به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست خبری سی‌وسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی با حضور ابراهیم حیدری، دبیر هفته کتاب و آزاده‌نظربلند، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، سه‌شنبه (۲۰ آبان‌ماه) در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
حیدری، با تاکید بر اهداف ترویجی هفته کتاب، بیان کرد: هفته کتاب، یک هفته ترویجی است و اساس آن رسانه و اصحاب رسانه است. از شما اهالی رسانه می‌خواهیم کمک کنید یک کار ترویجی و تبلیغی را دنبال کنید و اقدامات خلاقانه و نوآورانه با کمک نهادها و دستگاه‌های مختلف را اطلاع‌رسانی کنید.
وی ادامه داد: امیدوارم تلنگری به سیاستگذاران و برنامه‌ریزان و هم بدنه اجتماع باشد که کتاب باید در همه نهادهای جامعه و نهادهای سیاستگذار حضور داشته باشد، تا هرکس به نوعی در ترویج کتاب کمک کند.
حیدری، با بیان اینکه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، کلان برنامه‌ای برای حضور در وزارتخانه داشتند. همه اقدامات، ذیل این برنامه قرار می‌گیرد که عدالت فرهنگی رویکرد اصلی برنامه‌ها است. اگرچه عدالت فرهنگی، یک اصطلاح کلی است، اما از سوی نهادهای ارشاد، با مجموعه اقدامات، آن‌ها را دنبال می‌کنیم. یکی از این برنامه‌ها هفته کتاب است.
وی با تاکید بر همسویی برنامه‌ها با شعار عدالت فرهنگی، افزود: در هفته کتاب، با کمک ۸۰ نهاد و سازمان مختلف تلاش داریم، برنامه‌های مختلف را برگزار کنیم. خانه کتاب و ادبیات ایران، به‌عنوان نهاد هماهنگ‌کننده برنامه‌های استانی در سراسر کشور، و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در دورافتاده‌ترین روستاها، برنامه‌ها را دنبال می‌کند. امیدوارم دست به دست هم، تحقق عدالت فرهنگی را دنبال کنیم.
حیدری، با بیان اینکه هفته کتاب، جمعه (۲۳ آبان‌ماه) با حضور مسئولان فرهنگی در شهر اوز؛ پایتخت کتاب ایران، آغاز خواهد شد، گفت: این شهر طی ۱۰ سال گذشته برنامه‌های ترویجی و فرهنگی کتابی داشته و به شکل مستمر دنبال کردند. امیدوارم الگویی برای سایر شهرهای سراسر کشور باشد.
وی در بخش دیگر صحبت‌های خود با اشاره به برنامه‌های دیگر این هفته، توضیح داد: یکی دیگر از برنامه‌های کلان وزیر بحث فناوری‌های نوین نشر بود؛ بنابراین با همکاری جهاد دانشگاهی، طرح ایده‌های برتر در حوزه نشر را داریم. برگزیدگان این برنامه، در هفته کتاب اعلام خواهد شد.
حیدری ادامه داد: بحث «پیاده راه کتاب» با همکاری سازمان‌های مختلف و زیباسازی منطقه ۶ از میدان انقلاب تا چهارراه ولیعصر با مجموعه‌ای از کارهای فرهنگی و هنری اجرا می‌شود و کتابفروشان این راسته، یارانه می‌گیرند. روز جمعه مردم را به این راسته که از قدیم، محل رجوع مردم و اهالی فرهنگ بوده بیاوریم.
دبیر سی‌وسومین دوره هفته کتاب، درباره آیین «نقش مرکب» نیز گفت: در این برنامه از فعالان حوزه نشر وحلقه‌های آن مثل نویسنده، مروج، مصحح، ناشر با تاکید بر خلاقیت، جوانی و نوآوری در قالب میزگرد و نشست تقدیر خواهد شد.
حیدری همچنین با اشاره به دیگر برنامه‌های هفته کتاب ۱۴۰۴، اشاره کرد: ۱۴۷۱ برنامه در سراسر کشور با همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی و ادارات ارشاد کشور، برگزار خواهد شد و امیدوارم هفته کتاب اثربخشی داشته باشیم.
