سید مهدی طبایی متخصص پوست رئیس جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو تفصیلی با خبرنگار آنا، با اشاره به اهمیت زخم‌های مزمن گفت: زخم‌های مزمن به زخم‌هایی گفته می‌شود که بدن قادر نیست در زمان طبیعی آنها را ترمیم کند. او توضیح داد: در یک فرد سالم، زخم معمولاً ظرف یکی دو هفته یا نهایتاً در عرض دو تا سه ماه بهبود پیدا می‌کند، اما اگر بیش از ۱۲ هفته طول بکشد، در رده زخم‌های مزمن قرار می‌گیرد.
وی افزود: علل گسترش زخم‌های مزمن در دنیا متنوع است؛ از جمله افزایش سن جمعیت، رشد بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت، و همچنین چاقی و سبک زندگی ناسالم. او تأکید کرد که کشور ما در هر سه شاخص، وضعیت خوبی در مقایسه با میانگین جهانی ندارد و به همین دلیل شیوع زخم‌های مزمن در ایران بالاتر از میانگین جهانی است.
طبایی یکی از علل اصلی بروز زخم‌های مزمن را دیابت دانست و گفت: دیابت به دلیل اختلالات متابولیکی که در بدن ایجاد می‌کند، هم باعث گرفتگی عروق می‌شود و هم اعصاب انتهایی را از کار می‌اندازد. به همین دلیل بیماران دیابتی حس درد در پاهای خود را از دست می‌دهند و زخم‌های سطحی ایجادشده را متوجه نمی‌شوند تا زمانی که این زخم‌ها عمیق و خطرناک شوند.
چه زمانی زخم پای دیابتی ظاهر می‌شود
به گفته این متخصص، معمولاً بیماران دیابتی پس از چند سال که قند خونشان به خوبی کنترل نشده باشد، در معرض ابتلا به زخم‌های دیابتی قرار می‌گیرند. وی تصریح کرد: حدود ۲۵ درصد بیماران دیابتی در طول زندگی خود دچار زخم پای دیابتی می‌شوند و از این میان، تا ۲۰ درصد ممکن است به قطع عضو منجر شود.
وی هشدار داد: زخم پای دیابتی تنها یک عارضه ساده نیست بلکه نشانه‌ای از خطر جدی است، چراکه آمار مرگ و میر پنج‌ساله در این بیماران حتی از بسیاری از سرطان‌ها بالاتر است.
دلایل ایجاد زخم پا در بیماران دیابتی
طبایی مهم‌ترین عامل را ضربه به پا عنوان کرد و گفت: کفش‌های تنگ، راه رفتن با پای برهنه در منزل یا بیرون، و بی‌توجهی به معاینه روزانه پا از علل شایع بروز زخم هستند. همچنین توصیه کرد: بیماران دیابتی هر روز کف پا و بین انگشتان خود را بررسی کنند تا در صورت مشاهده هر ضایعه‌ای، سریعاً به پزشک مراجعه کنند.
وی افزود: کنترل وزن، داشتن سبک زندگی متعادل، استفاده از لباس و کفش مناسب، ورزش منظم و تغذیه سالم از دیگر مواردی است که می‌تواند در پیشگیری از بروز زخم‌های دیابتی نقش داشته باشد.
روش‌های درمان زخم پای دیابتی
طبایی درباره درمان زخم پای دیابتی گفت: در قدم اول باید قند خون بیمار به خوبی کنترل شود. همچنین بیمارانی که از دخانیات مانند سیگار و قلیان استفاده می‌کنند، باید مصرف آن را قطع یا بسیار کم کنند، زیرا تأثیر بسیار مخربی بر روند ترمیم زخم دارد.
وی اضافه کرد:عفونت زخم نیز باید کنترل شود و حتی اگر ظاهر زخم تمیز باشد، احتمال وجود عفونت‌های پنهان وجود دارد که با آزمایش‌های خاص باید شناسایی شوند تا آنتی‌بیوتیک مناسب تجویز شود.
وی ادامه داد: در بخش مراقبت از زخم، استفاده از پانسمان مناسب اهمیت زیادی دارد. پانسمان باید محیطی با رطوبت متعادل ایجاد کند تا هم روند ترمیم تسهیل شود و هم زخم از عوامل میکروبی محافظت گردد.
