به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ همایش «ما و غرب در آراء و اندیشه‌های حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای» با حضور اندیشمندان و صاحب‌نظران امروز دوشنبه ۱۹ آبان ۱۴۰۴ در سالن همایش‌های صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در تهران برگزار شد.
علاوه بر جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی، محمد اسحاقی معاون آموزشی و پژوهشی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای و موسی حقانی دبیر همایش و جمعی از اعضای شورای سیاست‌گذاری همایش ما و غرب در آراء و اندیشه‌های حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای در این همایش شرکت و به سخنرانی پرداختند.
این همایش که از ۱۴ آبان ۱۴۰۳ پایه‌ریزی و ادامه داشته است تلاش دارد، فرهنگ مبارزه علیه نظام سلطه را بیش از پیش زمینه‌سازی کند.
ریشه‌های تاریخی رابطه ایران و غرب
علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، در همایش «ما و غرب» با اشاره به منطق قدرت‌محور غرب گفت: امروز روشن است که غرب، به‌ویژه آمریکا، صلح را از مسیر قدرت می‌جوید نه عدالت. او با مرور تاریخی روابط ایران و غرب یادآور شد که ایران در دوران باستان، از هخامنشیان تا ساسانیان، در کنار تمدن یونان و روم یکی از دو قدرت بزرگ جهان بود و با وجود جنگ‌ها، هیچ‌گاه زیر سلطه غرب نرفت. لاریجانی تأکید کرد که تأثیر متقابل فرهنگی و علمی میان ایران و غرب از همان دوران آغاز شد و حتی فیلسوفانی چون افلاطون از اندیشه‌های ایرانی اثر پذیرفتند.
از صفویه تا انقلاب اسلامی: مسیر استقلال و سلطه
به گفته لاریجانی، در عصر صفوی، ایران با تکیه بر علم، مذهب و اقتدار نظامی، جایگاهی مستقل و برابر با غرب داشت و روابط با اروپا بیشتر بر پایه تجارت بود تا سلطه. اما در دوران قاجار، ضعف علمی و استبداد داخلی زمینه نفوذ روس و انگلیس را فراهم کرد و امتیازات استعماری نشانه همین سلطه‌جویی غرب بود. وی ادامه داد: در دوره پهلوی، وابستگی به غرب شکل نهادینه گرفت و اراده مستقل از میان رفت؛ کودتای ۲۸ مرداد و دخالت سفرای خارجی در تصمیمات کشور، نمود آشکار این وابستگی بود. لاریجانی انقلاب اسلامی را نقطه عطفی دانست که استقلال را جایگزین وابستگی کرد و مسیر جدیدی در تعامل عقلانی و عزت‌محور با جهان گشود.
تمدن غرب و چالش فرهنگی
لاریجانی با اشاره به هشدار رهبران انقلاب درباره «تهاجم فرهنگی غرب» گفت: زمان نشان داد که غرب از ابزارهای فرهنگی و تکنولوژیک برای سلطه فکری استفاده می‌کند. او تأکید کرد که در نگاه اسلامی ـ ایرانی، انسان پیوندی معنوی با حقیقت دارد، در حالی که انسان غربی، به تعبیر هایدگر، از هستی جدا و بی‌خانمان است. لاریجانی یادآور شد که در تمدن ایرانی، شاعران و متفکرانی چون حافظ، سعدی و مولوی جهانی از معنا آفریدند که حتی اندیشمندان غربی را شیفته خود ساخت.
سیاست قدرت‌محور غرب
به گفته لاریجانی، آمریکا امروز نماد سیاستی است که صلح را در قدرت می‌بیند. او با اشاره به رفتار دولت‌های غربی پس از جنگ جهانی دوم گفت: ترامپ با نادیده گرفتن نظم حقوقی بین‌المللی، آشکارا بر این منطق تأکید کرد که صلح تنها از طریق سلطه حاصل می‌شود. لاریجانی افزود این نگرش مختص ترامپ نیست، بلکه جوهره سیاست چند قرن اخیر غرب است؛ سیاستی که به بهانه منافع، جنگ‌های بی‌مجوزی مانند عراق را رقم زد و هرج و مرج جهانی را دامن زد. وی رژیم صهیونیستی را نمونه ادامه همان منطق دانست و هشدار داد که هرج و مرج در نهایت دامن آفرینندگانش را نیز خواهد گرفت.
