به گزارش خبرگزاری ایمنا، انتخاب زُهران ممدانی (Zohran Mamdani) به‌عنوان شهردار شهر نیویورک، چشم‌اندازی تازه از سیاست شهری در بزرگ‌ترین شهر ایالات متحده را تصویر می‌کند؛ شهری که بیش از هر زمان دیگری در برابر چالش‌های مسکن، بحران هزینه‌های زندگی، تغییرات اقلیمی و عدالت اجتماعی ایستاده است.
ممدانی با سابقه‌ای که از عضویت در حزب «سوسیالیست‌های دموکراتیک آمریکا» دارد، وعده‌هایی چون یخ‌زدن اجاره خانه‌ها، اتوبوس‌های رایگان، فروشگاه‌های عمومی تحت مالکیت شهرداری و مالیات‌های سنگین‌تر بر ثروتمندان را مطرح کرده است.
هم‌زمان، این پیروزی با واکنش‌هایی نیز همراه بوده است؛ از تردید برخی از گروه‌های سنتی آمریکایی تا هشدار رقبایش در خصوص ماهیت رادیکال این جریان. در ایران نیز، این انتخاب به‌عنوان نمادی از حضور مسلمانان در بالاترین مناصب امور شهری بزرگ‌ترین شهر ایالات متحده بازتاب یافته است.
زهران ممدانی کیست؟
زهران کریم ممدانی در سال ۱۹۹۱ در اوگاندا متولد شد. پدر و مادرش، خانواده‌ای مسلمان با اصالت پاکستانی بودند که در دهه ۹۰ میلادی به دلیل فشارهای سیاسی از اوگاندا مهاجرت کردند. خانواده او ابتدا در کنیا و سپس در نیویورک ساکن شدند.
ممدانی تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته علوم سیاسی در دانشگاه کلمبیا به پایان رساند و از همان دوران دانشجویی، در جنبش‌های عدالت‌خواه و فعالیت‌های خیریه اسلامی مشارکت داشت.
او در دوران جوانی در سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در زمینه حمایت از مهاجران، مقابله با تبعیض نژادی و دفاع از حقوق اقلیت‌ها فعالیت کرد. همین پیشینه باعث شد از همان ابتدا به چهره‌ای محبوب در میان اقلیت‌های نیویورک به‌ویژه جامعه مسلمانان تبدیل شود.
بیشتر بخوانید: زهران ممدانی کیست؟ چهره تازه سیاست آمریکا
از فعال اجتماعی تا سیاستمدار رسمی
ممدانی پیش از ورود به عرصه سیاست، به‌عنوان مشاور اجتماعی در سازمان خیریه Urban Justice Center فعالیت می‌کرد. او در این سازمان با مهاجران و پناهجویان آسیایی و آفریقایی کار می‌کرد و همین تجربه، دیدگاه عدالت‌محور او را شکل داد.
در سال ۲۰۲۰، با افزایش فشارهای اجتماعی علیه مسلمانان و رنگین‌پوستان در آمریکا، ممدانی تصمیم گرفت وارد سیاست شود و در انتخابات مجلس ایالتی نیویورک شرکت کرد. پیروزی او در همان انتخابات نخست، نقطه عطفی در زندگی سیاسی‌اش بود.
بیشتر بخوانید: زهران ممدانی و رؤیای نیویورک برای همه، نه فقط ثروتمندان
نخستین شهردار مسلمان نیویورک
در سال ۲۰۲۵، شورای شهر نیویورک با رأی اکثریت اعضا، ممدانی را به‌عنوان شهردار جدید نیویورک انتخاب کرد. این تصمیم، نه‌تنها تاریخی بلکه شوک‌آور بود، زیرا برای نخستین‌بار در تاریخ ایالات متحده، یک مسلمان پاکستانی‌تبار بر صندلی اداره یکی از بزرگ‌ترین شهرهای جهان نشست.
رسانه‌های آمریکایی از این انتخاب با عنوان «پیروزی تنوع» یاد کردند، اما در عین حال هشدار دادند که او با «چالش‌های بزرگ سیاسی» روبه‌رو خواهد شد.
