ریحانه اسکندری: زمانی که حرف از سینمای مستقل می‌شود، منظور فیلم‌هایی است که خارج از فضاهای بزرگ استودیویی و با بودجه‌های کم که توسط تهیه‌کنندگان مستقل یا شرکت‌های تولیدی کوچک ساخته می‌شوند. این نوع فیلم‌ها به نویسندگان و کارگردانان فضای آزادتری برای بیان سوژه‌های فرهنگی و اجتماعی می‌دهد، آزادی که در سینمای تجاری کم‌تر وجود دارد. به علاوه سوژه‌هایی که در فیلم‌های سینمای مستقل مورد بررسی قرار می‌گیرند معمولا از چشم سینمای تجاری دور می‌ماند. این فیلم‌ها در جشنواره‌ها به نمایش در می‌آیند و معمولا توزیع محدودی دارند. 

تفاوت‌های اصلی سینمای مستقل با سینمای تجاری در چیست؟

سینمای مستقل در چندین جنبه با سینمای تجاری کاملا متفاوت است. اول این که فیلم‌های سینمای مستقل معمولا بودجه بسیار کمتری دارند و به همین خاطر به طور کلی ریسک‌پذیری بالاتری در این نوع فیلم‌سازی دیده می‌شود. اما سینمای تجاری یا سینمای جریان اصلی با بودجه‌های کلان پیش می‌رود. فیلم‌های سینمای تجاری معمولا به دلیل سرمایه هنگفت زمینه کار روی موضوعات معمول سینمای کلاسیک را ایجاد می‌کند و اغلب هدف اصلی در این نوع سینما جذب مخاطب کلان است. 

دیگر تفاوت سینمای مستقل و جریان اصلی در بخش فرایند تولید و زمانی‌بندی است. فیلم‌های مستقل به دلیل داشتن بودجه محدود و خصوصی در زمان‌بندی تولید منعطف‌تر هستند؛ در حالی در سینمای تجاری زمان‌بندی تولید بسیار دقیق است و عوامل حتی با فشار زیاد تمام تلاش خود را برای عدم خروج از زمان‌بندی مشخص شده می‌کنند.

نکته دیگر این است که، در فیلم‌های مستقل معمولا از بازیگرهای کمتر شناخته شده یا تازه‌کار استفاده می‌شود؛ این در شرایطی است که در سینمای جریان اصلی به دلیل  جذب بیشتر مخاطب چهره‌های مشهور یا پربحث‌تر در فضاهای مجازی به کار گرفته می‌شوند.

همچنین در شرایطی که فیلم‌های تجاری با تبلیغات گسترده توزیع می‌شوند و در سینمای‌های بزرگ به نمایش در می‌آیند، فیلم‌های مستقل معمولا در جشنواره‌های فیلم خاص و به شکل محدودی پخش می‌شوند.

۵ مورد از بهترین فیلم های مستقل

در این‌جا چند مورد از بهترین فیلم‌های حاصل از سینمای مستقل را یادآوری می‌کنیم.

عامه پسند/ The Pulp Fiction

فیلم «عامه پسند»، محصول سال ۱۹۹۴، به کارگردانی کوئنتین تارانتینو و بازی جان تراولتا، اوما تورمن و... یکی از محصولات سینمای مستقل است که موفق به کسب نخل طلا و اسکار بهترین فیلم‌نامه اورجینال شده است. در این فیلم داستان‌هایی به هم پیوسته از جرم و جنایت به هم گره می‌خورند. ساختار غیرخطی فیلم‌نامه این فیلم باعث تغییر در سبک روایت خیلی از فیلم‌های بعد خود بود.

تصویری از فیلم «عامه پسند»

پروژه جادوگر بلر / The Blair Witch Project

این فیلم ساخته دانیل میریک و ادواردو سانچز است و داستان سه مستندساز که حین ساخت مستندشان در جنگل‌های مریلند ناپدید می‌شوند را روایت می‌کند. در این فیلم که ژانری ترسناک دارد هدر داناهو، مامیل سی. ویلیامز و جاشوا لئونارد هنرنمایی کرده‌اند. این فیلم که در سال ۱۹۹۹ ساخته شده است جوایز مهمی به دست نیاورد اما با فروش بیش از ۲۴۸ میلیون دلار در مقابل بودجه ۶۰ هزار دلاری یکی از موفق‌ترین فیلم‌های سینمای مستقل از نظر موفقیت مالی است.

