مژگان ثابتقدم، نویسنده این کتاب به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در شیراز گفت: طبق مفاد کنوانسیون حفاظت از میراث ناملموس، یکی از بزرگترین بلایای حوزه فرهنگ در چند دهه اخیر، روند یکسانسازی و شبیهشدن جوامع به یکدیگر است. متاسفانه این شبیهشدن در پوشاک، خوراک، رفتار، ادبیات و حتی آرزوها و جهانبینی گسترش یافته است. از مهمترین عواملی که برای این بلای جهانی ذکر میشود میتوان به پدیده جهانیشدن، مهاجرت و نابودی اشکال سنتی زندگی اشاره کرد. یکسانسازی و شبیهشدن، باعث کمارزششدن و نهایتاً گسترش از خودبیگانگی و بیهویتی انسانها و بیانگیزگی بشر در زندگی میشود.
وی افزود: جهانیشدن و دوری از هویتهای بومی و عناصر محلی میتواند انسان امروز را به پوچی، بیهودگی و فساد بکشاند. زیرا انسانها با تفاوت و تنوع فرهنگیشان ارزشمند و زیبا هستند و همین تنوع و تفاوتها میان جوامع انگیزه تداوم زندگی را ایجاد میکند. رویکرد کنوانسیون میراث ناملموس به تنوع فرهنگی منطبق با آیه شریفه ۳۱ از سوره حجرات است که میفرماید: «ای مردم ما شما را از یک زن و مرد آفریدیم و به صورت اقوام و قبایل مختلف در آوردهایم تا یکدیگر را بشناسید.» طبق این آیه شریفه، تفاوتها و تنوع میان اقوام و قبایل، باعث ایجاد انگیزه برای شناخت و درک یکدیگر و در نهایت احترام متقابل میشود.
ثابت قدم خاطرنشان کرد: میراث ناملموس میتواند زمینههای گفتوگو درک متقابل و تعامل را در میان جوامع گوناگون فراهم کند و در نهایت صلح و آشتی را در جهان حکمفرما کند. به عنوان مثال آشنایی و اطلاع اعضای یک قوم از یک آیین متفاوت در قوم دیگر یا یک ملت از ملت دیگر یا پیروان یک دین از دین دیگر باعث ترغیب آنها به شناخت، احترام و گفتوگو با یکدیگر میشود. چنانکه هنگام برگزاری مراسم ماه محرم در کشور، اکثر اقلیتهای مذهبی در این مراسم شرکت میکنند و به امام حسین (ع) و یارانش عرض ارادت دارند.
به گفته او، حفاظت از این آیینها توسط خانوادهها و گروههای اجتماعی صورت میگیرد. این آیینها متنوع و بیشمارند که هر کدام برای یک نقطه از کشور به ثبت رسیده است. این آثار ضمن تشابهات، تفاوتهای فراوانی دارد که باعث وحدت در میان اقوام و گروههای ساکن ایران شده است. از این رو، ثبت و ضبط این آثار اعم از ادبیات شفاهی، موسیقی سنتی و بومی، آیینهای مربوط به ماههای شمسی و قمری، دانشهای بومی که با شتاب در حال تغییر و تحول هستند، ضروری است. بنابر همین اندیشه، بر آن شدیم تا موارد خاصی که در استان پهناور فارس وجود دارد را ابتدا شناسایی و سپس در فهرست آثار ملی به ثبت برسانیم. این کتاب، آیینهایی مذهبی و عاشورایی همچنین برخی مراسم مربوط به سال قمری در استان فارس است که در فهرست آثار ملی ثبت شده یا در انتظار گرفتن شماره ثبت است. اساس و پایه مطالعات نگارش این کتاب، به صورت میدانی و کتابخانهای است و هدف ضبط و ثبت صورتهای رفتاری فرهنگ مردم منطقه بدون اظهار نظر و دخل و تصرف بوده است.
کتاب «آیینهای مذهبی ثبتشده در استان فارس»، نوشته مژگان ثابتقدم، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه، با ویراستاری فاطیما یزدانی، در ۲۰۰ صفحه به صورت رنگی در قطع رقعی، توسط انتشارات نویسندگان پارس در آبان ماه جاری منتشر شده است.
∎