به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، همسایه غربی ایران، در یک ماه اخیر یکی از مهمترین برهه‌های سیاسی خود را می‌گذراند؛ انتخابات پارلمانی برای تشکیل مجلس تازه. پروسه‌ای سخت برای کشوری که سال‌ها در بند دیکتاتوری صدام حسین بوده و پس از آن هم روزهای سخت اشغالگری آمریکا را از سر گذارنده است. از سوی دیگر این انتخابات را نوع متفاوت برگزاری آن، تاثیرگذاری بر تشکیل دولت، تنوع مذهبی و قومی در عراق و نیز شرایط داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی به یکی از حساس‌ترین انتخابات سال‌های اخیر در این کشور تبدیل کرده است. امروز سه‌شنبه ۲۰ آبان ماه نزدیک به ۲۱میلیون عراقی واجد شرایط رای دادن در ۴هزار و ۵۰۱ حوزه رای‌گیری در سراسر این کشور از بین بیش از ۷هزار و ۷۵۰ نامزد، ۳۲۹ نماینده را انتخاب خواهند کرد. در این انتخابات، ۳۷ ائتلاف سیاسی، ۳۸ حزب و ۸۰ نامزد مستقل رقابت می‌کنند.
اهمیت و حساسیت این فرایند برای همسایگان عراق به ویژه ایران، قابل درک و پذیرفتنی است و از این رو، سخنگوی وزارت امور خارجه و دیگر مقامات تهران از هر تریبونی ضمن استقبال از برگزاری روند دموکراتیک در شهرهای عراق، بر استقلال بغداد در تعیین سرنوشت سیاسی خود تاکید ویژه دارند. در تازه‌ترین این اظهارات روز دوشنبه ۱۹ آبان ماه «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری به پرسش‌های خبرنگاران درباره انتخابات عراق پرداخت.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این پرسش که «به تازگی فواد حسین (وزیر خارجه عراق) اظهار داشته، کنار نیامدن ایران و آمریکا مشکل بغداد نیست و عراق می‌خواهد با هر دو طرف رابطه خوبی داشته باشد. ایشان همچنین ایران را همسایه بزرگ و آمریکا را دوست و متحد عراق توصیف کردند. به نظر شما، این اظهارات تا حدی عجیب نیست؟ و سؤال دوم اینکه، به انتخابات عراق اشاره کردید؛ جمهوری اسلامی ایران چه موضعی در قبال انتخابات اخیر عراق داشته و آیا حمایت خاصی از کاندیداها یا احزاب خاصی داشته است؟» گفت: همسایه بزرگ قطعاً می‌داند که چگونه مشکلات خود را با سایر بازیگران مدیریت کند. ما رابطه‌مان با عراق رابطه‌ای بسیار مهم و دوستانه است. اطمینان داریم که نتایج انتخابات هرچه باشد، باز هم این روند دوستانه میان دو ملت ادامه پیدا خواهد کرد. ما متوجه هستیم که فضای سیاسی موجود در عراق، فضایی انتخاباتی است. موضع ما بسیار روشن است؛ معتقدیم که انتخابات در عراق یک موضوع داخلی است و دعا می‌کنیم و امیدواریم که به بهترین نحو مردم عراق بتوانند در این روندی که تعیین‌کننده آینده سیاسی آن‌هاست مشارکت کنند و ان‌شاءالله آنچه که خیر و صلاح عراق است، به عنوان نتیجه انتخابات روشن شود.
بقائی در پاسخ به پرسش دیگری با این مضمون که «در خصوص تحریم‌هایی که ایالات متحده بر بانک‌ها و شرکت‌های مرتبط با گروه‌های شیعه در عراق اعمال کرده است؛ با توجه به اعلام رسمی وزیر خارجه عراق درباره فشار مستقیم آمریکا برای حذف گروه‌های نزدیک به ایران از ساختار سیاسی عراق، موضع عملی تهران در حمایت از حاکمیت مستقل بغداد چه خواهد بود؟» گفت: انتخابات عراق انتخاباتی مهم برای تعیین سرنوشت مردم عراق است. هرگونه مداخله خارجی در چنین فرایندی، هم از طرف مردم عراق و هم دولت عراق و سایر کشورهای مسئولیت‌پذیر، محکوم و مردود است. دخالت‌های آمریکا قطعاً مضر است. سوابق و تجارب نشان می‌دهد که آمریکا در هر کشوری که ورود کرده و در هر کشوری که مداخله کرده، نتیجه آن به ضرر صلح و ثبات آن کشور و کل منطقه بوده است. لذا ما امیدواریم که آنچه در عراق ظرف این دو سه روز اتفاق خواهد افتاد، ان‌شاءالله به خیر و صلاح مردم عراق و در جهت تقویت ثبات و امنیت در کل منطقه باشد. عراق کشوری بسیار مهم برای ما است، همسایه‌ای مسلمان و دارای روابط بسیار خوب با ماست، و امنیت، ثبات و آبادانی عراق برای ما بسیار مهم است.
این اظهارات مشخص‌ترین، رسمی‌ترین و شفاف‌ترین موضع‌گیری جمهوری اسلامی ایران در قبال انتخابات همسایه خود است که در قالب کلماتی شفاف و با مضمونی مشخص اعلام شده است. اینکه چگونه می‌توان از جملات فوق، موضع «دخالت آشکار» برداشت کرد؛ گرچه ناممکن به نظر می‌رسد اما وزارت خارجه عراق شامگاه گذشته به چنین برداشتی رسیده و در بیانیه‌ای در واکنش به اظهارات اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در خصوص انتخابات عراق، این اظهارات را مداخله آشکار در امور داخلی عراق توصیف و آن را محکوم کرد!
