به گزارش خبرگزاری ایمنا از زنجان، در قلب بافت تاریخی زنجان، میان بازار قدیمی، مسجد جامع و مجموعه‌ای از گذرهای کهن، میدانی قرار دارد که سال‌ها به‌عنوان نقطه مرکزی شهر شناخته می‌شد و حالا امروز این میدان با اجرای طرحی دقیق و حساب‌شده به یکی از موفق‌ترین نمونه‌های بازآفرینی شهری در کشور تبدیل شده است.
سبزه‌میدان از نظر موقعیت شهری، حلقه اتصال عناصر تاریخی زنجان است، یعنی از یک سو به بازار تاریخی زنجان و تیمچه‌های قدیمی می‌رسد و از سوی دیگر در نزدیکی مسجد جامع و مجموعه‌های مذهبی و فرهنگی شهر قرار دارد.
این موقعیت ویژه، طراحان پروژه را بر آن داشت تا بازآفرینی میدان را نه تنها به‌عنوان نوسازی فیزیکی، بلکه به‌عنوان احیای یک هویت تاریخی و اجتماعی ببینند، در گذشته، این میدان محل گردهمایی مردم، برگزاری آئین‌های مذهبی و حتی مرکز دادوستد روزمره بود، اما به‌مرور زمان با گسترش خودروها، ساخت‌وسازهای ناهمگون و فرسودگی بافت اطراف، این نقش اجتماعی و فرهنگی کم‌رنگ شد.
طرح جدید سبزه‌میدان با محوریت «پیاده‌مداری» و «زندگی شهری» طراحی شده است و در این طرح، عبور خودروها از میدان حذف و فضا به‌طور کامل برای حضور و حرکت شهروندان باز شد و کف‌سازی سنگی با استفاده از مصالح بومی زنجان، جداره‌سازی هماهنگ با بافت تاریخی و نورپردازی متناسب با معماری سنتی، جلوه‌ای اصیل و درعین‌حال مدرن به میدان داده است.
در مرکز میدان، آب‌نمایی طراحی‌شده با الگوی هندسی ایرانی–اسلامی قرار دارد که یادآور حوض‌خانه‌های قدیمی و محوریت آب در معماری سنتی ایران است، همچنین فضاهای سبز و نشیمن‌گاه‌های شهری در اطراف آن، محیطی آرام و در دسترس برای گردشگران و ساکنان فراهم کرده است.
بازآفرینی با رویکرد اجتماعی و اقتصادی
سبزه‌میدان پس از بازسازی، تنها یک فضای زیبا و چشم‌نواز نیست، بلکه به مکانی زنده برای تعامل اجتماعی تبدیل شده است، حضور خانواده‌ها، گردشگران، دست‌فروشان هنری و اجرای برنامه‌های فرهنگی، این فضا را به قلب تپنده زندگی شهری بازگردانده است.
در کنار آن، بازگشایی مسیرهای پیاده میان بازار تاریخی و میدان، موجب رونق اقتصادی دوباره مغازه‌های سنتی و کسب‌وکارهای محلی شده است، به گفته کارشناسان، این طرح نمونه‌ای از بازآفرینی مبتنی بر مشارکت محلی است که در آن، منافع ساکنان و اصناف نیز در نظر گرفته شده است.
سبزه‌میدان زنجان امروز به نمادی از تعادل میان میراث و مدرنیته تبدیل شده است، جایی که احترام به گذشته و پاسخ به نیازهای امروز در کنار هم معنا پیدا می‌کند و بازآفرینی این میدان نشان داد که می‌توان بدون تخریب هویت تاریخی، فضایی نو و پویا برای زندگی شهری خلق کرد.
سبزه‌میدان، نماد بازآفرینی شهری با حفظ هویت تاریخی و بازگشت زندگی به قلب شهر
منصور سلطانی محمدی، شهردار زنجان با اشاره به پایان موفق طرح بازآفرینی سبزه‌میدان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: این پروژه یکی از شاخص‌ترین طرح‌های بازآفرینی شهری کشور است که با هدف احیای بافت تاریخی، ارتقای کیفیت فضاهای عمومی و بازگرداندن حیات اجتماعی به مرکز شهر زنجان اجرا شد.
