به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، با گذشت سه سال و نیم از جنگ تمام‌عیار بین روسیه و اوکراین، اروپا همچنان به طور غیرمستقیم به خرید نفت و گاز از مسکو، ادامه می‌دهد. گزارش‌ها حاکی از آن است که طی این مدت اتحادیه اروپا بیش از ۲۱۳ میلیارد یورو (معادل ۲۴۷ میلیارد دلار آمریکا) انرژی از روسیه وارد کرده است. این رقم از مجموع کمک‌های نظامی، مالی و انسانی اتحادیه اروپا به اوکراین که بالغ بر ۱۶۷ میلیارد یورو (۱۹۴ میلیارد دلار آمریکا) می شود، بیشتر بوده است.
این در حالی است که قاره سبز باید به زودی تصمیم بگیرد که آیا به دنبال جایگزینی برای سوخت و انرژی وارداتی از روسیه در سال ۲۰۲۷ است یا می‌خواهد یکسال دیگر نیز به روند استفاده از این منبع انرژی ادامه دهد. در هر دو صورت مسیر پیش‌رو برای بروکسل بسیار دشوار خواهد بود، چرا که اتحادیه اروپا برای اجرایی کردن هر یک از این برنامه‌ها با مقاومت برخی کشورها رو به رو خواهد شد که باید بر مقاومت آنها غلبه کند و در عین حال نیز منابع جدیدی برای جایگزینی میلیاردها یورو نفت و گاز روسیه که همچنان هر ماه به اتحادیه اروپا وارد می‌شود، بیابد.
اما این موضوع که اروپا چگونه می‌تواند جایگزینی برای گاز روسیه پیدا کند، به وضعیت بازار جهانی گاز طبیعی مایع (LNG) بسیار وابسته است؛ بازاری که نقش بزرگی در جبران کاهش انتقال گاز خط لوله‌ای از روسیه داشته است.
از سویی دیگر، یکی از چالش‌های اصلی در مقابل بروکسل، متقاعد کردن مجارستان و اسلواکی برای کنار گذاشتن جریان ارزان نفت و گاز روسیه است؛ گزارش ها حاکی از آن است که همچنان از طریق خطوط لوله «دروژبا» و «ترک‌استریم» نفت و گاز روسیه به این کشورها وارد می‌شود.
در همین حال نیز بوداپست و براتیسلاوا روابط نسبتاً مطلوبی را با مسکو طی سه سال گذشته حفظ کرده‌اند و بارها تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه مسکو را وتو یا با تهدید به وتو کردند و امتیازاتی از بروکسل گرفته‌اند.
تحریم، راهی برای کاهش وابستگی
ماه گذشته اتحادیه اروپا، آمریکا و انگلیس برای تشدید تحریم‌های خود علیه بخش انرژی روسیه دست به اقداماتی زدند که مسیر را برای مذاکرات نهایی در مورد طرح «RePower EU» (قطع وابستگی به انرژی روسیه) هموار کرد.
درست چند ساعت پس از آن که اتحادیه اروپا نخستین تحریم‌های خود را بر واردات گاز طبیعی مایع روسیه تصویب کرد، واشنگتن نیز تحریم‌های شدیدی را علیه دو غول نفتی روسیه، «لوک‌اویل» و «روس‌نفت» وضع کرد.
بر اساس تحریم‌های اروپا که هر ۶ ماه باید با اکثریت آرا تمدید شوند، واردات ال‌ان‌جی روسیه از سال ۲۰۲۷ به‌طور کامل به قاره سبز ممنوع خواهد شد.
کارشناسان و تحلیلگران معتقدند که این اقدام بروکسل و اجرای طرح قطع وابستگی به انرژی روسیه با چندین مشکل اساسی روبه‌رو است: نخست آن که هزینه‌های بالا انرژی باعث شده صنایع اروپایی مصرف انرژی خود را کاهش دهند، در حالی که قیمت کالاها برای مصرف‌کنندگان هنوز بسیار بالاتر از ایالات متحده و چین است.
