در شرایطی که اقتصاد جهانی با چرخه‌های متعددی از رکود، تورم و نوسان مداوم روبه‌رو است، طلا بار دیگر به عنوان «پناهگاه سرمایه» مورد توجه ویژه قرار گرفته است. فلزی که همواره پشتوانه‌ای برای حفظ ارزش دارایی‌ها بوده، اکنون در عمق بحران‌های اقتصادی، به آزمونی تازه کشیده شده است. سرمایه‌گذاران با نگاه به روندهای سیاست‌گذاری کلان، تعادل میان ریسک و بازده را ارزیابی می‌کنند و طلا را علاوه بر کاربرد زیورآلات، به عنوان ابزار مالی و سرمایه‌گذاری می‌بینند. حال سوال اینجا است که آیا اکنون، زمانی مناسب برای ورود به بازار طلا هست یا نه؟
چرا در دوران بحران اقتصادی توجه به طلا افزایش می‌یابد؟
زمانی که بازار سهام با رکود دست‌وپنجه نرم می‌کند، نرخ بهره در حال افزایش یا کاهش ناگهانی است و پول ملی ضعیف می‌شود، طلا به عنوان ذخیره ارزش و سرمایه مورد توجه قرار می‌گیرد. بحران اقتصادی، اعتماد عمومی به سیستم بانکی و پولی را تضعیف می‌کند و در نتیجه، سرمایه‌گذاران به دارایی‌هایی روی می‌آورند که نقدشوندگی بالا، پشتوانه طولانی و استقلال نسبی از سیاست‌های پولی دارند و در این میان، طلا دقیقا دارای این ویژگی‌ها است.
رابطه طلا با تورم، رکود و نوسان ارز
طلا، تورم و رکود، سه ضلع مثلثی هستند که همواره در تقاطع بازارهای مالی و کالایی قرار گرفته‌اند:
- در زمان تورم بالا، قدرت خرید و ارزش پول ملی کاهش می‌یابد و طلا، به عنوان محافظ ارزش وارد عمل می‌شود.
- رکود اقتصادی معمولا با کاهش نرخ بهره همراه است که آن هم می‌تواند جذابیت طلا را افزایش دهد.
- نوسان ارز، به ویژه پول ملی در مقابل دلار آمریكا، تعیین‌کننده قدرت خرید طلا در بازارهای داخلی است. وقتی پول ملی ضعیف می‌شود، قیمت طلا در ایران غالبا افزایش می‌یابد.
- از سوی دیگر، اگر نرخ بهره واقعی (نرخ بهره منهای تورم) افزایش یابد، نگهداری طلا جذابیت کمتری دارد؛ زیرا دارایی‌های با بهره بالا، گزینه مناسب‌تری هستند.
وضعیت کنونی بازار جهانی طلا؛ روند صعودی یا رکودی؟
در سال ۲۰۲۵ بازار جهانی طلا شاهد حرکتی بی‌سابقه بود؛ در ماه‌های اخیر قیمت طلای هر اونس از حدود ۴۰۰۰ دلار عبور کرد که نشان از رشد چشمگیر دارد. با این حال، به تازگی بازار با عقب‌نشینی قیمت نیز مواجه شده که برای مثال در هفته‌های اخیر، قیمت‌ها حدود ۶ درصد کاهش یافت. این عقب‌نشینی به علت برداشت سود، تقویت دلار یا کاهش نسبی ریسک جهانی رخ داده است. بنابراین می‌توان گفت: روند بلندمدت هنوز صعودی است، اما در کوتاه‌مدت با احتیاط همراه شده است.
تحلیل بازار طلای ایران در شرایط اقتصادی فعلی
بازار طلا در ایران، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. افزایش نرخ ارز، تورم بالا و کاهش اعتماد به دارایی‌های مالی، باعث شده تا تقاضا برای خرید سکه، طلای آب شده و مصنوعات طلا افزایش یابد. برای مثال، در سال ۲۰۲۵ خرید سکه و شمش طلا در ایران بیشتر از ۲۰ درصد رشد یافت. علاوه بر این، در این سال با توجه به اینکه قیمت جهانی طلا به سرعت بالا رفت، طلا در ایران نیز با جهش همراه شد. با این وجود، به دلیل تفاوت در هزینه ساخت، مالیات و اجرت، قیمت داخلی همواره با تاخیر یا اختلاف با قیمت جهانی حرکت می‌کند.