ایستادگی ملی و بازتعریف قدرت
لاریجانی در پایان به پایداری ملت ایران اشاره کرد و گفت: تاریخ نشان می‌دهد هرگاه قدرت‌طلبی غرب بر منطق چیره شود، راهی جز اتحاد و توانمندی ملی باقی نمی‌ماند. او با اشاره به تجربه جنگ اخیر و نقش مستقیم رهبر انقلاب در هدایت میدانی و حفظ انسجام کشور، تأکید کرد که ایران با تکیه بر هویت اسلامی و ملی خود توانست صحنه نبرد را تغییر دهد. به گفته وی، ملت ایران بار دیگر استقلال و هویت خویش را آشکار ساخت و نشان داد که تهدیدات آمریکا و غرب تأثیری بر اراده ملی ندارد.
متن کامل سخنان دبیر شورای عالی امنیت ملی در همایش «ما و غرب» را اینجا بخوانید.
.
.
نقد تمدن غرب و رویکرد عقلانی انقلاب اسلامی
دکتر محمد اسحاقی، معاون پژوهش و آموزش مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی، در همایش «ما و غرب» گفت: فاصله‌گرفتن جوامع غربی از رهنمودهای الهی، منشأ بحران‌های اخلاقی و معرفتی گسترده شده و این انحراف به ملت‌های دیگر نیز سرایت یافته است. او افزود که راهبرد تمدن غرب، ترویج همین فساد فکری برای تضعیف مقاومت ملت‌هاست. به گفته وی، در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب، نگاه به غرب نه از سر انکار است و نه تسلیم، بلکه بر پایه عقلانیت، تجربه تاریخی و الهام از قرآن کریم شکل گرفته است.
اسحاقی تصریح کرد که بسیاری از اندیشمندان غربی خود به افول تمدنشان اذعان کرده‌اند و پژوهشگران ایرانی باید این واقعیت را با اسناد علمی روشن سازند. او یادآور شد که در اندیشه رهبری، گفت‌وگو با ملت‌های غربی ـ و نه نظام سلطه ـ اصلی مهم است، زیرا ملت‌ها از ساختارهای استکباری جدا هستند.
استقلال، پیشرفت و بیداری جهانی
به گفته اسحاقی، انقلاب اسلامی بر پایه استقلال، عقلانیت و تجربه تاریخی بنا شده و توانسته در عین حفظ استقلال، در حوزه‌های علمی و فناورانه به جایگاهی پیشرفته دست یابد. او تأکید کرد که میانگین سنی دانشمندان هسته‌ای ایران زیر ۳۰ سال است و جوانان همان‌گونه که در دوران دفاع مقدس نقش‌آفرین بودند، امروز موتور حرکت علمی کشورند.
وی گسترش بیداری جهانی در برابر نظام سلطه را نشانه‌ای از تأثیر انقلاب اسلامی دانست و گفت: روز ملی مبارزه با استکبار جهانی در ایران، به یک پدیده بین‌المللی تبدیل شده و حتی در آمریکا هزاران حرکت اعتراضی مردمی شکل گرفته است. دکتر اسحاقی در پایان تأکید کرد که شناخت علمی از مبانی تمدن غرب و افشای آثار ویرانگر آن بر انسان معاصر، یکی از بزرگ‌ترین خدمات انقلاب اسلامی به بشریت است.
متن کامل سخنان معاون پژوهش و آموزش مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی را اینجا بخوانید.
