سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - اکرم عباسی: با گسترش کسب‌وکارهای خانگی در صنعت نشر همانند تولید کتاب‌های صوتی و دیجیتال، ترجمه، ویرایش و …کسب‌وکارهای خانگی به عنوان راهکاری مناسب برای توسعه اقتصادی به شمار می‌روند و این مشاغل می‌توانند صنعت نشر را دچار تحول کنند.
بسیاری از تولیدکنندگان مختلف حوزه نشر گاهی از درون منزل به این صنعت به عنوان یک کسب و کار خانگی نگاه می‌کنند چرا که این صنعت باعث کاهش هزینه‌های تولید شده و ایجاد فرصت‌های جدید شغلی را در دسترس همگان قرار داده است.
از آنجایی که صنعت نشر در استان خراسان شمالی با مشکلات عدیده‌ای از جمله هزینه‌های سرسام‌آور چاپ همراه است؛ کسب‌وکارهای خانگی در راستای این صنعت گران‌قیمت می‌توانند به عنوان راهکار مناسبی برای توسعه اقتصادی استان باشد و قطعاً برای از بین بردن این چالش باید کلیدهای مناسبی وجود داشته باشد.
به هر حال کسب‌وکارهای خانگی در حوزه نشر می‌توانند، امکان دسترسی به کتاب را به طور و طرق مختلف فراهم کنند و این تحول خواهد توانست فرصت‌های جدید شغلی را به جویندگان کار معرفی کند.
حمید خسروی خواجه‌ها، یکی از ناشران به‌نام و زبده استان خراسان شمالی در صنعت نشر و چاپ کتاب که گوی سبقت را از دیگر همکاران خود در این حوزه ربوده است، نظرات مختلف و کاربردی بسیاری را در حوزه صنعت نشر به‌ویژه نشر در استان خراسان شمالی و در راستای آن ایجاد کسب‌وکارهای خانگی و توسعه اقتصادی از دل این گنج نهفته دارد.
انتشارات زبان علم که خسروی مدیریت آن را بر عهده دارد، سال‌های زیادی است که در حوزه مطبوعات و نشر کتاب فعال و پیش‌رو است. در خبرگزاری تخصصی کتاب ایران (ایبنا) به طور گسترده کتاب‌های چاپی این ناشر پیشکسوت منتشر شده است و علاقمندان به این حوزه در سراسر کشور با این انتشاراتی آشنا هستند.
حالا برای یک گفت‌وگوی ویژه به سراغ این پیشکسوت صنعت نشر و چاپ در خراسان شمالی رفته‌ایم تا نقش تقویت کسب‌وکارهای کوچک و مشاغل خانگی را در توسعه اقتصادی بررسی و از کم و کیف وضعیت این صنعت در استان خراسان شمالی با خبر شویم.
- از چه زمانی وارد بازار صنعت چاپ و کتاب شدید و اینکه چگونه توانستید در این صنعت پایدار بمانید؟
فعالیت در صنعت نشر را از اواسط دهه هفتاد با همکاری در مطبوعات محلی و کشوری آغاز کردم و از همان دوران، ورود به دنیای کتاب نیز برای من شکل گرفت که نتیجه آن، چاپ و انتشار کتاب‌های مختلف بوده است. از اوایل دهه هفتاد، در حوزه مشاغل خانگی به ترجمه و نویسندگی پرداختم و این مسیر را با جدیت ادامه دادم.
از سال ۱۳۹۸ به‌عنوان ناشر فعالیت خود را گسترش داده و در کنار مشاغل خانگی در حوزه ترجمه و ویرایش، به انتشار آثار ارزشمند نیز پرداختم. این مسیر نه‌تنها موجب تعامل بیشتر با نویسندگان و مترجمان شد، بلکه نقش مؤثری در توسعه صنعت نشر و حمایت از تولید محتوای باکیفیت ایفا کرد.