وی می‌افزاید: سبزه‌میدان سال‌ها یکی از نقاط مهم و در عین حال فرسوده شهر بود، این محدوده با وجود قرار گرفتن در قلب بافت تاریخی و در مجاورت بازار زنجان، مسجد جامع و خانه‌های ارزشمند تاریخی، به دلیل آشفتگی کالبدی و عبور و مرور خودروها، کارکرد فرهنگی و اجتماعی خود را از دست داده بود.
شهردار زنجان با بیان اینکه در طراحی جدید، «هویت تاریخی» و «نیازهای روز» در کنار هم دیده شده‌اند، اضافه می‌کند: در طرح بازآفرینی سبزه‌میدان، رویکرد ما بر پایه‌ی پیاده‌مداری و انسان‌محوری بوده است.
وی با اشاره به اینکه در این طرح تردد خودرو در میدان حذف و مسیرهای پیاده با سنگ‌فرش‌های هماهنگ با بافت تاریخی طراحی شده‌اند، می‌گوید: مصالح استفاده‌شده کاملاً بومی و برگرفته از رنگ و بافت معماری سنتی زنجان هستند تا اصالت مکان حفظ شود.
سلطانی‌محمدی با اشاره به اینکه در مرکز میدان آب‌نمایی با طرح هندسی ایرانی اسلامی ساخته شده که یادآور حوض‌خانه‌های قدیمی و مفهوم حضور آب در معماری سنتی ایران است، می‌افزاید: نورپردازی محیطی و جداره‌ها نیز با الهام از معماری قاجاری و بازار زنجان طراحی شده تا میدان در شب نیز جلوه‌ای فرهنگی و دعوت‌کننده داشته باشد.
تلفیق سنت و مدرنیته در قلب شهر
شهردار زنجان تصریح می‌کند: در اجرای این پروژه تلاش شد میان سنت و مدرنیته تعادل برقرار شود، از یک‌سو بافت تاریخی و معماری اصیل زنجان حفظ شده و از سوی دیگر، نیازهای امروز شهروندان همچون فضاهای نشیمن، دسترسی مناسب، روشنایی، امنیت و امکانات فرهنگی در طراحی لحاظ شد.
وی ادامه می‌دهد: سبزه میدان امروز دیگر یک مسیر عبوری نیست، بلکه مقصدی برای حضور مردم، خانواده‌ها، گردشگران و هنرمندان است که این میدان حالا میزبان برنامه‌های فرهنگی، جشنواره‌ها، اجراهای موسیقی محلی و رویدادهای شهری است و عملاً به فضای زندگی شهری تبدیل شده است.
سلطانی‌محمدی با اشاره به مشارکت فعال مردم و اصناف در اجرای طرح می‌گوید: در تمام مراحل مطالعه و اجرا، از نظر و همکاری کسبه و ساکنان اطراف میدان استفاده شد.
وی تصریح می‌کند: ما معتقدیم بازآفرینی شهری بدون مشارکت مردم نتیجه‌ای پایدار ندارد و همین مشارکت موجب شد تا مردم پس از اجرای طرح، احساس تعلق بیشتری نسبت به میدان داشته باشند.
شهردار زنجان با اشاره به اینکه بازگشایی مسیرهای پیاده میان سبزه‌میدان و بازار تاریخی موجب رونق دوباره کسب‌وکارهای محلی و جذب گردشگران شده است، می‌گوید: با احیای این فضا، اصناف بازار نیز منتفع شدند، امروز گردشگران داخلی و خارجی پس از بازدید از بازار در سبزه‌میدان توقف می‌کنند، از فضا استفاده می‌برند و همین امر موجب پویایی اقتصادی محدوده شده است.
وی با تأکید بر ادامه مسیر بازآفرینی در بافت تاریخی ادامه می‌دهد: سبزه‌میدان تنها آغاز یک مسیر است، تجربه موفق آن نشان داد که اگر بازآفرینی شهری با نگاه فرهنگی و اجتماعی اجرا شود، می‌تواند به احیای روح شهر کمک کند.
