سمانه ذوالقدری جهرمی با حضور در استودیو خبرگزاری جمهوری اسلامی، در یک گفتوگوی تفصیلی، پاسخگوی پرسشهای خبرنگار ایرنا بود؛ بخش نخست این گفتوگو پیشتر با عنوان "آرمانشهر زنان فارس؛ از پارک و فرهنگسرا تا فتح کرسیهای تصمیمگیری" و بخش دوم با عنوان "گذر از جوانی با تجرد؛ «کمکاری» برخی دستگاهها در حمایت از ازدواج و فرزندآوری جوانان فارسی" منتشر شد.
"شفافیت، لازمه کاهش خشونت علیه زنان"، "آموزش همگانی؛ از کارگاههای محافظت از خود تا توانمندسازی مردان و زنان"، "خط قرمزهای اداری، سد راه مقابله با خشونت"، "از پژوهش تا عمل؛ برنامههای دفتر امور بانوان برای توانمندسازی زنان"، "تقبیح اجتماعی خشونت؛ الزامی برای حفظ شان انسانی"، "اولویتهای کلیدی، از دیده شدن زنان تا سلامت روان خانوادهها" و "کانون خانواده در حال کمرنگ شدن است"، مهمترین محورهای سومین بخش گفت و گوی تفصیلی ایرنا با مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری فارس است.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری فارس در این گفتوگو با اشاره به برنامههای در دست اجرا، بر لزوم ایجاد احساس ارزشمندی در زنان و باور به این ارزشمندی از سوی مردان تاکید کرد و گفت: تقویت نهاد خانواده و ارتقای جایگاه اجتماعی زنان نیازمند مشارکت تمامی دستگاههای اجرایی و فرهنگی استان است.
وی در همین رابطه از توجه ویژه به توانمندسازی دختران نوجوان و جوان به عنوان سرمایههای آینده استان خبر داد و گفت: با راهاندازی کارگروههای تخصصی در سطح شهرستانها، بستری برای شنیدن صدای دختران، بیان دغدغهها و بروز توانمندیهای آنان فراهم شده است.
مشروح سومین بخش گفتوگوی مدیرکل امور زنان و خانواده استانداری فارس با ایرنا را به شرح زیر بخوانید:
ایرنا: برای کاهش خشونت علیه زنان در ابعاد مختلف (خانگی، اجتماعی و کلامی) چه برنامههای مشخص و عملیاتی دارید؟
ذوالقدری: در خصوص بحث خشونت، اول باید بگویم که برخی از خطقرمزها نسبت به کلمه «خشونت» باید از بین برود. ما با این پدیده مواجهیم و متاسفانه بحث خشونت فقط معطوف به سطوح خاصی از خانوادهها یا فرهنگهای خاص هم نیست. موارد و مسائل مختلفی در آن نقش دارد. متاسفانه نگاه خشونتآمیز را در سطوحی میبینیم که انتظارش را نداریم. بنابراین به نظرم میرسد اصلیترین مسئله این است که با این موضوع بهصورت شفاف برخورد کنیم.
اگر قرار بر آگاهیسازی باشد، بارها دیدهام که پیشنهادهایی که ارائه میشود به بحث کارگاههای مختلف و برنامههای آموزشی مختلف اشاره دارد؛ مثلا اینکه بیاییم کارگاههایی بگذاریم برای زنانی که خشونت دیدهاند تا چگونه از خود محافظت کنند. من اعتقاد دارم ما باید برای همه گروهها، چه خانمها و چه آقایان، برنامهها و دورههایی داشته باشیم. حتی در سطح ادارات و دستگاهها، باید برای همه بستههایی داشته باشیم تا این آموزشها صورت بگیرد.
بالاخره خشونت حاصل موارد و مسائل مختلفی است که به صورت خشونت بروز میکند. یک نفر در یک فرهنگ خانوادگی خاص بزرگ شده، یک نفر تحت تاثیر مسائل کاری است در رفتارش؛ اما باید بپذیریم که بسیاری از این موارد به دلیل عدم آموزش درست است. نگاه به جامعه زنان هم، بخش زیادی از آن، به ارث رسیده از نوع نگاهی است که نسبت به جامعه زنان وجود داشته است. ما باید این موضوع را تقبیح کنیم. تا زمانی که تقبیح صورت نگیرد، این خشونتها ادامه دارد.
مردی که دست به چنین عملی میزند، باید واقعا سرزنش شود. منظورم این نیست که برویم اشخاص را پیدا کنیم و سرزنش کنیم، بلکه در فضاهایی که در اختیار داریم، این موضوع را تقبیح و روشن کنیم که فردی که دست به چنین کارهایی میزند، از شان انسانی فاصله میگیرد.
ایرنا: هنوز کار عملیاتی در استان فارس آغاز نشده است؟
ذوالقدری: بنده با تعدادی از اساتید جامعه شناسی در این موضوع صحبت کردم. یکی دو طرح هم که میخواهیم پیاده کنیم، در رابطه با همین موضوع است. طرح پژوهشی و بستههای پیشنهادی برای افرادی که در چنین خانوادههایی قرار میگیرند.