ایران در آستانه نظم نوین جهانی
دکتر موسی حقانی، دبیر علمی همایش «ما و غرب»، با اشاره به وضعیت حساس کنونی جهان گفت: امروز در مرحله‌ای از «پوست‌اندازی نظام بین‌الملل» قرار داریم؛ جنگ‌های منطقه‌ای، رقابت آمریکا و چین و درگیری روسیه و اوکراین نشانه‌هایی از بازآرایی نظم جهانی‌اند. به گفته او، رفتار سلطه‌جویانه آمریکا و بحران‌های اخلاقی و سیاسی غرب، بیانگر ورود تمدن معاصر به یک پیچ تاریخی عمیق است.
تجربه تاریخی ایران با غرب و نقش انقلاب اسلامی
حقانی با تأکید بر دیدگاه رهبر معظم انقلاب درباره اهمیت مطالعه تاریخ، یادآور شد که ملت ایران در ۲۲۰ سال اخیر همواره با سلطه و نفوذ غرب مواجه بوده است. او با مرور تحولات دوران قاجار و قراردادهای استعماری، گفت ضعف داخلی و انفعال سیاسی موجب شد بخش‌هایی از کشور از دست برود. پس از آن، رژیم‌های وابسته با حمایت خارجی بر ایران حاکم شدند تا چرخه وابستگی تداوم یابد. به گفته وی، انقلاب اسلامی سومین پیچ تاریخی ایران بود که این چرخه را شکست و استقلال واقعی را احیا کرد.
استقلال، شرط پیشرفت واقعی
حقانی با اشاره به اندیشه رهبر معظم انقلاب اظهار داشت: عبور از نظام قدیم جهانی باید با اقتدار و هوشمندی همراه باشد و لازمه حفظ جایگاه ایران، شناخت دشمن و تکیه بر ظرفیت‌های ملی است. او تأکید کرد که استقلال پیش‌شرط پیشرفت است؛ تجربه تاریخی نشان داده که وابستگی به غرب هرگز به توسعه واقعی منجر نمی‌شود. حقانی افزود برخی کشورهای منطقه با وجود ظواهر توسعه، فاقد استقلال‌اند و رفتار تحقیرآمیز ترامپ با رهبرانشان گواه این واقعیت است. تنها کشوری که در برابر چنین رفتارهایی ایستاد، ایران بود.
همایش علمی برای گفتمان تمدنی
دبیر علمی همایش با اشاره به ابعاد پژوهشی این برنامه گفت: از سال گذشته بیش از ۵۵۰ چکیده و ۴۶۰ مقاله علمی به دبیرخانه ارسال شده و پس از داوری تخصصی، آثار برگزیده در ۱۲ جلد منتشر می‌شود. همچنین بیش از ۵۰ گفت‌وگوی علمی و ده‌ها نشست در شهرهای ایران و برخی کشورهای منطقه برگزار شده است. حقانی در پایان تأکید کرد که هدف اصلی این همایش تولید گفتمان علمی و تمدنی درباره جایگاه ایران در نظم جدید جهانی است، نه صرفاً انتشار مقالات.
متن کامل سخنان دبیر علمی همایش «ما و غرب» را اینجا بخوانید.
.
.
غرب‌شناسی در نگاه رهبری: تجربه و مبنای قرآنی
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حبیب‌الله بابایی، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) و از سخنرانان همایش «ما و غرب» گفت: غرب‌شناسی در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب رویکردی منحصربه‌فرد دارد که بر دو پایه استوار است؛ نخست، «تجربه غرب در سطح رهبری» یعنی درک کلان ماهیت تمدن غرب از منظر هدایت امت و شناخت نظام‌های فکری جهان؛ و دوم، «قرآن‌بنیاد بودن تحلیل‌ها» به این معنا که هر موضع مهم درباره غرب بر آیات قرآن تکیه دارد. این رویکرد، میان الهیات قرآنی و تجربه اجتماعی تعادل برقرار می‌کند.