به گفته او، روش‌های مختلف درمانی بسته به شرایط زخم استفاده می‌شوند، از جمله کرم‌ها و داروهای موضعی ترمیم‌کننده، داروهای خوراکی و مکمل‌های تغذیه‌ای در بیماران دچار سوء‌تغذیه، و روش‌های کمک‌درمانی مانند گچ‌گیری برای کاهش فشار روی پا، استفاده از دستگاه‌های فشار منفی، نوردرمانی با لیزر، تزریق PRP، و سلول‌درمانی با استفاده از سلول‌های بنیادی چربی.
طبایی افزود: در برخی موارد از ماگوتراپی یا همان درمان با لارو مگس نیز استفاده می‌شود که در ترمیم زخم بسیار مؤثر است. همچنین پانسمان‌های بیولوژیک و محصولات مهندسی بافت از جدیدترین فناوری‌هایی هستند که در درمان زخم‌های دیابتی به کار می‌روند.
شرایط منجر به قطع عضو
وی درباره زمانی که پزشک مجبور به قطع عضو می‌شود گفت: وقتی زخم به بافت‌های زیرین نفوذ کند، استخوان درگیر شود، عفونت قابل کنترل نباشد و خطر تهدید جانی برای بیمار ایجاد شود، ناچاریم عضو را از محل مناسب قطع کنیم.
وضعیت ایران در مقایسه با سایر کشورها
به گفته طبایی، وضعیت کشور ما در زمینه زخم پای دیابتی نسبت به کشورهای پیشرفته چندان مناسب نیست. وی اظهار کرد: با توجه به شیوع بالای دیابت و عوامل خطر در ایران، انتظار می‌رود آمار زخم پای دیابتی نیز بالاتر باشد.
نقش آموزش در پیشگیری و درمان
طبایی نقش آموزش را بسیار حیاتی دانست و گفت: پیشگیری و آموزش کلید کنترل عوارض دیابت است. بیماران باید مراقبت از پوست، انتخاب پوشاک مناسب، فعالیت بدنی و تغذیه سالم را جدی بگیرند.
وی افزود: در حوزه خدمات درمان زخم، متأسفانه ساختار مدون و استاندارد در کشور وجود ندارد. ما نیاز به ایجاد کلینیک‌های تخصصی زخم با مجوز رسمی داریم تا در شهرهای مختلف گسترش یابند. همچنین لازم است آموزش مدیریت و درمان زخم در دوره‌های پزشکی گنجانده شود، چراکه زخم یک موضوع میان‌رشته‌ای است و اغلب پزشکان عمومی و متخصص در این زمینه آموزش کافی ندارند.
وی گفت: خوشبختانه در جهاد دانشگاهی سال‌هاست دوره‌های درمان زخم در سطوح مختلف برگزار می‌شود و تاکنون بیش از ۲۰۰۰ نفر از کادر درمان در سراسر کشور آموزش دیده‌اند و در اقصی نقاط کشور مشغول خدمت به بیماران هستند.
چالش‌های بیمه و هزینه‌های درمان
طبایی با اشاره به مشکلات بیماران گفت: پوشش بیمه برای درمان زخم پای دیابتی بسیار ضعیف است. بسیاری از ابزارهای درمانی مانند پانسمان‌های تخصصی و وسایل کمک‌درمانی تحت پوشش بیمه نیستند و بیماران به‌ویژه اقشار ضعیف جامعه، در تأمین هزینه‌ها با مشکل جدی مواجه‌اند. از طرفی درمان زخم مزمن فرآیندی طولانی‌مدت است و احتمال عود زخم نیز بالاست، بنابراین حمایت بیمه‌ای ضرورت دارد.
آینده درمان زخم‌های دیابتی
این متخصص درباره آینده درمان زخم‌های مزمن گفت: علت ایجاد این زخم‌ها چندعاملی است و عوامل گوناگون سلامت فرد بر روند ترمیم تأثیر می‌گذارند. بنابراین احتمال دستیابی به درمان قطعی در آینده نزدیک بعید است، اما با پیشرفت‌های علمی می‌توان گزینه‌های درمانی متنوعی را برای بیماران فراهم کرد تا بسته به نوع زخم و شرایط هر فرد، بهترین روش درمان انتخاب شود.
وی در پایان گفت: درمان زخم‌های دیابتی نیازمند نگاه چندرشته‌ای، آموزش مداوم، و حمایت بیمه‌ای است. بدون این سه عامل، مدیریت این بیماری پرهزینه و پرعارضه دشوار خواهد بود.
انتهای پیام/