در ادامه بیانیه نکاتی مطرح شده است که در سخنان سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم به صراحت مورد اشاره و تاکید قرار گرفته است؛ از جمله اینکه فرایند انتخاباتی، جزو امور تماماً ملی عراقی‌ها است و صرفا به خواست و اراده ملت عراق و نهادهای قانونی این کشور انجام می‌شود و این کشور، روابط متعادلی با همسایگان، بر اساس احترام متقابل و عدم مداخله در امور داخلی کشورها دارد. به نظر می‌رسد واکنش اولیه وزارت خارجه عراق به بخشی از سخنان سخنگوی وزارت امور خارجه ایران بوده که درباره دخالت آمریکا در انتخابات و امور داخلی این کشور هشدار داده است.
موضع‌گیری عجیب و تا حدودی عجولانه وزارت خارجه عراق در قبال اظهارات کاملا دوستانه و شفاف سخنگوی وزارت امور خارجه، صبح امروز اما از زبان معاون وزیر امور خارجه عراق اصلاح شد و «محمد بحرالعلوم» به خبرگزاری رسمی عراق (واع) گفت: موضع اخیر جمهوری اسلامی ایران در قبال انتخابات عراق، از جمله تمجید سخنگوی وزارت خارجه ایران از روند دموکراتیک و تأکید بر عدم تأثیر نتیجه انتخابات بر روابط دوجانبه، کاملاً مثبت بوده است.
معاون وزیر خارجه عراق در مصاحبه با شبکه خبری العراقیه تصریح کرد: اظهارات اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در خصوص عراق مثبت بود به گونه‌ای که وی از فضای سیاسی و انتخاباتی در عراق تمجید و در عین حال تاکید کرد، موضع جمهوری اسلامی ایران واضح و شفاف است و تهران، انتخابات عراق را یک مسئله داخلی می‌داند. ضمن آنکه او همچنین ابراز امیدواری کرد مردم عراق در این فرآیند که تعیین‌کننده آینده سیاسی کشور است، مشارکت کنند.
این مقام وزارت خارجه عراق افزود: سخنگوی وزارت خارجه ایران تاکید کرد هر نتیجه‌ای در انتخابات رقم بخورد، سطح روابط خوب و مثبت بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق را تغییر نخواهد داد. او همچنین تاکید کرد ثبات عراق، به نفع ثبات منطقه است و نتایج مثبتی به همراه خواهد داشت که به سود همه خواهد بود.
معاون وزیر خارجه عراق در پایان از جمهوری اسلامی ایران بابت این موضع مثبت در قبال عراق، تشکر کرد.
اهمیت انتخابات عراق برای ایران
آنچه در ۱۲ ساعت گذشته در وزارت امور خارجه عراق و در قبال موضع ایران روی داد؛ در خوشبینانه‌ترین توضیح می‌تواند، واکنشی ناشی از برداشت یا ترجمه‌ای اشتباه باشد و در نگاهی بدبینانه نشان از هرج و مرج در مواضع اعلامی نسبت به همسایه شرقی. با این همه اما آنچه میان هیاهوی انتخاباتی عراق نباید مورد غفلت مسئولان بغداد قرار گیرد؛ روابطی است که میان دو کشور وجود داشته و امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند هوشیاری در حراست از بنیادهای آن است. ایران همسایه همراه عراق در بسیاری از روزهای دشوار بوده است و هنوز آثار این همراهی در مقابله با تروریست‌های داعش در منطقه مشهود است. اگر به تاکید مقامات عراقی، ایران همسایه بزرگ این کشور است، بغداد در حراست از روابط خود با این همسایه نیازمند عقلانیت و آینده‌نگری بیشتری است.
انتخابات پارلمانی عراق تا ساعات آینده پایان خواهد یافت و تا دو هفته آینده هم پرونده این انتخابات بسته خواهد شد اما پارلمان روی کار آمده فارغ از جریان‌های پیروز حاضر در آن حاصل اراده مردم عراق است؛ اراده‌ای که مورد احترام ایران بوده و انتظار تهران از مجلس تازه تاسیس؛ چیزی جز احترام به منافع متقابل نخواهد بود. بخشی از این منافع متقابل اقتصادی، بخشی امنیتی و بخشی دیگر سیاسی است. میان تهران و بغداد فارغ از دولت و مجلسی که مستقر است، تجارتی به حجم ۱۲ میلیارد دلار در جریان است که با توجه به ظرفیت‌های دو کشور می‌تواند تثبیت شده و ارتقا یابد. بیش از ۲۰ درصد برق عراق از سوی ایران تامین شده و تهران نقش ویژه‌ای در تامین گاز این کشور بر عهده دارد.
امنیت، رکن دوم رابطه ایران و عراق را شکل می‌دهد و با توجه به مجموع شرایط موجود در منطقه، می‌توان گفت حتی از موضوع اقتصادی هم برای ایران مهمتر است. از مرزهای ایران خطری عراق را تهدید نمی‌کند و این انتظاری است که ایران هم از همسایه غربی خود دارد.
در راستای همین انتظار هم قراردادهای امنیتی مختلفی بین دو کشور امضا شده است. در نهایت همراهی سیاسی؛ یکی از مهمترین پیش‌نیازهای مفهوم حسن همجواری است. این همراهی سیاسی می‌تواند در قالب هشدار به کشورهای ثالث به منظور عدم دخالت در امور داخلی هر یک از کشورها صورت بگیرد.