- از جدیدترین فعالیت‌ها و موفقیت‌هایتان در سال جاری می‌توانید به چه مواردی اشاره کنید؟
از ابتدای سال ۱۴۰۳ تاکنون، ۱۳۰ عنوان کتاب در حوزه‌های مختلف منتشر کرده‌ایم که این موفقیت‌ها شامل دریافت بیش از ۱۰ مجوز کتاب از بخش ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی وزارت آموزش و پرورش برای ورود کتاب‌ها به مدارس است. علاوه بر این، در طرح رسا که ویژه کتاب‌های کودک است، بیش از ۱۲ عنوان کتاب کودک منتشر شده و در رویداد وقف و خیر و رویداد روضه‌های خانگی در بهمن‌ماه ۱۴۰۳ شایسته تقدیر شده است و آخرین و مهم‌ترین موفقیت چشم‌گیر ما «کتاب طهمورث» در بخش بین‌الملل رویداد هنری اورنگ است که در اسفندماه ۱۴۰۳ پذیرش و برگزیده شده و توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.
- به نظر شما برای توسعه صنعت نشر در استان ضرورت حمایت از بخش چاپ و تقویت زیرساخت‌ها را تا چه اندازه‌ای کمک حال این صنعت می‌دانید؟
باید بگوییم که یکی از زنجیره‌های مهم و کلیدی در صنعت نشر، بخش چاپ است که با توجه به افزایش تقاضا و نیاز روزافزون استان، باید مورد حمایت جدی قرار گیرد. با توجه به شرایط کنونی، این ظرفیت در آینده نزدیک قادر به پاسخگویی نیازهای استان نخواهد بود. بنابراین، سرمایه‌گذاران باید تشویق شوند تا این بخش را فعال و پویا نگه دارند و این امر نیازمند و مستلزم آینده‌پژوهی و نیازسنجی دقیق است که باید در برنامه‌ریزی‌ها مورد توجه قرار گیرد. البته سرمایه‌گذاری در بهبود دستگاه‌های چاپ و زیرساخت‌های چاپ در استان می‌تواند نقش مهمی در توسعه فرهنگی، اقتصادی و آموزشی منطقه ایفا کند. این امر علاوه بر فراهم آوردن دسترسی آسان‌تر به محتوای ارزشمند، امکان کاهش هزینه‌های تولید را نیز برای نویسندگان و ناشران فراهم می‌کند.
- از مشکلات و راهکارهای صنعت نشر در استان گنجینه فرهنگ‌ها برایمان بگویید که چگونه می‌توان از سد همه اینها گذشت و سکوی پرتابی برای این صنعت پیدا کرد؟
در حال حاضر مشکلاتی نظیر تخصیص ناکافی بودجه و تسهیلات ارزان قیمت برای ناشران و نویسندگان در قالب طرح‌های حمایتی و تشویقی به‌ویژه خارج از مصوبات کشوری، از جمله چالش‌های اصلی این حوزه به شمار می‌رود و نبود فضای مناسب برای توسعه زنجیره‌های مرتبط با نشر در استان، مانعی بزرگ در مسیر رشد و توسعه صنعت نشر است.
به‌نظر می‌رسد برای برای حل این مشکلات راهکارهایی از جمله برگزاری دوره‌های توانمندسازی برای مدیران صنعت نشر، نویسندگان و کلیه عوامل مرتبط با این صنعت در استان، تلاش برای معرفی توانمندی‌های ناشران و نویسندگان استان در سطح کشور با حمایت دستگاه‌های اجرایی دولتی و خصوصی و راه‌اندازی سامانه و سازوکار منسجم برای خرید کتاب از نویسندگان بومی توسط دستگاه‌های دولتی و اجرایی استان از جمله اقداماتی است که می‌تواند به تحول صنعت نشر در استان و تقویت جایگاه آن در کشور کمک کند و زمینه‌ساز رشد اقتصادی و فرهنگی منطقه باشد.
