به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ نشست تخصصی «تأثیرات ماندگاری حکومت حزب عدالت و توسعه بر اسلام سیاسی و روند سیاستگذاری دینی ترکیه» از سوی خبرگزاری ابنا و با همکاری اندیشکده زاویه صبح روز پنجشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۴ برگزار شد.

در این نشست آقایان دکتر عباس خامه‌یار، مشاور امور بین‌الملل دانشگاه ادیان و مذاهب با موضوع «تاثیر ماندگاری حزب عدالت و توسعه بر ماهیت اسلام سیاسی ترکیه در عرصه داخلی و منطقه‌ای»،  دکتر محمد دین‌محمدی، مدیر گروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده مطالعات حکمرانی با موضوع «تأثیر ماندگاری حزب عدالت و توسعه در نظام مسائل جامعه شیعیان ترکیه»   و خانم دکتر زهرا کبیری‌پور، مدرس حوزه و دانشگاه و پژوهشگر حوزه علویون با موضوع «تأثیر ماندگاری حزب عدالت و توسعه در نظام مسائل جامعه علویان»   به ارائه بحث پرداختند و دکتر محمد صادقیان، رئیس اداره‌ مشترک‌المنافع و ترکیه مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) نیز دبیری این نشست را برعهده داشت.

در این نشست دکتر محمد صادقیان دبیر علمی جلسه، حزب عدالت و توسعه را تنها دولتی در ترکیه دانست که در صد سال اخیر حکومتی طولانی مدت داشته است. وی تاثیرگذاری این دولت را در خاورمیانه و آسیا بسیار پررنگ دانست.

در ادامه دکتر عباس خامه‌یار، مشاور امور بین‌الملل دانشگاه ادیان و مذاهب به ایراد سخن پرداخت.  

وی ماندگاری این حزب در یک نظام سکولار و انتقال اسلام‌گرایی از مساجد به وزارتخانه‌ها را مهم‌ترین دستاورد آن دانست.

.

.

خامه‌یار تاکید کرد که تغییرات ترکیه، فراتر از سیاست، شامل دگردیسی هویت ملی از طریق اسلامی‌سازی آرام و هوشمندانه ساختارها، توسعه مدارس مذهبی، تقویت رسانه‌های دینی و گسترش سبک زندگی اسلامی شهری است. این روند به شکل‌گیری یک «هویت ترکی جدید» منجر شده که ناسیونالیسم قوی، اسلام سیاسی و ژئوپلیتیک قدرت‌طلب را در هم آمیخته است.

این دگردیسی داخلی، سیاست خارجی ترکیه را نیز متحول کرده و آن را از دولتی ناتومحور به یک قدرت منطقه‌ای با اهداف مستقل تبدیل ساخته است. ترکیه با هدف بازسازی مرجعیت نرم عثمانی در جهان اسلام، به پناهگاه اصلی اخوان المسلمین تبدیل شده و سازمان‌هایی مانند TİKA را به عنوان بازوی دیپلماسی دینی خود به کار گرفته است.

با این حال، خامه‌یار به چالش‌هایی نظیر دولتی‌سازی دین، کاهش فضای دموکراتیک و تشدید شکاف‌های اجتماعی اشاره کرد.

در نهایت، وی پیش‌بینی نمود که ترکیه آینده نه به سمت اسلام‌گرایی مطلق و نه به سوی سکولاریسم باز خواهد گشت، بلکه شاهد شکل‌گیری یک “هویت ترکیه‌ای دینی” خواهد بود و رقابت میان اسلام‌گرایان و سکولارها ادامه خواهد داشت. (متن کامل را اینجا بخوانید)

در ادامه خانم دکتر زهرا کبیری‌پور، مدرس حوزه و دانشگاه و پژوهشگر حوزه علویون ارائه بحث نمود و موضوع  «تأثیر ماندگاری حزب عدالت و توسعه در نظام مسائل جامعه علویان» را از ابعاد مختلف مورد ارزیابی قرار داد.

