در مواردی، افراد دچار خارش‌های شدید می‌شوند، در حالی‌که هیچ‌گونه نشانه‌ی پوستی، التهابی یا عامل فیزیکی مشخصی قابل مشاهده نیست. این وضعیت، که در پزشکی از آن با عنوان خارش روان‌زاد (Psychogenic Itching) یاد می‌شود، ارتباط مستقیمی با وضعیت روانی و عصبی فرد دارد.
خارش روان‌زاد معمولاً در اثر عوامل روان‌شناختی مانند استرس، اضطراب، افسردگی یا تنش‌های مزمن پدیدار می‌شود. در این حالت، مغز و مسیرهای عصبی، به‌اشتباه سیگنال «خارش» را به پوست ارسال می‌کنند، بدون آنکه محرک خارجی یا جسمی خاصی وجود داشته باشد.
ویژگی‌های خارش عصبی عبارت‌اند از:
️نبود علائم ظاهری مانند قرمزی، زخم، التهاب یا کهیر
️تشدید خارش در شرایط پراسترس، هنگام تنهایی یا شب‌هنگام
️پراکندگی خارش در نقاط مختلف بدن، بدون الگوی مشخص
️احساس خزش، سوزن‌سوزن شدن یا تحریک سطحی پوست
️مراجعه‌های مکرر به پزشک بدون یافتن علت جسمی قطعی
برخی بیماران، به شکل ناآگاهانه، رفتارهای تکراری مانند خاراندن مداوم یا خراشیدن پوست را به‌عنوان نوعی تخلیه هیجانی تجربه می‌کنند. این واکنش‌ها، اغلب نشانه‌ای از اختلالات روانی زمینه‌ای مانند اختلال وسواس فکری، اضطراب فراگیر یا افسردگی پنهان هستند.
راهکارهای درمانی پیشنهادی شامل موارد زیر است:
️مشاوره روان‌شناختی یا مراجعه به روان‌پزشک
️دارودرمانی با تجویز متخصص در صورت لزوم (مانند داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی)
️تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، یوگا و مدیتیشن
️اصلاح سبک زندگی، خواب منظم و کاهش محرک‌های تنش‌زا
نکته پایانی:
هر خارش، الزاماً منشاء پوستی ندارد. گاهی پوست، فقط رسانه‌ای است برای فریادهای خاموش روان.