اما در پس پرده این آشوب‌ها نقشه‌هایی کلان در حال شکل‌گیری است که هدف نهایی آن، تجزیه این کشور و تثبیت نفوذ و قدرت بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است؛ پروژه‌ای که با سقوط دولت اسد شتاب بیشتری به خود گرفته است.سید هادی سید افقهی، کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با قدس درباره تحولات اخیر سوریه به چشم‌اندازی از این پروژه و نقش بازیگران کلیدی در منطقه که به شکل‌گیری تحولات اخیر کمک کرده، پرداخت و گفت: هدف کلانی که ایالات متحده و رژیم صهیونیستی برای سوریه در نظر گرفته‌اند تجزیه این کشور است؛ درواقع واشنگتن و تل‌آویو به دنبال تکرار تجربه‌ای مشابه با اقلیم کردستان عراق در سوریه هستند.
سید افقهی افزود: هدف این پروژه ایجاد مناطقی خودمختار یا نیمه‌مستقل در سوریه است که رسماً بخشی از خاک سوریه باشند اما عملاً از کنترل دولت مرکزی خارج شوند. این ساختارهای فدرالی یا خودمختار، به عنوان پوششی برای تجزیه عمل می‌کنند و اسرائیل به‌شدت در پشت صحنه، از این تحرکات حمایت می‌کند.
کارشناس مسائل منطقه با اشاره به تحولات روزهای اخیر در استان السویدا سوریه اظهار کرد: نمونه عینی این سیاست را می‌توان در تحولات اخیر استان السویدا دید؛ جایی که درگیری‌های قومی میان شبه‌نظامیان دروزی و دولت جدید تحت فرماندهی ابومحمد الجولانی، به‌شدت با پشتیبانی و دخالت اسرائیل همراه بوده است. در این میان، دولت الجولانی که خود از گروه‌های تحت حمایت آمریکا و متحدانش است، به عنوان مهره اجرایی اسرائیل در منطقه ظاهر شده است.
درگیری در السویدا؛ آغاز فاز جدید تجزیه
در روزهای اخیر و در پی ارسال کاروان‌های نظامی از سوی دولت الجولانی برای سرکوب شورش دروزی‌ها در استان السویدا، نیروهای دروزی با کمین گسترده توانستند بیش از ۱۰۰ نفر از نیروهای امنیتی الجولانی را کشته و زخمی کنند و حدود ۵۰ نفر را به اسارت بگیرند. اما مسئله فراتر از یک نبرد محلی است؛ حمایت هوایی مستقیم اسرائیل از شورشیان دروزی، یعنی بمباران تجهیزات دولت الجولانی و جلوگیری از پیشروی آن‌ها نشان می‌دهد اسرائیل در این منطقه به دنبال ایجاد حائل و تضعیف دولت مرکزی جدید سوریه است.
شیخ حکمت الهجری، از رهبران برجسته دروزی‌های جنوب سوریه، گروه نظامی «حرکه رجال الکرامه» را هدایت می‌کند که به‌طور مستقیم تحت حمایت نظامی اسرائیل است. همین ارتباطات، گویای حضور عمیق اسرائیل در عملیات‌های نظامی و امنیتی منطقه است.
اختلاف در سیاست اعلامی و اعمالی آمریکا و اسرائیل
نکته جالب در این میان، نمایش اختلاف میان تام باراک، نماینده ویژه ترامپ در امور سوریه و مقامات اسرائیلی است، با اینکه باراک به‌صراحت اعلام کرده آمریکا از تجزیه سوریه حمایت نمی‌کند و تنها یک کشور واحد سوریه را به رسمیت می‌شناسد اما شواهد میدانی نشان می‌دهد سیاست واقعی کاخ‌سفید، در نهایت منافع امنیتی و توسعه‌طلبی اسرائیل را در منطقه در اولویت قرار می‌دهد.
از سوی دیگر، اقدامات هماهنگ اسرائیل، آمریکا، عربستان سعودی و حتی ترکیه در سوریه نشان می‌دهد پروژه تجزیه سوریه تنها با همکاری و منافع متقابل این بازیگران عملی می‌شود. ترکیه به‌شدت مخالف تجزیه سوریه بوده اما همزمان به دنبال اعمال نفوذ و گسترش حوزه قدرت خود در شمال این کشور است.
روابط پنهان الجولانی و اسرائیل؛ واقعیتی تلخ
سید افقهی در ادامه اظهاراتش به نکته‌ای مهم اشاره می‌کند که کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ روابط پنهان و حتی گاهی آشکار میان دولت الجولانی و رژیم صهیونیستی.