همانطور که عرض کردم، یک نگرانی وجود دارد که همه نگران مطرح کردن این موضوع هستند و با مقاومت همراه میشود. فکر میکنم هفته قبل بود که ما موضوعی در همین زمینه پیشنهاد دادیم و گفتیم میخواهیم در این زمینه کار کنیم.
با یکی از دستگاهها که فعلا نام آن را نمیآورم، مطرح کردیم، اما گفتند این موضوع خط قرمز دستگاه ماست. وقتی موضوعی خط قرمز شد، ما باید اول خط قرمز را برداریم. متاسفانه خیلی وقتها وقتی میخواهیم بعضی مسائل را حل کنیم، تبدیل به یک چالش غیرقابل حل شدهاند. ضمن اینکه خشونت الزاما خشونت فیزیکی نیست. شکل خشونت در حال تغییر است و باید به همه ابعاد آن توجه کرد.
تقریبا تمام کارهایی که در دست داریم، برای این است که سعی کنیم زنان حس ارزشمندی پیدا کنند و مردان به این حس ارزشمندی زنان اعتقاد و باور پیدا کنند. به نوعی داریم غیرمستقیم در بحث خشونت ها مداخله میکنیم؛ اما باز هم این مورد نیازمند کمک همه دستگاهها در این زمینه است.
در واقع خط قرمزها باید از بین برود و همانطور که گفتم، این موضوع تقبیح شود و زشتی این عمل برای کسانی که دست به خشونت میزنند، مشخص شود. رسانهها هم میتوانند در این موضوع کمک کنند. ما به نوعی داریم در این زمینه کار میکنیم، اما اینکه با این عنوان فعالیتی انجام میدهیم، فعلا در واقع یک سری برنامههای پژوهشی را آغاز کردهایم.
ایرنا: اولویتهای اصلی و کلیدیتان در حوزه بانوان و خانواده در استان فارس چیست؟
ذوالقدری: در حوزه زنان و خانواده، ما چند اولویت را دنبال میکنیم، ولی شاید بتوانم بگویم اولویت اصلی ما، دیده شدن و شنیده شدن زنان و مسائل مرتبط با خانوادههاست؛ به طوری که بتوانیم با احصای نظرات، مسائل و مشکلات موجود، مسیر حرکت خود را بر مبنای آن مشخص کنیم.
موارد دیگری که جزو اولویتهای ما در دفتر امور زنان و خانواده هست، یکی توجه به توانمندیها و ظرفیتهای حوزه زنان است که نیاز به حمایت و پشتیبانی دارند و تلاش میکنیم آن نقش حمایت و پشتیبانی را داشته باشیم.
مورد دیگر، توجه به سلامت روان و امنیت روانی خانوادههاست که برایمان بسیار حائز اهمیت است. تلاش کردهایم با شبکهای از بانوان و همچنین آقایانی که در این زمینه تخصص دارند و مسائلی که مرتبط با حوزه سلامت روان است و تاثیر مستقیم بر وضعیت خانوادهها دارد، این موارد را احصا کنیم و برنامهریزیهایی انجام دهیم تا در این حوزه نیز انشاءالله ورود کنیم.
از موارد دیگر، بحث توانمندسازی بانوان است که البته در بخشهای مختلف به این موضوع توجه میکنیم. توانمندسازی دختران و زنان با رویکرد توانمندسازی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی. اعتقادمان این است که اگر بانوان توانمند شوند، خانوادهها توانمند میشوند و اگر خانوادهها توانمند شوند، نسل آینده توانمند خواهد شد.
در این حوزه نیز تلاش کردهایم ارتباطاتی با مجموعههایی که در این زمینهها فعال هستند، داشته باشیم تا بتوانیم تاثیرگذاری بیشتری داشته باشیم.
یک توجه ویژه به موضوع دختران نوجوان و جوان داریم. معاونت زنان ریاست جمهوری، کارگروه دختران نوجوان و جوان را مطرح کردند تا راهاندازی شود. ما این کارگروه را راهاندازی کردیم؛ نه تنها بهعنوان یک کارگروه استانی، بلکه در سطح شهرستانها نیز کارگروههای دختران نوجوان و جوان فعال شده است تا خود دخترها بیایند و صحبت کنند، خواستههایشان را مطرح کنند، مسائلشان را بگویند و توانمندیهایشان را در این کارگروه بروز و ظهور دهند.
من امیدوارم که این کارگروه بتواند فضایی برای حس باورمندی، اعتماد به نفس و نیز مشارکت اجتماعی در جامعه دختران نوجوان و جوان ما ایجاد کند.
راهبردهایی برای تقویت کانون خانواده و ارتقای جایگاه اجتماعی زنان در استان فارس اکنون در دستور کار داریم.
ایرنا: چه راهبردهایی برای تقویت کانون خانواده و ارتقای جایگاه اجتماعی زنان در استان فارس دارید؟
ذوالقدری: اعتقاد ما این است که اگر ارتباط صحیحی بین پدر، مادر و فرزندان در خانواده شکل بگیرد، قطعا میتوانیم خانوادههایی داشته باشیم که خروجی آن، جامعهای بانشاط، با فرهنگ و با اصالت ناب خواهد بود. لذا به نظر میرسد باید بخش زیادی از برنامههایی که در حوزه خانواده اجرا میکنیم، معطوف به برنامههایی باشد که بتواند بر روابط پدر، مادر و فرزندان و شکلگیری روابط صحیح تاثیر بگذارد.