ممدانی در سخنرانی آغاز به کار خود گفت: «من از محله‌ای می‌آیم که بسیاری از مردمش به‌دلیل نژاد و دینشان نادیده گرفته شدند. امروز به نمایندگی از آن‌ها اینجا هستم.»
اهداف و برنامه‌های شهردار جدید نیویورک
زهران ممدانی در برنامه‌های خود، به چند محور اصلی تأکید کرده است:
- کاهش فقر شهری و حمایت از طبقات پایین‌دست
- اصلاح رفتار پلیس نیویورک و مقابله با خشونت نژادپرستانه
- افزایش مشارکت مسلمانان، مهاجران و سیاه‌پوستان در تصمیم‌گیری‌های شهری
- توسعه سیاست‌های محیط‌زیستی و حمل‌ونقل پاک در راستای عدالت اقلیمی
این رویکردها باعث شده است برخی رسانه‌ها از او با عنوان «شهردار عدالت اجتماعی» یاد کنند.
بیشتر بخوانید: زهران ممدانی نیویورکی خسته را تحویل می‌گیرد
واکنش‌ها به انتخاب ممدانی
انتخاب ممدانی واکنش‌های گسترده‌ای در میان سیاستمداران، فعالان اجتماعی و رسانه‌های مختلف جهان داشت.
گروه‌های راست‌گرای آمریکایی به‌شدت از این انتخاب انتقاد کردند و مدعی شدند که حضور او در رأس شهرداری «تهدیدی برای ارزش‌های آمریکایی» است. در مقابل، فعالان ضدتبعیض و گروه‌های مسلمان از او به‌عنوان «نماد تغییر» یاد کردند.
در شبکه‌های اجتماعی، هزاران کاربر مسلمان و آسیایی‌تبار با هشتگ MuslimMayorNYC# به او تبریک گفتند. بسیاری از کاربران از سخنرانی آغازین ممدانی که در آن از قرآن کریم نقل‌قول کرده بود، تمجید کردند.
او گفته بود: «خداوند در قرآن می‌فرماید اگر یک انسان را نجات دهی، گویی تمام بشریت را نجات داده‌ای. من این آیه را راهنمای خود در خدمت به مردم قرار می‌دهم.»
واکنش سیاسیون ایران به انتخاب ممدانی
در ایران، انتخاب زهران ممدانی با استقبال قابل‌توجهی از سوی ناظران سیاسی و مذهبی روبه‌رو شد.
چند نماینده مجلس شورای اسلامی با صدور بیانیه‌ای این رویداد را «شکست پروژه اسلام‌هراسی در آمریکا» توصیف کردند.
یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس اظهار داشت: «این اتفاق نشان می‌دهد که ملت‌ها، حتی در دل نظام‌های سلطه‌گر، از دروغ آزادی و برابری خسته شده‌اند و به‌دنبال چهره‌های صادق و عدالت‌طلب هستند.»
در رسانه‌های اصولگرا نیز از ممدانی به‌عنوان چهره‌ای «ضد استعمار» یاد شده است. تحلیلگران تأکید کردند که او برخلاف سیاستمداران سنتی آمریکا، نگاه انتقادی به نظام سرمایه‌داری دارد و در موضوع فلسطین نیز آشکارا از مردم مظلوم حمایت کرده است.
ممدانی و مسئله فلسطین
زهران ممدانی در سال‌های اخیر از جمله معدود سیاستمداران آمریکایی بوده که آشکارا در کنار مردم فلسطین ایستاده است. او در بحبوحه حملات رژیم صهیونیستی به غزه، خواستار توقف فوری حملات و پایان حمایت بی‌قید و شرط آمریکا از اسرائیل شد.
او در یک سخنرانی جنجالی در مجلس ایالتی نیویورک گفته بود: «دولت آمریکا نمی‌تواند از عدالت و انسانیت سخن بگوید در حالی که بمب‌هایش بر سر کودکان غزه فرود می‌آید.»
این مواضع باعث شد برخی رسانه‌های غربی او را «شهردار ضدصهیونیست» بنامند؛ لقبی که البته در کشورهای اسلامی با استقبال روبه‌رو شد.
نگاه رسانه‌های ایرانی
رسانه‌های ایران همچون ایرنا و فارس در تحلیل‌های خود تأکید کردند که انتخاب ممدانی هرچند نشانه‌ای از تغییر ظاهری در آمریکا است، اما نباید فراموش کرد که ساختار قدرت در این کشور همچنان در دست صاحبان ثروت و لابی‌های صهیونیستی است.
