به گزارش خبرنگار امنیت دفاعی خبرگزاری دانشجو ؛ در عرصه هوانوردی نظامی مدرن، بالگردهای ترابری میان‌وزن به عنوان ستون فقرات لجستیکی و ابزاری حیاتی برای جابجایی سریع نیروها، نقشی غیرقابل انکار ایفا می‌کنند. این ماشین‌های پرنده، توانایی یک ارتش برای اجرای عملیات در مناطق صعب‌العبور، پشتیبانی از نیروهای زمینی و واکنش سریع به بحران‌ها را تعریف می‌کنند. در میان انبوه طرح‌های موجود در این کلاس، یک نام با اختلاف چشمگیر، به عنوان موفق‌ترین و پرتیراژترین بالگرد تاریخ می‌درخشد: خانواده میل-۸ و نسخه تکامل‌یافته و جهانی‌شده آن، میل-۱۷ (Mi-17).
این بالگرد که میراث‌دار طراحی دوران شوروی است، نه تنها در بیش از ۵۰ ارتش جهان خدمت می‌کند، بلکه به عنوان یک دارایی استراتژیک و اسب کاری قابل اعتماد در ناوگان بالگردی نیروهای سپاه نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. این گزارش فنی به تحلیل عمیق ویژگی‌های میل-۱۷، دلایل موفقیت جهانی آن و نقش کلیدی آن در ساختار دفاعی ایران می‌پردازد.
تاریخچه توسعه، تکامل یک اسطوره هوانوردی
برای درک کامل میل-۱۷، باید به ریشه‌های آن یعنی میل-۸ (Mi-8) بازگشت. میل-۸ که اولین پرواز خود را در سال ۱۹۶۱ انجام داد، پاسخی به نیاز ارتش شوروی برای یک بالگرد ترابری قدرتمند بود که بتواند جایگزین مدل‌های قدیمی‌تر شود. فلسفه طراحی آن بر سه اصل استوار بود: سادگی، قابلیت اطمینان و تطبیق‌پذیری. این رویکرد به قدری موفقیت‌آمیز بود که میل-۸ با تولید بیش از ۱۷,۰۰۰ فروند، رکورد پرشمارترین بالگرد تولید شده در تاریخ را به نام خود ثبت کرد.
در سال ۱۹۷۷، دفتر طراحی میل با بهره‌گیری از تجربه گسترده عملیاتی میل-۸، نسخه ارتقا یافته‌ای را تحت عنوان میل-۱۷ معرفی کرد. این بالگرد یک طراحی کاملاً جدید نبود، بلکه یک مدرنیزاسیون عمیق بر روی پلتفرم اثبات‌شده میل-۸ بود. این استراتژی هوشمندانه، ریسک‌های طراحی یک پلتفرم جدید را از بین برد و محصولی را به بازار عرضه کرد که از همان ابتدا از بلوغ و قابلیت اطمینان بالایی برخوردار بود. از آن زمان تاکنون، بیش از ۱۲,۰۰۰ فروند میل-۱۷ تولید شده و خط تولید آن همچنان فعال است که نشان‌دهنده تقاضای بالای جهانی برای این پلتفرم است.
تحلیل فنی و مشخصات کلیدی میل-۱۷
موفقیت میل-۱۷ نتیجه مستقیم بهبودهای فنی هدفمند بر روی یک شاسی قدرتمند است. این بالگرد که در ناتو با نام Hip-H شناخته می‌شود، ترکیبی بهینه از ظرفیت حمل بالا، عملکرد پروازی قابل توجه و قابلیت بقا در میدان نبرد را ارائه می‌دهد.
پیشرانه و عملکرد پروازی:
مهم‌ترین تفاوت میل-۱۷ با نسخه‌های قدیمی‌تر میل-۸، استفاده از دو موتور توربوشفت قدرتمندتر کلیموف TV3-117 است. این موتورها نه تنها قدرت بیشتری تولید می‌کنند، بلکه عملکرد بالگرد را در شرایط آب‌وهوایی گرم و ارتفاعات بالا به طرز چشمگیری بهبود می‌بخشند. این ویژگی برای کشوری با جغرافیای متنوع و کوهستانی مانند ایران، یک مزیت عملیاتی حیاتی است.
نرخ اوج‌گیری: ۸ متر بر ثانیه، که امکان صعود سریع برای فرار از تهدیدات سطح‌پایین را فراهم می‌کند.
حداکثر سرعت: ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت (سرعت کروز یا کاربردی: ۲۲۵ کیلومتر بر ساعت).
سقف پروازی: ۶,۰۰۰ متر، که به آن اجازه می‌دهد بر فراز اکثر رشته‌کوه‌ها و عوارض زمینی پرواز کند.
ظرفیت حمل و ابعاد:
میل-۱۷ یک بالگرد ترابری میان‌وزن واقعی است. با وزن خالی حدود ۷,۴۸۹ کیلوگرم، این بالگرد می‌تواند با حداکثر وزن برخاست (MTOW) ۱۳,۰۰۰ کیلوگرم از زمین بلند شود. این به معنای ظرفیت حمل بار مفید بیش از ۵ تن است.