برای محقق شدن این اتفاق، هم نهادهای فرهنگی باید پای کار باشند، هم مجموعه آموزش و پرورش به دلیل گستردگی مخاطبانش میتواند تاثیرگذار باشد. ما نیز تلاش میکنیم برنامههایی که به تقویت خانوادهها کمک میکند، از کارگاههای آموزشی تا شناسایی علل و عواملی که در به هم پاشیدگی خانوادهها نقش دارد، را پیدا کنیم و راهکارهایی در این زمینه داشته باشیم.
در مجموع، به نظرم اگر قرار باشد برای خانوادهها، نشاط و انسجام خانوادهها برنامهای داشته باشیم، بهترین برنامه این است که خودمان را با مردم و در کنار مردم ببینیم. طبیعتا میتوانیم تاثیر بهتری بگذاریم. ارتباط با خانوادهها، در کنار آنها بودن و در میان آنها بودن، کمک میکند که بتوانیم نقش خود را ایفا کنیم. ضمن اینکه برجستهسازی الگوهای موفق، خانوادههای موفق و کمککننده در این زمینه موثر خواهد بود. اما این نیاز به یک همت جمعی دارد. یعنی دفتر امور زنان و خانواده به تنهایی متولی تغییر برخی رویکردهای اشتباه در این زمینهها نیست. همه باید دست به دست هم دهیم تا بتوانیم خانوادههایی بانشاط، باانگیزه و پرانرژی در سطح استان و کشور داشته باشیم.
ایرنا: چگونه میان آموزههای دینی و هنجارهای فرهنگی بومی استان فارس با مقتضیات زندگی مدرن، در برنامهریزیهایتان تعادل برقرار میکنید؟
ذوالقدری: اگر نگاه کنیم، هیچیک از این آموزههای دینی با فطرت و ذات انسانها در تضاد نیست. آنچه تضاد ایجاد میکند، شیوههای غلط ماست. در آموزههای دینی، محبت اساس ارتباط بین افراد بود، اما چیزی که تضاد ایجاد کرده، متاسفانه بعضی وقتها روحیات خودبرحقپنداری کسانی است که در این حوزهها ورود میکنند. طبیعتا چنین افرادی نمیتوانند با جامعه ارتباط برقرار کنند. در واقع، همخوانی بین آموزههای دینی و مسائل مدرن وجود دارد. من فکر نمیکنم اصلا تضادی وجود داشته باشد. بسیاری از خانوادهها را داریم که بر اساس آموزههای دینی زندگی میکنند.
یک موقع شما مدرن بودن را در ظواهر تعریف میکنید، اما مدرن بودن در تکنولوژی، در ارتقای سواد و دانش و در سبک رفتارها و برخوردهای متعالی است. اگر اینها را ببینید، هیچ تضادی با همدیگر ندارد. این بستگی به این دارد که ما سبک زندگی مدرن را چگونه تعریف کنیم.
ایرنا: نقشه راه اداره کل شما برای همکاری با نهادهای حاکمیتی چیست؟
ذوالقدری: ما یکی از اصلیترین رویکردهایی که در دفتر امور زنان و خانواده اتخاذ کردیم، این است که تصمیمگیری و حتی نقشآفرینی را به تنهایی هرگز انجام نمیدهیم. بلکه سعی میکنیم در تمام تصمیمگیریها از افراد صاحبتخصص، صاحبتجربه، صاحبنظر و در واقع کسانی که قدرت اجرایی در دستگاههای مختلف دارند، کمک بگیریم.
نهاد خانواده جزئی از زیربنای ساخت یک جامعه متعالی است و اگر همه مدیران با این اعتقاد به ما کمک کنند تا در ارتقای سطح فرهنگی و معیشتی خانوادهها گام برداریم، قطعا اتفاقات خوبی میتواند رخ دهد. ما در هر حوزهای سعی کردیم با ادارات مربوطه ارتباط برقرار کنیم. به عنوان مثال، در مورد کارگروه دختران نوجوان و جوان که اشاره کردم، بخش زیادی از مخاطبان، دانشآموز یا دانشجو هستند.
ایرنا: به نظر شما مهمترین چالشهای پیش روی زنان و خانوادهها در استان فارس از نظر اجتماعی چیست؟ مثلاً مسائل مربوط به طلاق، حاشیهنشینی، آسیبهای اجتماعی؟
ذوالقدری: نهاد خانواده در حال کمرنگ شدن است. بحث گفتوگوها، ارتباط و تعامل بین پدر، مادر و فرزندان کمرنگ شده است. قبلا خانوادهها دور هم سر سفره جمع میشدند، ولی اکنون اگر دقت کنید، این پراکندگیها، دور از هم شدنها و این تنهایی، خودش افراد را به سمت انواع آسیبهای مختلف سوق میدهد.