به گفته سید افقهی، در حالی که اسرائیل وانمود می‌کند در جنگ با الجولانی و نیروهایش است، عملاً با حمایت از برخی گروه‌های مسلح و تحریک درگیری‌های قومی، به دنبال منافع خود در منطقه است. حمایت رژیم صهیونیستی از گروه‌های کردی همچون قسد نیز در همین راستا صورت می‌گیرد.
درواقع رژیم صهیونیستی تحت عنوان حمایت از گروه‌های قومی و اقلیت‌ها مثل کردها و دروزی‌ها در سوریه، بهانه‌ای برای دخالت نظامی و اشغالگری خود ایجاد می‌کند. وزیر جنگ اسرائیل، یسرائیل کاتس، مدعی است اسرائیل اجازه آسیب رساندن به کردها و دروزی‌ها را نخواهد داد، اما واقعیت آن است این ادعاها بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته و کلیدواژه هدف اصلی و پنهان تل‌آویو یعنی تثبیت حضور اسرائیل و تضعیف دولت مرکزی سوریه است.
سید افقهی در ادامه با اشاره به این نکته که برای الجولانی تنها یک مسئله مهم وجود دارد، آن هم ماندن در قدرت به هر شکل ممکن است، تصریح کرد: مقامات رژیم اسرائیل نیز با آگاهی از این مسئله که الجولانی تلاش می‌کند به هر شکل ممکن در سوریه اعمال حاکمیت کند، از طرفی دولت دمشق را تحریک می‌کنند وارد درگیری با کردها، علوی‌ها و دروزی‌ها شود و از طرفی در نقش حامی این گروه‌ها ظاهر می‌شوند و از آن‌ها در برابر نیروهای الجولانی حمایت می‌کنند تا از این طریق نشان دهند تنها چاره برون‌رفت از این وضعیت، تجزیه، فدرالیسم و یا دادن خودمختاری به اقلیت‌ها و گروه‌های مختلف در سوریه است.
گسترش دامنه درگیری‌ها به لبنان؟
سید افقهی در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است تحرکاتی که امروز در سوریه رخ می دهد بهانه‌ای برای کشاندن درگیری‌ها به داخل خاک لبنان باشد، تأکید کرد: مطمئن باشید این پروژه در نگاه کلان از سوی آمریکا و اسرائیل دنبال خواهد شد، چنان‌که باراک، فرستاده واشنگتن دولت لبنان را تهدید کرده در صورت موافقت نکردن با خلع سلاح حزب‌الله، لبنان به صحنه درگیری‌های داخلی تبدیل خواهد شد. درواقع الجولانی نقش کاتالیزور این پروژه را بازی خواهد کرد.
محور مقاومت و نقش ایران
سید افقهی در پایان بر اهمیت محور مقاومت و نقش تعیین‌کننده ایران در حمایت از سوریه و لبنان تأکید کرد و افزود: با وجود فشارهای سنگین، محور مقاومت همچنان حامی اصلی دولت دمشق و گروه‌های مردمی در منطقه است و تلاش می‌کند مانع تجزیه و تسلط اسرائیل و آمریکا بر خاک سوریه شود.از طرفی، در لبنان نیز تلاش‌ها برای خلع سلاح حزب‌الله و تضعیف این محور ادامه دارد. ترکیه و عربستان سعودی و متحدانش در منطقه، به دنبال کاهش نفوذ حزب‌الله و تغییر معادلات امنیتی لبنان هستند. اما مقاومت حزب‌الله و حمایت ایران تاکنون مانع تحقق این اهداف شده است.
چشم‌انداز آینده
آنچه در منطقه در حال رخ دادن است، بیشتر از یک جنگ داخلی ساده، بازی پیچیده‌ای است میان قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای با اهداف توسعه‌طلبانه. سید افقهی معتقد است پروژه تجزیه سوریه با استفاده از اقلیت‌های قومی و مذهبی، شبه‌نظامیان محلی و حمایت مستقیم قدرت‌هایی مثل اسرائیل و آمریکا، در حال اجراست، اما این بازی به هیچ‌وجه ساده نیست. رقابت شدید میان بازیگران مختلف، اختلافات استراتژیک و فشارهای منطقه‌ای، آینده سوریه را به شدت نامطمئن و شکننده کرده است. در این شرایط، نقش ایران و محور مقاومت در حمایت از یک سوریه یکپارچه و مقابله با سیاست‌های تجزیه‌طلبانه اهمیت ویژه‌ای یافته است.