به گزارش خبرنگار ایرنا، سد قوسی ایزدخواست که با نام سد سربند نیز شناخته می‌شود، یکی از آثار ثبت‌شده ملی ایران با شماره ۹۸۰۳ است.
این اثر در یازدهم شهریور ۱۳۸۲ در فهرست میراث ملی جای گرفت و امروزه گواهی استوار بر شکوه معماری و مهندسی ایران در دوران باستان به شمار می‌رود.
این سازه شگفت‌انگیز در هفت کیلومتری جنوب شهر ایزدخواست، در تنگه‌ای باریک به نام «گلوگاه» که کم‌عرض‌ترین بخش رودخانه ایزدخواست است، بنا شده و قدمت آن به دوران پرشکوه ساسانیان بازمی‌گردد.
راز ماندگاری در سنگ و ساروج
سرپرست مجموعه تاریخی ایزدخواست، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا به تشریح ویژگی‌های فنی این سد پرداخت و گفت: این سازه با طول تاج ۴۶ متر، عرض ۴۲ متر، ارتفاع متوسط ۱۶ متر و ضخامت چهار متر، از سنگ‌های آهکی لاشه‌ای چهارگوش و ملات گچ و ساروج ساخته شده است.
داوود جعفرپور ادامه داد: نمای سد با لایه‌ای از ساروج(ملاتی ترکیبی از آهک و خاکستر با مقاومت بسیار بالا در برابر آب) پوشانده شده و فرمی کمانی دارد؛ متاسفانه بخش میانی سد که محل قرارگیری دریچه، پلکان مارپیچ و سرریز آب بوده، به طور کامل فروریخته و در حال حاضر تنها ۲ بخش در ۲ کرانه رودخانه برجای مانده است.
نبوغ ساسانی در خمیدگی دیواره
جعفرپور با اشاره به اهمیت فرم قوسی سد، خاطرنشان کرد: انتخاب این فرم، نشان از تسلط کامل مهندسان ساسانی بر اصول مقاومت سازه دارد. قوس‌دار بودن دیواره، موجب افزایش چشمگیر پایداری و توانایی تحمل نیروهای رانشی عظیم آب شده و گواهی بر دانش فنی پیشرفته در آن دوران است.
آینده‌نگری به وسعت تاریخ
یک باستان‌شناس، درباره هدف از ساخت این سد به ایرنا گفت: ایزدخواست با هدف مهار و ذخیره‌سازی سیلاب‌های رودخانه‌های فصلی احداث شده بود؛ حتی پس از گذشت قرن‌ها، بقایای این سد، نشان‌دهنده هوشمندی و آینده‌نگری نیاکان ما در مدیریت منابع آب و مقابله با بلایای طبیعی است.
ابراهیم سلیمانی، در تایید قدمت سد افزود: شیوه ساخت و نوع پوشش دیواره‌ها، کاملا منطبق بر سبک معماری دوره ساسانی است.
فریاد خاموش برای نجات
وی با تاکید بر لزوم حفاظت فوری از این اثر، بیان کرد: اطلاع‌رسانی گسترده و جلب مشارکت وزارت میراث فرهنگی برای مرمت مجموعه، تدوین برنامه جامع مقابله با بحران و انجام اقدامات اضطراری برای کاهش خطرات ناشی از سیل و فرسایش، از جمله اقدامات ضروری برای نجات این میراث بی‌همتا است.
شهر ایزدخواست، شمالی‌ترین شهر استان فارس و از توابع بخش مرکزی شهرستان آباده است که در ۲۵۹ کیلومتری شمال شیراز قرار دارد.