سلطانی محمدی با اشاره به اینکه زنجان شهری با هویت و تاریخ است، و وظیفه ما به‌عنوان مدیریت شهری این است که توسعه را در خدمت فرهنگ و مردم قرار دهیم، می‌گوید: سبزه‌میدان نمادی از این نگاه است، شهری نو در دل تاریخ که با زندگی مردم معنا پیدا می‌کند.
سبزه میدان، میدان زندگی مردم است
مهدی طالب، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر زنجان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: طرح بازآفرینی سبزه‌میدان یکی از شاخص‌ترین پروژه‌های شهری سال‌های اخیر است که با رویکرد حفظ اصالت تاریخی، تقویت پیاده‌مداری و ارتقای کیفیت زندگی شهری در قلب بافت تاریخی زنجان اجرا شده است.
وی می‌افزاید: سبزه میدان نه تنها یک پروژه عمرانی، بلکه نماد رویکرد جدید مدیریت شهری در رویارویی با بافت‌های تاریخی است، رویکردی که بر حفظ هویت، احترام به معماری بومی و احیای نقش اجتماعی فضاهای شهری استوار است.
طالب با اشاره به موقعیت ویژه سبزه‌میدان در مجاورت بازار تاریخی، مسجد جامع و خانه‌های ارزشمند دوره قاجار می‌گوید: میدان سبزه‌میدان در نقطه‌ای قرار دارد که از گذشته تا امروز مرکز زندگی اجتماعی زنجانی‌ها بوده است.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر زنجان با اشاره به اینکه سبزه‌میدان امروز فقط یک نماد تاریخی نیست بلکه میدان زندگی است، اضافه می‌کند: مردم در آن حضور دارند، کودکان بازی می‌کنند، خانواده‌ها در فضاهای سبز آن استراحت می‌کنند و گردشگران با معماری آن ارتباط برقرار می‌کنند.
وی با اشاره به استقبال شهروندان از طرح ادامه می‌دهد: در ماه‌های اخیر شاهد افزایش چشمگیر حضور مردم و برگزاری رویدادهای فرهنگی در میدان هستیم و این ویژگی نشان می‌دهد که طرح توانسته است میان زیبایی‌شناسی، کارکرد اجتماعی و حس تعلق شهری تعادل برقرار کند.
طالب با تأکید بر نقش مشارکت مردم در تحقق بازآفرینی سبزه‌میدان می‌گوید: موفقیت این پروژه نتیجه تعامل میان شهرداری، شورای شهر، کارشناسان و مردم است، چرا که بازآفرینی بدون مشارکت محلی پایدار نمی‌ماند و همین موضوع موجب شد میدان پس از افتتاح، مورد پذیرش و استقبال عمومی قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه سبزه‌میدان زنجان به الگویی برای شهرهای دیگر کشور تبدیل شده است، می‌افزاید: این پروژه نشان داد که می‌توان در دل بافت تاریخی، طرحی نو خلق کرد که نه در تضاد با گذشته باشد.
عضو شورای شهر زنجان تصریح می‌کند: بازآفرینی سبزه‌میدان گامی بزرگ در جهت تحقق شهر انسان‌محور و تاریخی زنجان است و شورای شهر و مدیریت شهری با تکیه بر این تجربه موفق، احیای دیگر محورهای تاریخی و فرهنگی شهر را در دستور کار دارد تا زنجان به شهری تبدیل شود که گذشته و آینده در آن در کنار هم نفس می‌کشند.
به گزارش ایمنا، سبزه‌میدان امروز فقط یک میدان نیست، آیینه‌ای از پیوند گذشته و حال است، مکانی که در آن سنگ‌فرش‌ها روایتگر تاریخ‌اند و صدای قدم‌های مردم نوای زندگی را در دل بافت تاریخی زنجان می‌نوازد، اینجا نماد شهری است که آموخته چگونه میان میراث و مدرنیته تعادل برقرار کند، شهری که آینده‌اش را بر شانه‌های تاریخ می‌سازد و نشان می‌دهد بازآفرینی، نه بازسازی صرف، بلکه احیای روح شهر است.