«انتخاب یک مسلمان در آمریکا به‌ظاهر نشانه گشایش است، اما نباید فراموش کرد که این اقدام بیش از آن‌که از روی صداقت باشد، برای ترمیم چهره تخریب‌شده آمریکا در افکار عمومی جهان اسلام صورت گرفته است.»
بیشتر بخوانید: ممدانی؛ علیه الیگارشی یا در خدمت آن؟
با این حال، رسانه‌های اصلاح‌طلب‌تر در ایران معتقدند که حتی اگر این انتخاب ظاهری باشد، باز هم می‌تواند راه را برای حضور بیشتر مسلمانان در عرصه‌های کلان سیاسی جهان باز کند.
زندگی شخصی زهران ممدانی
زهران ممدانی متأهل است و همسرش «آلیا احمد»، استاد دانشگاه و فعال حقوق زنان مسلمان در آمریکاست. آن‌ها دو فرزند خردسال دارند.
ممدانی همواره گفته است که تربیت اسلامی و خانوادگی در شکل‌گیری شخصیت او نقش اساسی داشته است. او نماز را در جلسات کاری ترک نمی‌کند و از مدافعان حفظ هویت دینی در جامعه غربی است.
زهران ممدانی در مصاحبه‌ای با شبکه NBC گفته بود: «من مسلمان بودنم را پنهان نمی‌کنم. برعکس، به آن افتخار می‌کنم و می‌خواهم فرزندانم بدانند که ایمان، نه مانع بلکه راهنمای پیشرفت است.»
چالش‌های پیش روی زهران ممدانی
با وجود محبوبیت گسترده، کارشناسان معتقدند که دوران مدیریت ممدانی بر نیویورک آسان نخواهد بود.
افراطی‌های آمریکایی، گروه‌های راست‌گرا و رسانه‌های مخالف مسلمانان ممکن است تلاش کنند برنامه‌های او را تخریب کنند. علاوه بر آن، فساد مالی و نابرابری طبقاتی در نیویورک مشکلاتی هستند که هر شهرداری را به چالش می‌کشند.
اما شناخت عمیق او از زندگی گروه‌های محروم و سابقه فعالیت اجتماعی‌اش، امیدها را برای اجرای سیاست‌های عادلانه افزایش داده است.
ممدانی از نگاه مردم نیویورک
بسیاری از شهروندان نیویورک به‌ویژه از جوامع مهاجر، ممدانی را نماینده خود می‌دانند. او برخلاف شهرداران پیشین، برنامه‌هایی برای ارتباط مستقیم با مردم دارد؛ از جمله طرح «دفترهای محلی شهرداری در محله‌های فقیر» و ایجاد «پلتفرم شفاف ارتباطی» برای دریافت مستقیم شکایات و پیشنهادهای مردم.
یکی از شهروندان در گفت‌وگو با روزنامه نیویورک‌تایمز گفته است: «برای اولین‌بار احساس می‌کنیم شهردار ما از خودمان است، نه از طبقه بالا.»
ممدانی؛ صدای عدالت در دل نفاق
زهران ممدانی، فراتر از یک سیاستمدار، نماد نسلی از مسلمانان است که در برابر تبعیض ایستاده‌اند و می‌خواهند تصویر واقعی اسلام را در جهان نشان دهند.
او در حالی شهردار نیویورک شده که هنوز سایه بی‌اعتمادی به مسلمانان بر فضای سیاسی آمریکا سنگینی می‌کند، اما با رفتار متین، ایمان قوی و عملکرد اجتماعی‌محور خود، توانسته اعتماد بخش زیادی از مردم را جلب کند.
تحلیلگران ایرانی بر این باورند که اگرچه ساختار آمریکا همچنان بر پایه تبعیض استوار است، اما حضور افرادی مانند ممدانی می‌تواند شکاف‌های دروغین تمدنی را آشکار کند.
در نهایت، انتخاب او بیش از آن‌که یک اتفاق محلی باشد، نشانه‌ای از بیداری فرهنگی و مقاومت نرم مسلمانان در غرب است.