به گزارش خبرگزاری برنا از اصفهان، نسل Z (متولدین دهه‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰) در دنیایی به بلوغ رسیده‌اند که تصمیم‌گیری و ارتباط در چند ثانیه رخ می‌دهد. آن‌ها با فناوری، شفافیت، بازخورد سریع و اختیار شخصی خو گرفته‌اند.
وقتی چنین نسلی وارد فضای اداری و استخدامی کشور می‌شود و با فرآیندهایی روبه‌رو می‌گردد که برای گرفتن یک مجوز ساده باید از چندین اداره، چندین امضا و چند هفته زمان بگذرد، احساس می‌کند در «زمانی بی‌تحرک» گیر افتاده است.
برای نسل Z، بوروکراسی گسترده نماد ناکارآمدی و بی‌اعتمادی به شهروندان است. این نسل به جای فرم‌های کاغذی، امضاهای تکراری و دستورالعمل‌های مبهم، به شفافیت، پاسخ‌گویی دیجیتال و ارتباط مستقیم باور دارد.
بوروکراسی اداری زمانی در تاریخ مدیریت، نشانه نظم و قانون‌مندی بود. اما در شرایط امروز، حجیم بودن دستگاه‌های اجرایی، تمرکز تصمیم‌گیری و وابستگی بیش از حد به مقررات قدیمی، باعث شده است که این ساختار به مانعی برای خلاقیت، چابکی و نوآوری جوانان تبدیل شود.
بسیاری از جوانان مستعد در مسیر راه‌اندازی کسب‌وکار، ثبت شرکت یا دریافت مجوز فعالیت فرهنگی، در همان گام‌های نخست با دیواری از مقررات، سامانه‌های ناکارآمد و پاسخ‌های تکراری مواجه می‌شوند.
این مسیر طولانی، نه‌تنها انگیزه را می‌کاهد بلکه باعث مهاجرت ذهنی و گاه فیزیکی استعدادهای نسل جدید از ساختار رسمی کشور می‌شود.
کوچک‌سازی بوروکراسی صرفاً به معنای کاهش تعداد کارمندان یا ادغام نهادها نیست؛ بلکه هدف اصلی، کاهش فرایندها، افزایش شفافیت و بازگرداندن اعتماد به تعامل میان دولت و شهروند است.
راهکارهایی مانند:
• دیجیتالی‌سازی کامل خدمات عمومی،
• ایجاد پنجره واحد برای مجوزها،
• حذف مقررات زائد،
• تمرکز بر خروجی به جای تشریفات کاغذی،
می‌توانند گام‌هایی مؤثر در جهت نوسازی این ساختار باشند.
دولت‌ها در کشورهای پیشرو، با مدیریت داده‌محور و تصمیم‌گیری سریع، توانسته‌اند ضمن کاهش حجم بوروکراسی، رضایت عمومی را افزایش دهند. در مقابل، نظام‌های اداری کند و سنگین، عملاً مانع رشد اقتصادی و اجتماعی می‌شوند.
یکی از چالش‌های مهم، شکاف فرهنگی و نسلی در نظام اداری است. بخش زیادی از ساختار مدیریت اداری بر اساس ارزش‌های نسل‌های پیشین ثبات، سلسله‌مراتب و اطاعت از دستور شکل گرفته است. اما نسل Z به خودبیانی، بازخورد سریع و انعطاف در تصمیم‌گیری نیاز دارد.
در چنین فضایی، اگر نظام اداری نتواند خود را با منطق فکری این نسل هماهنگ کند، دیر یا زود با بحران مشارکت، بی‌اعتمادی و فرسایش سرمایه اجتماعی روبه‌رو خواهد شد.
کوچک‌سازی بوروکراسی دیگر انتخاب نیست؛ ضرورتی استراتژیک برای بقا و کارآمدی نظام اداری کشور است.
در جهانی که دولت‌های دیجیتال، شهروندان هوشمند و اقتصادهای سریع در حال گسترش‌اند، ادارات کند و پیچیده، بیش از هر چیز، جوانان را از تعامل با دولت دور می‌کنند.
اگر قرار است آینده کشور به دست نسل Z ساخته شود، باید ساختار اداری نیز با منطق این نسل هم‌گام شود: ساده، شفاف، دیجیتال و پاسخ‌گو.
فاطمه کاویانی؛ پژوهشگر رسانه و جامعه شناس