در همین حال نیز چرخش بروکسل به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر به معنای وابستگی عمیق‌تر به چین است، کشوری که تقریباً بر تمام زنجیره تولید (از تجهیزات تا مواد معدنی کمیاب) تسلط دارد و به تازگی صادرات برخی از این مواد را به‌عنوان ابزار فشار در جنگ تجاری با آمریکا محدود کرده است.
تأمین منابع جدید سوخت‌های فسیلی نیز برای بروکسل بی خطر و کم هزینه نخواهد بود: از سال ۲۰۲۲ (همزمان با آغاز جنگ اوکراین)، آمریکا به‌عنوان منبع اصلی انرژی اتحادیه اروپا جایگزین روسیه شد. اما کارشناسان بر این باورند که در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، واشنگتن برای بروسکل به شریکی که دیگر قابل اعتماد نیست، تبدیل شده است.
اسلواکی و مجارستان، چالش بزرگ بروکسل
مجارستان همچنان با پرداخت ۱۶۶ میلیون یورو برای خرید نفت و ۲۲۶ میلیون یورو برای تامین گاز، بزرگ‌ترین واردکننده سوخت فسیلی روسیه در میان اعضای اتحادیه اروپا است. پس از آن اسلواکی با اختصاص ۱۴۵ میلیون یورو برای تامین نفت و ۶۲ میلیون یورو جهت خرید گاز در جایگاه دوم قرار دارد.
گزارش‌ها حاکی از آن است که جمهوری چک در ماه آوریل (فروردین و اردیبهشت) پس از ۶۰ سال واردات نفت از خط لوله «دروژبا» را متوقف کرد. در حالی که مجارستان و اسلواکی هنوز تمایلی به انجام این کار نشان نداده‌اند.
این دو کشور همچنان از گاز روسیه که از طریق آخرین خط لوله فعال به اروپا یعنی «ترک‌استریم» منتقل می‌شود، استفاده می‌کنند. آمارها نشان می‌دهند که انتقال گاز از این مسیر از ابتدای سال ۲۰۲۵ تاکنون نسبت به سال قبل هفت درصد افزایش یافته است.
نکته قابل توجه آن است که تنها کشورهای هم مرز با روسیه نیستند که خرید انرژی از این کشور را افزایش داده‌اند. در سال گذشته، پنج کشور اروپایی که به طور علنی از اوکراین حمایت کرده بودند نیز واردات خود از روسیه را بیشتر کردند.
در میان این واردکنندگان کشورهایی همچون فرانسه ۴۰ درصد و هلند ۷۲ درصد واردات خود را افزایش داده اند. بیشتر گاز مایع روسیه از طریق بنادر فرانسه و اسپانیا وارد قاره سبز می‌شود و سپس به دیگر کشورهای اروپایی انتقال می‌یابد.
ترکیه، حلقه واسط روسیه به بازارهای اروپا
ترکیه، به‌رغم عضویت دیرینه خود در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، از سال ۲۰۲۲ همکاری اقتصادی خود را با روسیه گسترش داده و به مرکز مهمی برای صادرات مجدد نفت و گاز روسیه به اروپا تبدیل شده است.
این کشور اکنون سومین خریدار بزرگ سوخت فسیلی روسیه پس از چین و هند است و در سپتامبر (شهریور و مهر) به‌تنهایی ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو سوخت روسیه را خریداری کرده است.
در هجدهمین بسته تحریمی اتحادیه اروپا علیه روسیه، واردات فرآورده‌های نفتی از کشورهایی که واردکننده خالص نفت خام هستند از ژانویه ۲۰۲۶ (دی ماه ۱۴۰۴) ممنوع خواهد شد، اما طبق گزارش‌های منتشر شده حتی با وجود این ممنوعیت، همچنان راه‌هایی برای ورود نفت روسیه به کشورهای قاره سبز باز خواهند بود.
بنابراین به رغم تلاش‌های بروکسل برای کاهش وابستگی به انرژی روسیه، برخی کشورهای اروپا همچنان به دلیل کاهش هزینه و منافع ملی دست از واردات انرژی از روسیه برنخواهند داشت و قطع این وابستگی برای بروکسل بسیار پرچالش و زمان‌بر خواهد بود.