مزایا و ریسک‌های سرمایه‌گذاری در طلا در دوران بحران
در شرایط بحرانی، سرمایه‌گذاری در بازار طلا، مزایا و ریسک‌های متعددی دارد. از جمله ویژگی‌های مثبت و مزایا سرمایه‌گذاری در طلا هم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در شرایط تورمی یا کاهش ارزش ریال، خرید طلا موجب حفظ ارزش دارایی‌ها می‌شود.
- بسیاری از بازارها، به ویژه سکه و شمش، نقدشوندگی بالایی دارند.
- در این شرایط، خرید طلا به سبد سرمایه، تنوع بیشتری می‌دهد و ریسک تمرکز بر دارایی‌های مالی کاهش می‌یابد.
با وجود مزایا گفته شده، سرمایه‌گذاری در طلا، با ریسک‌ها و خطراتی همراه است که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نگهداری طلا با بهره همراه نیست؛ بنابراین اگر نرخ بهره افزایش یابد، ممکن است بازده آن نسبتا کم شود.
- هزینه‌های ساخت، اجرت، مالیات و تفاوت میان قیمت طلا جهانی و داخلی ممکن است بازده واقعی را کاهش دهد.
- نوسان کوتاه‌مدت قیمت می‌تواند موجب زیان شود؛ همان‌طور که اخیرا بازار جهانی طلا با کاهش بیش از ۶ درصد مواجه شد.
- احتمال ایجاد حباب قیمتی وجود دارد و برخی تحلیلگران این رالی قیمتی اخیر طلا را با دوره‌های گذشته مقایسه کرده‌اند و هشدار داده‌اند که وقتی قیمت‌ها به سرعت بالا می‌روند، امکان بازگشت نیز بیشتر است.
روش‌های مطمئن سرمایه‌گذاری در طلا برای شرایط بحرانی
در شرایط بحران اقتصادی، روش‌هایی که رضایت بیشتر سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده‌اند، شامل موارد زیر هستند:
- خرید سکه یا شمش طلا با خلوص بالا و توجه دقیق به اجرت ساخت و مالیات که سرمایه‌گذاری در بازار طلا را مطمئن‌تر می‌کند.
- سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا یا گواهی سپرده طلا که امکان خرید بدون نگهداری فیزیکی را فراهم می‌کنند.
- خرید تدریجی و عدم ورود ناگهانی با کل سرمایه؛ چراکه با ورود تدریجی، ریسک نوسان کاهش می‌یابد.
- هزینه‌ها و کارمزدهای طلا مانند اجرت ساخت، مالیات و تفاوت قیمت نرخ ارز را قبل از خرید محاسبه کنید.
چشم‌انداز آینده طلا؛ آیا روند صعودی ادامه دارد؟
با توجه به داده‌های فعلی، چشم‌انداز بازار طلا همچنان به نفع سرمایه‌گذاران به نظر می‌رسد. با این حال، باید مراقب باشید، چراکه بازار به سطحی از قیمت رسیده که برخی آن را اشباع شده ارزیابی می‌کنند و احتمال اصلاح قیمت در کوتاه‌مدت افزایش یافته است. در ایران نیز اگر سیاست‌های ارزی و تورمی تغییر کند، تاثیر آن بر قیمت طلا در کشور سریع‌تر از بازار جهانی است. بنابراین، سرمایه‌گذاران باید برای سناریوهای متغیر آمادگی داشته باشند و تنها روند صعودی را در نظر نگیرند.
آیا زمان مناسبی برای ورود به بازار طلاست؟
در شرایط کنونی اقتصاد جهانی و ایران، طلا همچنان یکی از امن‌ترین گزینه‌ها برای حفظ ارزش سرمایه است. با وجود نوسانات اخیر، تحلیل‌ها نشان می‌دهد که بازار در مسیر تعادل قرار دارد. برای سرمایه‌گذاری بلندمدت، ورود تدریجی به بازار طلا می‌تواند تصمیمی منطقی باشد، زیرا طلا در برابر تورم و کاهش ارزش ریال، مقاومت بالایی دارد. در مقابل، برای معاملات کوتاه‌مدت، ریسک نوسان قیمت بالاست و نیاز به دقت بیشتری دارد.
∎