- در ابتدای گفت‌وگو به پیوند صنعت نشر و مشاغل خانگی اشاره کردید و گفتید که خودتان نیز در قالب ترجمه کتاب و ویرایش متون به این کسب‌وکار پرداخته‌اید؛ بفرمایید تأثیر مشاغل خانگی در کاهش هزینه‌های تولید کتاب و گسترش دسترسی مردم به کتاب چگونه خواهد بود؟
مشاغل خانگی مانند ترجمه، ویرایش، گویندگی کتاب‌های صوتی و … می‌توانند تأثیر قابل‌توجهی در کاهش هزینه‌های صنعت نشر داشته باشند. با استفاده از نیروی کار انعطاف‌پذیر و حذف هزینه‌های اضافی، تولید محتوا سریع‌تر و با قیمت تمام‌شده پایین‌تری انجام می‌شود. این روند نه‌تنها باعث افزایش بهره‌وری در صنعت نشر می‌شود، بلکه فرصت‌های شغلی جدیدی نیز ایجاد می‌کند.
- از آنجایی که نمی‌شود محروم بودن و توسعه نیافتگی استان خراسان شمالی را کتمان کرد؛ شما به عنوان فعال حوزه صنعت نشر نقش مشاغل خانگی را در اشتغال‌زایی و رشد اقتصادی استان چگونه می‌بینید؟
به نظر من در همه استان‌ها به‌ویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافته، مشاغل خانگی یکی از کلیدهای توسعه کسب‌وکارها و صنایع بزرگ، از جمله صنعت نشر، محسوب می‌شوند. این نوع مشاغل، به‌ویژه با ارائه آموزش‌های تخصصی، می‌توانند فرصت‌های شغلی جدیدی را برای دانشجویان، زنان خانه‌دار و افراد مستعد در مناطق کمتر توسعه‌یافته فراهم کنند. گسترش این کسب‌وکارها می‌تواند به رشد اقتصادی محلی و کاهش مهاجرت به شهرهای بزرگ کمک کند.
- چگونه می‌توانیم در فضای مجازی و بخصوص پلتفرم‌هایی که مورد استقبال مردم هستند برای کسب‌وکار خانگی در حوزه نشر استفاده کنیم؟
به سوال بسیار خوبی اشاره کردید؛ کتاب‌های صوتی و دیجیتال به‌عنوان یک حوزه جدید در صنعت نشر، فرصت‌های شغلی گسترده‌ای را فراهم کرده‌اند. گویندگی و تدوین کتاب‌های صوتی، نویسندگی، بازاریابی دیجیتال، توسعه نرم‌افزارهای کتاب‌خوان، و دوبله برخی از حوزه‌هایی هستند که افراد می‌توانند به‌صورت مشاغل خانگی در آن فعالیت کنند و این صنعت را با این فعالیت‌ها پرورش و زمینه‌های شغلی متنوعی را برای افراد با مهارت‌های مختلف در این فضا ایجاد کرد.
- نقش کسب‌وکارهای کوچک مانند کتاب‌فروشی‌های محلی و نشرهای کوچک را در رشد ترویج کتابخوانی و البته کسب‌وکار چگونه می‌بینید؟
کتاب‌فروشی‌های محلی یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های فرهنگی هر جامعه محسوب می‌شوند. این کتاب‌فروشی‌ها با ترویج مطالعه، حفظ ارتباط مردم با کتاب، حمایت از نویسندگان و ناشران محلی، نقش مهمی در ارتقای فرهنگ مطالعه دارند و می‌توانند از طریق برگزاری رویدادهای فرهنگی و ادبی، جلسات نقد و بررسی کتاب و تعامل مستقیم با مخاطبان، به رشد اقتصادی محلی و افزایش فروش کتاب کمک کنند.
