در حالی که جنگ سال ۲۰۲۲ میان روسیه و اوکراین همچنان ادامه دارد، جبهه‌ای دیگر در دل جنگ شکل گرفته که نه صدای انفجار دارد و نه تصویر آن، اما تأثیرش کمتر از توپ و موشک نیست.
به گزارش برنا، جنگ سایبری اکنون به یکی از کلیدی‌ترین جنبه‌های درگیری میان دو کشور تبدیل شده است و فراتر از اوکراین و روسیه، پای متحدان آنها مانند اروپا، ناتو و بلاروس را نیز به میان کشانده است.
افزایش تنش در هفته‌های گذشته از موج تازه و شدیدتری از حملات سایبری خبر می‌دهد. گروه‌هایی مانند Sandworm، APT۲۸ و Killnet در این مدت تلاش کردند سامانه‌های حیاتی اوکراین را هدف قرار دهند؛ چند حمله مشخص عبارت بودند از: تلاش برای ایجاد اختلال در شبکه برق شرق اوکراین؛ ارسال گسترده ایمیل‌ها و بدافزار‌های جاسوسی به کارکنان وزارت دفاع و نیرو‌های مسلح، حملات سرویس (DDoS) به سامانه‌های خدمات عمومی، بانک‌ها و پورتال‌های دولتی و حتی تلاش ناموفق برای غیرفعال‌کردن سامانه هشدار حملات هوایی.
در مقابل، گروه‌های نزدیک به اوکراین مانند IT Army و Blackjack نیز ساکت نماندند. آنها وب‌سایت‌های شهرداری مسکو، برخی رسانه‌های دولتی و بخشی از شبکه حمل‌ونقل شهری روسیه را برای مدت کوتاهی از دسترس خارج کردند. همچنین گزارش‌هایی از نفوذ به پایگاه داده راه‌آهن روسیه منتشر شد.
چه کسی دست برتر داشته است؟
از زمان آغاز جنگ در سال ۲۰۲۲ تاکنون، گروه‌های سایبری طرفدار روسیه از نظر تعداد و هم گستره عملیات تاحدودی دست برتر داشته‌اند؛ طبق آمار رسمی CERT-UA، اوکراین در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۶۰۰ حمله سایبری روسیه را ثبت کرده؛ این عدد در سال ۲۰۲۳ به بیش از ۲۲۰۰ حمله و در سال ۲۰۲۴ به حدود ۴۳۰۰ حمله رسیده است؛ در مجموع، طی سه سال اخیر، بیش از ۸ هزار حمله سایبری ثبت‌شده و مستند از سوی روسیه علیه اوکراین صورت گرفته است.
در سمت مقابل، آمار دقیق و رسمی از سوی روسیه منتشر نمی‌شود، اما بر اساس ارزیابی شرکت‌های امنیتی جهانی مانند Mandiant و CrowdStrike، تعداد حملات سایبری اوکراین علیه روسیه در این بازه زمانی بین ۴۰۰ تا ۷۰۰ حمله برآورد می‌شود، اما بررسی‌ها نشان می‌دهداگرچه حملات روسیه گسترده، سازمان‌یافته و با هدف تخریب زیرساخت‌هاست ولی حملات اوکراین کمتر، اما هدفمند و رسانه‌ای‌تر است؛ مثل هک پخش تلویزیون دولتی، حمله به شهرداری مسکو یا انتشار اطلاعات نظامی روسیه.
جنگی فراتر از مرز‌های اوکراین و روسیه!
جنگ سایبری برخلاف جنگ‌های کلاسیک فقط محدود به مرز‌های دو طرف نیست بلکه متحدان طرفین جنگ هم گاه درگیر آسیب و یا مداخله می‌شوند؛ با توجه به حمایت همه جانبه اروپا از اوکراین از ابتدای جنگ، برخی از این حملات مستقیماً کشور‌های اروپایی را نیز درگیر کردهاست؛ برای مثال در آلمان، سیستم راه‌آهن در سال ۲۰۲۲ برای ساعاتی مختل شد که منبع آن یکی از گروه‌های نزدیک به روسیه بود یا در لهستان، سامانه حمل‌ونقل نظامی که تجهیزات به اوکراین ارسال می‌کرد، هدف حمله سایبری قرار گرفت. لیتوانی و استونی هم پس از محدود کردن انتقال کالا به کالینینگراد (منطقه متعلق به روسیه که میان لهستان و لیتوانی واقع شده است) با موجی از حملات گروه روسی «Killnet» روبه‌رو شدند؛ در فرانسه و ایتالیا، بیمارستان‌ها و خدمات آنلاین دولتی چند بار تحت تأثیر حملات سایبری قرار گرفتند.
در سوی مقابل، هکر‌های هوادار اوکراین نیز یک‌بار سامانه‌های دولتی بلاروس (متحد اصلی روسیه) را هدف قرار داده و اطلاعاتی از نیرو‌های نظامی این کشور را منتشر کردند.
روسیه از نظر تعداد حملات، بودجه و ساختار سازمانی در جنگ سایبری دست برتر را دارد، اما در مقابل اوکراین هم بیشتر روی جنگ اطلاعاتی و حملات رسانه‌ای تمرکز کرده و در این حوزه توانسته موفقیت‌هایی به دست آورد.
با همه اینها، جنگ روسیه و اوکراین در آغاز دهه سوم قرن بیست و یکم نشان داد که جنگ‌ها درحال تغییر و تحول اساسی با آن چیزی است که ما در ذهن داشتیم؛ قدرت سایبری بعنوان یکی از ابزار‌های نامرئی جنگ و همچنین پهپاد‌ها بعنوان سلاحی بدون دخالت انسان در این جنگ ظهور و بروز فراوانی پیدا کرد.
عرصه سایبری نه مرز می‌شناسد و نه زمان و در هر ساعت و در هر جایی ممکن است رخ دهد؛ حتی اروپا هم به دلیل هواداری از اوکراین بخشی از میدان نبرد سایبری شده است حتی اگر سلاحی در دست نداشته باشد.
در حقیقت جنگ این دو کشور نشان داد که نبرد‌های مدرن دیگر فقط در خاک و آسمان نیست بلکه بخشی از آن در سرورها، شبکه‌ها و حتی تلفن‌های همراه اتفاق می‌افتد و هر کلیک، هر فایل مخرب و هر نفوذ می‌تواند در سرنوشت جنگ موثر باشدو در سال‌های آینده، مقاومت سایبری، توانایی محافظت از زیرساخت‌ها، و قدرت مقابله با عملیات اطلاعاتی شاخص‌های اصلی موفقیت در میدان نبرد خواهند بود.
انتهای پیام/