وی، درباره اسامی روزهای هفته کتاب بیان کرد: ۲۴ آبان؛ روز کتاب و کتابخوانی، ۲۵ آبان؛ قرآن و پیامبر مهربانی‌ها و فرهنگ فاطمی، ۲۶ آبان؛ کتاب و فناوری‌های نوین نشر، ۲۷ آبان؛ روز کتاب دانش‌آموز ودانشجو، ۲۸ آبان؛ روز کتاب همدلی هم‌اندیشی و توسعه، ۲۹ آبان؛ روز کتابگردی و ۳۰ آبان؛ روز کتاب و خانواده نامگذاری شده است.
برگزاری ۱۷ هزار برنامه به همت نهاد کتابخانه‌ها به‌مناسبت هفته کتاب
در ادامه این نشست، نظربلند، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، گفت: در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، ۴ هزار و ۲۲۹ نقطه خدمت در کشور داریم که حدود ۱۷ هزار برنامه برای اجرا در هفته کتاب ۱۴۰۴ با حضور خانواده‌ها و کودکان با رویکرد گسترش و توسعه کتابخوانی برای این ایام برنامه‌ریزی شده است. تمام برنامه‌های این هفته در این ایام، گامی برای اهداف کلی هفته کتاب جمهوری است که امیدوارم منتج به نتیجه خوب در مناطق محروم و بازه سنی کودک و نوجوان شود.
توجه خانه کتاب به کتابفروشی‌ها
حیدری، در بخش دیگر این نشست که به پرسش و پاسخ خبرنگاران اختصاص داشت، گفت: تاکنون دو طرح برای کتابفروشان اجرا شده، حتی در نمایشگاه‌های استانی به کتابفروشان، نیز یارانه اختصاص دادیم و تلاش داریم با تامین منابع، طرحی برای آن‌ها در نظر بگیریم.
وی همچنین درباره تسویه‌حساب با کتابفروشان طرح «بازار کتاب» گفت: به کتابفروشان در طول سال، یارانه پرداخت می‌کنیم، تا الان هم هرچه وزارتخانه پرداخت کرده را واریز کرده‌ایم. با توجه به دوران پس از جنگ و شرایط کشور، به شکل ماهانه ۳ یا ۴ میلیارد یارانه پرداخت می‌کنیم. تامین منابع در کشور به سختی در حال انجام است، اما تاکنون هرآنچه وزارتخانه پرداخت کرده، واریز کردیم.
دبیر سی‌وسومین هفته کتاب ادامه داد: اما باید بدانیم این عقب‌افتادگی‌ها تنها در حوزه کتاب نیست؛ چراکه شاهد تبعات جنگ هستیم، باید سعی کنیم در حد وسع، به کتابفروشی‌ها بپردازیم، البته تلاش به تامین منابع داریم.
وی همچنین در پاسخ به پرسش ایبنا درباره طرح پیاده‌راه کتاب و تاثیر آن بر اجرای مصوبه شورای شهر در ایجاد راسته کتاب، بیان کرد: جزئیات این برنامه به‌زودی، مفصل ازسوی دکتر بابایی تشریح خواهد شد. طرح پیاده‌راه کتاب، سال‌های زیادی است که در دولت یازدهم و دوازدهم هم پیگیری می‌شد و امیدواریم که اجرایی شدن این طرح شروع خوبی برای اجرایی شدن آن باشد.
وی ادامه داد: امیدوارم که این طرح بتواند به عنوان گذر حوزه کتاب استمرار پیدا کند، در این میان مجموعه وزارت فرهنگ و اسلامی، معاونت فرهنگی و موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، به‌عنوان یکی از دستگاه‌های این حوزه فعال است، بنابراین می‌طلبد که سازمان‌ها و نهادهای مختلفی که در این حوزه مسئول هستند، مثل شهرداری مناطق و سازمان زیباسازی و معاونت فرهنگی شهرداری و صنف نیز، پای کار بیایند تا دنبال شود.
حیدری، با بیان اینکه به عنوان شروع، امیدواریم بتوانیم همه توجه‌ها را به سمت طرح پیاده‌راه کتاب جلب کنیم، گفت: در این زمینه نه‌تنها به کتابفروشی‌ها توجه خواهد شد، بلکه مجموعه‌ای از برنامه‌های فرهنگی و هنری مرتبط با حوزه کتاب با مشارکت اهالی قلم، نویسندگان، ناشران و هنرمندان مثل نشست‌های فرهنگی، رونمایی کتاب، نقد و بررسی کتاب نیز در آن برگزار خواهد شد.