- از مهم‌ترین چالش‌های اصلی کسب‌وکارهای کوچک در صنعت نشر که در ایران گریبانگیر بخش اعظمی از همکاران شما است، می‌توانید به چه مواردی اشاره کنید؟
ناشران در صنعت نشر با چالش‌هایی مانند کاهش تیراژ کتاب‌های چاپی، هزینه‌های بالای تولید و سرانه مطالعه پایین روبه‌رو است. اما در کنار این چالش‌ها، رشد کتاب‌های صوتی و دیجیتال فرصت‌های جدیدی را ایجاد کرده است و برای حل مشکلات این حوزه، باید اقداماتی همچون سرمایه‌گذاری در نشر دیجیتال، حمایت از ناشران مستقل، بهبود قوانین کپی‌رایت، فرهنگ‌سازی عمومی و توسعه زیرساخت‌های فناوری انجام شود تا آینده‌ای روشن‌تر برای مطالعه و نشر در ایران رقم بخورد.
- به نظر شما بزرگ‌ترین موانع برای شروع و توسعه مشاغل خانگی چیست و راهکار شما برای برطرف کردن این موانع چه مواردی است؟
یکی از بزرگ‌ترین موانع برای راه‌اندازی و توسعه مشاغل خانگی، کمبود آموزش‌های تخصصی و عدم آشنایی با زنجیره‌های توسعه کسب‌وکار در این حوزه است. بسیاری از افراد بدون آگاهی کافی از مدیریت، بازاریابی، فروش و استراتژی‌های توسعه، وارد این عرصه می‌شوند که منجر به شکست زودهنگام آن‌ها می‌شود و به‌نظر می‌رسد راهکار اساسی برای حل این مشکل، برگزاری آموزش‌های حرفه‌ای و مهارت‌محور است که ایجاد دوره‌های آموزشی کاربردی و الزام به کسب مهارت‌های لازم شغلی می‌تواند موانع ورود را کاهش داده و مسیر رشد این کسب‌وکارها را هموار کند.
- آینده کسب‌وکارهای کوچک و مشاغل خانگی در صنعت نشر را در کشور و بویژه استان خراسان شمالی چگونه می‌بینید؟
فرقی نمی‌کند آینده این مشاغل چه در استان خراسان شمالی و چه در دیگر استان‌ها، هر چه باشد همه در یک سرزمین زندگی می‌کنیم و پیشرفت و آبادانی هر استانی باعث رونق همه کشور خواهد شد؛ مشاغل خانگی در صنعت نشر، فرصتی عالی برای اشتغال‌زایی و درآمدزایی محسوب می‌شوند. با این وجود، چالش‌هایی مانند کمبود سرمایه، مشکلات بازاریابی، محدودیت‌های قانونی و ضعف در توزیع، مسیر رشد این کسب‌وکارها را دشوار کرده است و برای پایداری و توسعه این کسب‌وکارها، باید از روش‌های نوین بازاریابی، شبکه‌های اجتماعی، همکاری‌های گروهی، آموزش مداوم و دریافت حمایت‌های مالی بهره برد و البته در صورت اجرای صحیح این راهکارها، مشاغل خانگی در حوزه نشر می‌توانند به بخشی پویا و تأثیرگذار از اقتصاد فرهنگی کشور تبدیل شوند.
- و آخرین حرف شما در رابطه با صنعت نشر و مشاغل گسترش یافته از آن؟
صنعت نشر و چاپ در خراسان شمالی طی سال‌های اخیر مسیر پر پیچ وخمی را پشت سر گذاشته است و با گسترش مشاغل خانگی مرتبط با ترجمه، ویرایش، تولید محتوای دیجیتال و گویندگی کتاب‌های صوتی، این صنعت به بستری برای اشتغال‌زایی و توسعه فرهنگی تبدیل شده است. در عین حال، برای تداوم رشد و پویایی این حوزه، حمایت‌های زیرساختی، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و توسعه شبکه‌های توزیع ضروری است و ضمن آگاهی بر ظرفیت‌های گسترده این حوزه، بر لزوم تقویت همکاری بین بخش خصوصی و دولتی برای رفع چالش‌ها و تحقق چشم‌اندازهای روشن تأکید می‌کنم.
∎