تحلیل روان‌شناختی از سلطه غرب
بابایی با اشاره به وجه تازه‌ای از این نگرش گفت: رهبر انقلاب در تحلیل تمدن غرب، علاوه بر ابعاد سیاسی و فرهنگی، به جنبه‌های روانی سلطه نیز توجه دارند. به باور او، سه عنصر «اغوا، ارعاب و تحقیر» شالوده رفتار غرب در برابر ملت‌های مستقل است. غرب ابتدا ملت‌ها را فریب می‌دهد، سپس می‌ترساند و در نهایت تحقیر می‌کند تا احساس ضعف را القا کند. در قرآن، استضعاف به معنای همین القای ضعف است، نه ناتوانی واقعی. ملت‌هایی که از این دام روانی رها شوند، به قدرت حقیقی خود دست می‌یابند.
ایمان و آگاهی در برابر ترس و تحقیر
به گفته بابایی، در مواجهه ما و غرب، یک سوی ماجرا «ترس» و سوی دیگر «ایمان و آگاهی» است. اگر ملتی از ترس تسلیم شود، شکست می‌خورد؛ اما اگر بایستد، هم ضعف دشمن آشکار می‌شود و هم قدرت درونی خود را بازمی‌یابد. او تأکید کرد که در اندیشه رهبری، استقامت شرط کشف حقیقت و غلبه بر سلطه روانی غرب است. مواجهه کنونی، نبرد صرفاً سیاسی نیست بلکه رویارویی دو جهان‌بینی است: یکی مبتنی بر ترس و تحقیر، و دیگری بر ایمان و عزت.
متن کامل سخنان حجت‌الاسلام دکتر حبیب‌الله بابایی را اینجا بخوانید.
حضور فرهنگی و فکری غرب در ایران
دکتر فؤاد ایزدی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز در همایش «ما و غرب» گفت: هرچند سفارت آمریکا سال‌هاست تعطیل شده، اما نفوذ فکری و فرهنگی آن در ایران ادامه دارد. او با اشاره به نظام آموزشی کشور تأکید کرد که بخش بزرگی از منابع علوم انسانی در دانشگاه‌ها ترجمه متون غربی است و این نشان می‌دهد که حضور فکری غرب در ذهن و زبان علمی ما هنوز زنده است. ایزدی افزود این نفوذ در عرصه فرهنگی و اقتصادی نیز قابل مشاهده است و نشانه تداوم حضور غیررسمی غرب در ساختارهای اجتماعی ایران است.
تقابل ایران و آمریکا: اختلافی ماهوی، نه سیاسی
به گفته ایزدی، ریشه دشمنی آمریکا با ایران، نه در تسخیر سفارت بلکه در ماهیت استقلال‌طلبانه انقلاب اسلامی است. او با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب تصریح کرد که مشکل میان دو کشور «ذاتی و تمدنی» است و هرگونه تصور درباره حل آن از طریق سازش، ناشی از ساده‌نگری سیاسی است. ایزدی با رد این دیدگاه که تعامل یا مذاکره می‌تواند منافع اقتصادی به همراه آورد، گفت تجربه نشان داده که آمریکا هرگز استقلال ملت‌ها را تحمل نمی‌کند.
تقسیم‌بندی آمریکا از کشورها و جایگاه ایران
ایزدی با استناد به یکی از منابع دانشگاهی سیاست خارجی آمریکا توضیح داد که از نگاه واشنگتن، کشورها به چهار گروه تقسیم می‌شوند: بی‌اهمیت‌ها، دارندگان منابع بدون قدرت، تابعان آمریکا مانند ژاپن و کره جنوبی، و در نهایت، کشورهای مستقل و مخالف سلطه. او گفت ایران پیش از انقلاب در گروه متحدان وابسته بود، اما پس از انقلاب به جمع کشورهای مستقل و دشمن واشنگتن پیوست. همین استقلال، علت اصلی تحریم‌ها و فشارهای آمریکا است. ایزدی در پایان تأکید کرد: آنچه غرب از ایران می‌خواهد بازگشت به دوران وابستگی است، اما انقلاب اسلامی این زنجیر را گسسته و این تقابل، نزاعی تمدنی میان سلطه و استقلال است.
متن کامل سخنان فواد ایزدی را اینجا بخوانید.
........................
پایان پیام