حیدری، در پاسخ به سوال دیگری درباره میزان اثرگذاری هفته کتاب در آستانه سی‌وسومین دوره هفته کتاب، بیان کرد: در همه دولت‌ها و کشورها، از اقشار فرهنگی و فعالان حوزه کتاب حمایت می‌شود، در کشور ما نیز سال‌های سال با برنامه‌های مختلف مثل نمایشگاه کتاب، هفته کتاب، خرید کتاب، اعطای یارانه، از این حوزه حمایت شده است.
وی با بیان اینکه اگر یک حلقه ضعیف در این چرخه وجود داشته باشد، سایر بخش‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرند، حوزه کتاب یکی از حوزه‌های نسبتاً موفق است، گفت: عناوین کتاب پس از انقلاب رشد قابل‌توجهی داشته اشته است.
حیدری همچنین به فروش ۴۰ هزار نسخه کتاب در یک کتاب‌فروشی در روزهای برگزاری نمایشگاه خراسان شمالی اشاره کرد و بیان کرد: نمایشگاه کتاب در شرایط اقتصادی پیچیده نیز رشد قابل توجهی داشته است؛ به‌طوری‌که یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار نسخه کتاب در همین نمایشگاه فروخته شده‌اند و چنین دستاوردهایی را نباید نادیده گرفت.
وی در ادامه گفت: البته اشکالات این حوزه نیازمند اصلاح و نقد است. با این حال امیدواریم که دولت و نهادهای فرهنگی تلاش کنند، تا برنامه‌های ترویجی و فعالیت‌های مرتبط با کتابخانه‌ها را گسترش دهند.
حیدری، با طرح این موضوع که در کشوری با جمعیت میلیونی، انتشار ۱۲۰ هزار عنوان کتاب عدد کمی نیست، گفت: تغییرات گسترده‌ای در دنیا، به‌ویژه در حوزه‌های دیجیتال رخ داده و نحوه ارائه و دریافت اطلاعات متحول شده؛ بنابراین تعریف جدیدی از کتاب و اطلاعات شکل گرفته است. از مردم، نهادها و دستگاه‌های فرهنگی درخواست می‌کنیم برای توسعه فرهنگ کتابخوانی و حمایت از این روند تلاش بیشتری انجام دهند تا سایر سازمان‌ها نیز سهم خود را ایفا کنند.
در ادامه این نشست، دبیر سی‌وسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به سوال دیگری درباره ضرورت استفاده از ظرفیت کانون‌های فرهنگی هنری مساجد در هفته کتاب، عنوان کرد: مساجد از قدیم از پایگاه‌های اصلی و فرهنگی جامعه بودند و هر کانون و کتابخانه در روستاها فقط یک نهاد فرهنگی نیستند بلکه یک نهاد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی هستند که خیلی از اقدامات و برنامه‌ها در این دو نهاد اجرا می‌شود.
وی افزود: در این زمینه در هفته کتاب و غیر از آن زمان‌های دیگر، مجموعه‌ای از برنامه‌های ترویجی کتاب و کتابخوانی در این دو نهاد برنامه‌ریزی شده است و با توجه به ظرفیت‌های بسیار خوب آن‌ها قرار است در هفته کتاب نیز رویدادهای متنوع کتابی برای این پایگاه‌ها در نظر گرفته شده است.
همچنین نظربلند، در پاسخ به پرسشی درباره سنجش سرانه مطالعه کشور گفت: سرانه مطالعه آیتم تک‌بعدی‌ای نیست که صرفاً از اطلاعات و آمارهای نهاد کتابخانه‌های عمومی بیرون بیاید، در نهاد نهایتاً آمار تعداد اعضای فعال، تعداد کتاب‌ها و تعداد کتاب‌هایی را که به امانت گرفته می‌شود، داریم. اما اینکه چقدر منجر به خواندن می‌شود، مشخص نیست.