حمل نیرو: قابلیت حمل ۲۴ تا ۳۰ سرباز کاملاً مجهز.
حمل بار: قابلیت حمل ۴ تن بار در داخل کابین یا ۵ تن بار به صورت آویزان
کابین بزرگ و درب پشتی دو تکه آن، بارگیری و تخلیه سریع نیروها و تجهیزات سنگین را بسیار آسان می‌کند.
برد عملیاتی و قابلیت‌های رزمی:
برد استاندارد میل-۱۷ حدود ۴۶۰ کیلومتر است که با نصب مخازن سوخت کمکی داخلی، این برد به ۸۰۰ کیلومتر افزایش می‌یابد. این برد عملیاتی، توانایی نیروهای مسلح را برای انجام ماموریت در عمق خاک خود یا کشورهای همجوار به شکل قابل توجهی افزایش می‌دهد.
علاوه بر نقش ترابری، میل-۱۷ دارای قابلیت‌های رزمی قابل توجهی است. این بالگرد دارای ۶ جایگاه خارجی برای حمل تسلیحات است و می‌تواند به انواع راکت‌اندازهای ۸۰ میلی‌متری، غلاف‌های مسلسل و حتی موشک‌های هدایت‌شونده ضد تانک مجهز شود که آن را به یک پلتفرم پشتیبانی آتش موثر نیز تبدیل می‌کند.
میل-۱۷ در خدمت نیروی هوافضای سپاه
نیروی هوافضای سپاه پاسداران در دهه ۱۹۹۰ و اوایل ۲۰۰۰ میلادی، تعدادی بالگرد میل-۱۷ را از روسیه خریداری کرد تا شکاف توانمندی خود در حوزه ترابری هوایی عمودپرواز را پر کند. این خرید، یک گام استراتژیک برای نوسازی ناوگان بالکردی و افزایش استقلال عملیاتی این نیرو بود. تعداد برآورد شده از خرید ها 40 تا 50 فروند بوده است که عمده این بالگرد ها پس از تشکیل هوانیروز سپاه به نیروی زمینی منتقل شدند. لازم به ذکره بالگرد های فوق ستون فقرات بالگردی سپاه محسوب می شوند و هم در هوافضا، هوانیروز و هم نیروی دریایی سپاه عملیاتی هستند.
میل 17 نیروی دریایی سپاه
نقش استراتژیک
این بالگرد به سپاه امکان می‌دهد تا نیروهای واکنش سریع و یگان‌های ویژه خود (مانند یگان صابرین) را با سرعت بالا به هر نقطه‌ای از کشور منتقل کند. این قابلیت در سناریوهای دفاعی، رزمایش‌ها، عملیات‌های ضدتروریسم در مناطق مرزی و مدیریت بحران‌های طبیعی (مانند سیل و زلزله) نقشی حیاتی دارد.
کاربردهای عملیاتی میل 17 در سپاه
جابجایی نیرو و لجستیک: اصلی‌ترین ماموریت این بالگرد، انتقال سریع نیروها، تجهیزات و تدارکات به مناطق عملیاتی است.
پشتیبانی از نیروهای ویژه: میل-۱۷ ابزار اصلی برای عملیات‌های نفوذ، خروج و پشتیبانی از نیروهای ویژه در پشت خطوط دشمن یا مناطق صعب‌العبور است.
گشت‌زنی و امنیت مرزی: با توجه به برد مناسب و قابلیت حمل نیرو، از این بالگرد برای نظارت و کنترل مرزهای طولانی کشور استفاده می‌شود.
امداد و نجات و مدیریت بحران: در حوادث طبیعی، میل-۱۷ به دلیل ظرفیت بالای حمل، یکی از اولین و موثرترین ابزارها برای تخلیه مجروحان و رساندن کمک‌های حیاتی به مناطق آسیب‌دیده است. همچنین به لطف بسکت های قابل حمل ساخت ایران، امکان عملیات به عنوان هلیکوپتر آتش نشان را هم دارد.
میل 17 سپاه در حال آبگیری برای عملیات اطفا حریق
هلیکوپتر میل-۱۷ نمونه‌ای برجسته از تکامل یک طراحی موفق است. این بالگرد با ترکیب شاسی مقاوم و اثبات‌شده میل-۸ با موتورهای قدرتمندتر و سیستم‌های مدرن، به یک استاندارد طلایی در کلاس بالگردهای ترابری میان‌وزن تبدیل شده است. موفقیت جهانی آن که با خدمت در بیش از ۵۰ کشور جهان اثبات شده، تصادفی نیست؛ بلکه نتیجه مستقیم قابلیت اطمینان، تطبیق‌پذیری و عملکرد فوق‌العاده آن است.
برای نیروی هوافضای سپاه، میل-۱۷ فراتر از یک بالگرد صرفاً یک ابزار استراتژیک است که توانایی این نیرو برای واکنش سریع، جابجایی نیرو و پشتیبانی لجستیکی را تضمین می‌کند و بدون شک برای سال‌های متمادی به عنوان اسب کاری قابل اعتماد این نیرو در آسمان ایران باقی خواهد ماند.