وی اظهار داشت که جامعه علوی ترکیه، با وجود جمعیت چشمگیر، همواره با حاشیه‌نشینی، تبعیض ساختاری و انکار هویت روبرو بوده است. با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲، وعده‌هایی نظیر کاهش تبعیض و افزایش آزادی‌های دینی، امیدهایی را برای به رسمیت شناختن هویت مستقل علویان و رفع انحصار اهل سنت در ساختار دینی کشور ایجاد کرد. اما این رویکرد پس از سال ۲۰۰۹ تغییر یافت و دولت به جای پذیرش هویت، به سمت ادغام ساختاری و کنترل این اقلیت مذهبی متمایل شد، که این امر در عدم به رسمیت شناختن رسمی علوی‌گری و اجباری بودن آموزش دینی سنی‌مذهب مشهود بود.

.

.

کبیری‌پور در ادامه سخنان خود به تحولات اخیر از سال ۲۰۲۲ به بعد اشاره کرد و گفت: دولت اردوغان با درک حساسیت و اهمیت جامعه علوی، رویکرد جدیدی را در پیش گرفت. این دوره با آغاز برنامه‌های گسترده برای رفع محرومیت‌های فرهنگی جامعه علوی همراه شد که نقطه عطف آن، تاسیس نهادی ویژه برای ادبیات و فرهنگ علوی بود. این نهاد که مستقیماً زیر نظر ریاست جمهوری فعالیت می‌کند، مدیریت ملی دین در ترکیه را وارد مرحله جدیدی کرده است. این اقدامات، نشانه گذر جامعه علوی از حاشیه‌نشینی به سوی تعامل و مشارکت اجتماعی بوده و امیدهای تازه‌ای برای حل مطالبات تاریخی این جامعه ایجاد کرده است.

در ادامه این نشست،  دکتر محمد دین‌محمدی، مدیر گروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده مطالعات حکمرانی با موضوع «تأثیر ماندگاری حزب عدالت و توسعه در نظام مسائل جامعه شیعیان ترکیه» به ایراد سخن پرداخت.

وی گفت وقتی سخن از حزب عدالت و توسعه در میان است بحث ماندگاری بیش از دو دهه آن در قدرت مورد بحث است نه خود این حزب. دین محمدی بیان کرد در این مساله واژه اسلام سیاسی در حقیقت به معنای قدرت و اسلام گرایانی است که به قدرت تمایل دارند و به نظام و دولت و ملت توجه دارند.

در ادامه دین محمدی با بررسی و ارزیابی روند رشد و در نهایت نزول تدریجی جایگاه اردوغان و حزب عدالت و توسعه بیان کرد و به ارائه آمارهایی که این حزب در ادوار مختلف انتخابات کسب کرده بود پرداخت.

.

.

مدیر گروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده مطالعات حکمرانی در ادامه گفت: مردم راضی از یک وضعیت موجود وقتی این مدت حکمرانی یک گروه به درازا بکشد بدنبال کسب تجربه بهتر هستند و می خواهند وضعیت را بهبود ببخشند و این مساله در ترکیه نیز جریان داشت. مسائلی از قبیل تورم، تمرکز گرایی، سرکوب مخالفان، عدم رعایت حقوق زنان و اقلیت ها و ... از اموری بود که باعث اقبال بیشتر مردم به سمت و سوی جریان رقیب حزب عدالت و توسعه شد و درن هایت شاهد کاهش چشمگیر آرای این حزب در انتخابات بودیم.

وی درباره نقش جامعه شیعی در جریان های سیاسی ترکیه گفت: انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در ۲۰۲۳ همزمان با انتخابات پارلمانی در راستای تعیین رییس جمهور برای یک دوره پنج ساله برگزار شد. این اولین باری است که انتخابات ریاست جمهوری ترکیه به دور دوم کشیده می‌شود. خب قطعا جامعه شیعی نقش مهمی ایفا کرده است.  

وی در پایان  نقش سازمان دیانت ترکیه در اسلام گرایی سیاسی جامعه را پر رنگ دانست و گفت جذب علمای شیعه به سمت خودشان، تدبیر اقامه نماز جمعه و تجمعات برای شیعیان و اسلامی کردن حکومت اردوغان و برقراری بیش از ۲۵۰ مسجد خود گواه بر این مساله است.  

................

پایان پیام