و از طریق حمایت لجستیکی و نظامی، به نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) کمک کرده است. این حمایت‌ها شامل ارسال سلاح، پهپاد و تجهیزات نظامی از طریق شبکه‌های تجاری و مسیرهای غیررسمی در لیبی و چاد بوده است که موجب تقویت توان نظامی این گروه شده است. با استفاده از این منابع، شبه‌نظامیان پشتیبانی سریع توانسته‌اند عملیات نظامی خود را در نقاط مختلف سودان، به‌ویژه در دارفور، گسترش دهند. گزارش‌ها از کشتار گسترده، حملات هدف‌دار به غیرنظامیان و تخریب زیرساخت‌ها در دارفور حکایت دارند که به‌طور مستقیم به حمایت‌های نظامی امارات نسبت داده می‌شود. این حمایت‌ها باعث افزایش فشارهای بین‌المللی به امارات شده است. سازمان‌های حقوق بشری و نهادهای بین‌المللی، امارات را به نقض حقوق بشر و تشدید بحران انسانی در سودان متهم کرده‌اند. حمایت‌های امارات نه‌تنها به گسترش خشونت‌ها کمک کرده، بلکه بحران انسانی در دارفور را به‌شدت دامن زده است.
در پاسخ به انتقادات جهانی، امارات متحده عربی حمایت خود از نیروهای پشتیبانی سریع را رد کرده و اعلام کرده است که هیچ‌گونه کمکی به این گروه‌ها نکرده است. با این حال، مستندات و گزارش‌های مختلف نشان می‌دهند که امارات به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی در تأمین سلاح و تجهیزات نظامی برای این گروه عمل کرده است. تحلیلگران بر این باورند که امارات از این بحران به‌عنوان فرصتی برای گسترش نفوذ خود در منطقه خاور آفریقا و دسترسی به منابع طبیعی و راهبردی سودان استفاده کرده است.
سودان؛ عرصه جنگ نیابتی تا بحران انسانی
امارات متحده عربی در بحران سودان اهداف اقتصادی، ژئوپلیتیک و امنیتی خود را به‌طور هم‌زمان دنبال کرده است. این کشور به‌ویژه به منابع طبیعی سودان، از جمله معادن طلا، علاقه‌مند است. در این راستا و با حمایت از نیروهای پشتیبانی سریع (RSF)، امارات توانسته است کنترل بخش‌هایی از معادن طلا را در دست گیرد و بخش عمده‌ای از طلای قاچاق سودان را از طریق خود به بازار جهانی منتقل کند. این منابع مالی نه‌تنها به تأمین بودجه RSF کمک کرده، بلکه جنگ داخلی در سودان را نیز امتداد داده است.
علاوه بر معادن، امارات بیش از ۵۰ هزار هکتار زمین کشاورزی در سودان زیر کشت دارد و این کشور را به شریک راهبردی خود در تأمین غذا برای خلیج فارس تبدیل کرده است. دسترسی به بنادر سودان و دریای سرخ نیز فرصتی را برای امارات فراهم کرده تا نفوذ خود را در تجارت منطقه‌ای تقویت کند.
این مداخلات، به‌ویژه در شاخ آفریقا و منطقه دریای سرخ، رقابت امارات با دیگر بازیگران منطقه‌ای و غربی را تشدید کرده است. بحران سودان به‌طور غیرمستقیم تبدیل به جنگ نیابتی میان عربستان سعودی و امارات شده است؛ عربستان از ارتش سودان حمایت می‌کند، درحالی‌که امارات با حمایت شبه‌نظامیان «پشتیبانی سریع» در تلاش است تا نفوذ خود را گسترش دهد. یکی از اهداف بلندمدت امارات در سودان تبدیل این کشور به مرکز تأمین غذا برای خلیج فارس است که بخش مهمی از راهبرد بزرگ‌تر این کشور برای تضمین امنیت غذایی و قدرت اقتصادی در منطقه به شمار می‌رود.
در این میان، بحران سودان به یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های انسانی منطقه تبدیل شده و میلیون‌ها نفر را آواره کرده است. این بحران نه‌تنها سودان، بلکه کشورهای همسایه‌ای مانند چاد و جمهوری آفریقای مرکزی را نیز با تهدیدات امنیتی و اقتصادی مواجه کرده است. به‌علاوه، بحران سودان به یک جنگ نیابتی میان امارات، عربستان سعودی و مصر تبدیل شده که باعث تشدید تنش‌ها و پیچیدگی‌های بیشتر در منطقه شده است. این بحران خسارات اقتصادی زیادی به سودان و کشورهای همسایه وارد کرده و بازارهای منطقه‌ای را تحت تأثیر قرار داده است.
چشم‌انداز تاریک بحران: از جنگ داخلی تا مداخلات خارجی
بحران سودان وارد مرحله‌ای خطرناک و پیچیده شده است. پس از دو سال درگیری، ارتش سودان (SAF) و شبه‌نظامیان پشتیبانی سریع (RSF) مذاکرات صلح را کنار گذاشته و تنها گزینه جنگ تمام‌عیار را دنبال می‌کنند. تلاش‌های متعدد میانجیگری از سوی کشورهای مختلف تاکنون بی‌نتیجه بوده و هیچ‌کدام موفق به توقف درگیری‌ها یا ایجاد گذرگاه‌های انسانی نشده‌اند. سقوط الفاشر و کنترل دارفور توسط RSF، نشان‌دهنده تشدید بحران انسانی و سیاسی در سودان است.
مذاکرات جدید در اکتبر نیز شکست خورد و طرفین نتوانستند به آتش‌بس دست یابند، تنها به توافق برای باز کردن کانال‌های کمک‌رسانی بشردوستانه بسنده کردند که آن هم نافرجام ماند. مداخلات خارجی، از جمله حمایت نظامی امارات از RSF، جنگ داخلی را به جنگ نیابتی تبدیل کرده و بحران را پیچیده‌تر کرده است. این بحران نه‌تنها جان هزاران نفر را گرفته و میلیون‌ها نفر را آواره کرده، بلکه موجب تشدید تنش‌های قومی و مذهبی و مشکلات اقتصادی در کشورهای همسایه شده است. چشم‌انداز آینده بحران سودان همچنان تاریک است و ادامه حمایت‌های خارجی و عدم تمایل طرفین به حل سیاسی، احتمال تشدید بحران انسانی و سیاسی را در سودان و منطقه افزایش می‌دهد.