وی با بیان اینکه راه‌های دیگری برای خواندن وجود دارد در اختیار نهاد نیست و اینکه ما چگونه می‌توانیم آمار مطالعه را احصا کنیم، از مسائلی است که قطعاً باید مورد توجه قرار بگیرد، گفت: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نمی‌تواند با بعد امانت و میزان اعضای فعال خود اظهارنظر دقیقی درباره سرانه مطالعه داشته باشد. ضمن اینکه احصاء سرانه مطالعه نیازمند پژوهش‌های میدانی گسترده است.
به گفته نظربلند، حتی به دلیل متنوع شدن فرایندهای کسب اطلاعات، در خیلی از کشورها تعریف سرانه مطالعه عوض شده است. هر مدل کسب اطلاعات از هر راهی حتی در اوقات فراغت در برخی از کشورها سرانه مطالعه حساب می‌شود. بخشی هم که وزارت فرهنگ و ارشاد به رسمیت می‌شناسد، پژوهش‌هایی است که تحت عنوان موج در پژوهشگاه فرهنگ و هنر انجام می‌شود.
وی در این زمینه یادآور شد: فکر می‌کنم آخرین موج، که موج پنجم بوده، مربوط به سال ۱۴۰۲ است، مشخصاً نهاد یکی از مراکز درگیر ترویج کتاب است و نمی‌تواند سرانه مطالعه را اعلام کند.
همچنین ابراهیم حیدری، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و دبیر درباره سنجش سرانه مطالعه در ایران گفت: سرانه مطالعه شاخص‌های متفاوتی در دنیا دارد؛ در هیچ‌جای دنیا سرانه مطالعه قالب و شاخص مشخص ندارد. بررسی سرانه مطالعه که در پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان در سال ۱۳۹۸ انجام شده و در سال ۱۳۹۹ منتشر شده است، نشان می‌دهد میزان سرانه مطالعه ۱۲.۲ بوده است. در حالی که صدا و سیما با شاخص‌های متفاوت تا ۳۰ دقیقه هم آماری درآورده است.
وی با اشاره به شاخص‌های متفاوتی که در زمینه احصاء سرانه مطالعه وجود دارد، افزود: بالاترین سرانه مطالعه برای هند، حدود ۸۰ دقیقه است که شاخص‌هایش متفاوت است. موج بعدی ۱۴۰۲ انجام شده که قرار بوده در سال ۱۴۰۳ منتشر شود اما هنوز انتشار عمومی پیدا نکرده است.
حیدری در ادامه درباره ارزیابی برنامه‌های هفته کتاب نیز عنوان کرد: مجموعه نشست‌های تخصصی توسط کارگروه‌های تخصصی انجام شده است، قرار نیست هفته کتاب چیزی را جابه‌جا کند، اتفاق خاصی که بگوییم هدف‌گذاری شد تا سرانه مطالعه را از ۲ دقیقه به ۵ دقیقه برسانیم. هفته کتاب موج رسانه‌ای است برای بالابردن سرانه مطالعه، کمک به فروش کتاب، کمک به نوشتن بهتر و کمک به اینکه رسانه و سیاستگذار به مشکلات و گرفتاری کتاب توجه کنند.
وی ادامه داد: هفته کتاب موج رسانه‌ای تبلیغی و ترویجی است و اینکه چقدر تأثیرگذار بوده هم نکته دیگری است که پیمایش آن کار راحتی نیست. تئ
او درباره میزان بودجه هفته کتاب نیز گفت: بودجه این رویداد دوبرابر شده که ۵۰ درصد از میزان بودجه در راستای عدالت فرهنگی به استان‌ها اختصاص داده شده است که بعد از جمع‌آوری گزارش، خانه کتاب بودجه به حساب دبیرخانه‌ها در استان‌ها واریز خواهد شد.
به گفته حیدری، بودجه امسال نزدیک به ۱۰ میلیارد تومان بوده که ۵ میلیارد تومان به استان‌ها تخصیص داده شده است.
دبیر هفته کتاب همچنین در پاسخ به پرسش دیگری درباره همکاری شهرداری برای تبلیغات شهری گفت: تمام مکان‌ها مشخص شده و شهرداری همراهی خوبی داشته است، شهرداری قول مساعد داده تا یک روز قبل از شروع هفته کتاب، تبلیغات شهری را آغاز کند.
به گزارش ایبنا، سی‌وسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «بخوانیم برای ایران» از بیست‌وچهارم تا سی‌ام آبان ۱۴۰۴ برگزار می‌شود.
∎