خانم آفتاب کوچک / The Little Miss Sunshine

 این فیلم داستان خانواده‌ای ناهماهنگ را روایت می‌کند که با هم به سفری جاده‌ای می‌روند تا دختر کوچکشان در مسابقات زیبایی شرکت کند، در این مسیر هر روز یکی از اعضای خانواده دچار مشکلات شخصی می‌شود. «خانم آفتاب کوچک» به کارگردانی جاناتان دیتون و والری فاریس در سال ۲۰۰۶ ساخته شده است و  موفق به کسب دو جایزه اسکار از جمله بهترین فیلم‌نامه اورجینال شده است. آبیگل برسلین، استیو کارل، تونی کولت و گلت کینهیر در این فیلم نقش‌آفرینی کرده‌اند.

نور ماه / The Moonlight

این فیلم ساخته شده در سال ۲۰۱۶ توسط بری جنکینز است و بازیگرانی چون الکس.آر هیبیرت، اشتون سندرز و تروانت رودز برای این فیلم مقابل دوربین رفته‌اند. فیلم داستانی از دوران بلوغ یک مرد جوان آفریقایی-آمریکایی که در محله‌ای فقیر در میامی زندگی می‌کند و با مشکلات هویتی دست و پنجه نرم می‌کند را روایت می‌کند. این فیلم موفق به کسب سه اسکار از جمله اسکار بهترین فیلم شده است.

جونو / The Juno

این فیلم به کارگردانی جیسون ریتمن داستان نوجوانی را روایت می‌کند که دچار بارداری ناخواسته می‌شود و قصد واگذاری کودک و مدیریت شرایط تحصیلی خود را دارد. این فیلم محصول سال ۲۰۰۷ است که بازیگرانی چون الن پیج، مایکل سارا و جنیفر گارنر در آن حضور دارند. فیلم موفق به کسب اسکار بهترین فیلم نامه اورجینال شده است.

چرا سینمای مستقل امروز بیشتر مورد توجه است و جنبش سینمای مستقل چیست؟

امروزه سینمای مستقل به دلیل افزایش دسترسی به تکنولوژی‌های نوین فیلم‌سازی، توزیع آنلاین و تقاضای بیشتر برای داستان اصیل و متفاوت از سینمای تجاری بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. فیلم‌های مستقل به طور معمول توانسته‌اند داستان‌های متنوع‌تر، تجربی‌تر، سیاسی‌تر و اجتماعی‌تر ارائه دهند. 
جنبش سینمای مستقل به‌خصوص از سال ۱۹۷۰ به بعد رشد کرده است، جایی که کارگردانان و نویسندگان توانستند با عبور از محدودیت‌های استودیویی به سینمای شخصی و هنری خود آزادانه‌تر بپردازند. 
اما از مهم‌ترین جنبه‌های این جنبش می‌توان به چند مورد به‌خصوص اشاره کرد.
ابتدا این که جنبش فیلم‌های مستقل از دهه ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ آغاز شد و فیلم‌سازانی چون کاساوتس و پیشگامان موج نو فرانسه مانند فرانسوا تروفو و ژان لوک گدار با به چالش کشیدن هنجارهای سینمای اصلی مسیر این جنبش را جدی‌تر کردند. در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ سینمای مستقل شکوفاتر شد.

فرانسوا تروفو

جنبش سینمای مستقل باعث ایجاد ژانرها و زیرژانرهای تازه‌ای در سینما شد، مثل مامبلکور و مستندهای هاپیر-واقعی. هم چنین فیلم‌سازی مستقل توانست دریچه‌هایی برای صداهای به حاشیه رانده و موضوعات به عقب رانده شده باز کند.
محبوبیت سینمای مستقل با ظهور خدمات پخش آنلاین و رسانه‌های دیجیتال بیش از پیش شده است. پلتفرم‌هایی مانند نتفلکیس، آمازون پرایم و یوتیوب فضای وسیع‌تری برای سینماگران مستقل ایجاد کرده‌اند. همچنین جشنواره‌هایی مانند ساندنس، تریبکا و کن توانسته‌اند پلتفرم‌های مهمی برای فیلم‌سازان مستقل ایجاد کنند تا آثار به نمایش درآمده، شناخته شده و قراردادهای بهتری برای توزیع به دست آورند.

امروزه فیلم‌سازان مستقل هم‌چنان مرزها را با پیشرفت‌های فناوری، ابزارهای کم‌هزینه ساخت فیلم و شبکه جهانی حمایت به چالش می‌کشند. هم‌چنین در جنبش مستقل تمایل زیاد و روبه‌رشدی به عدالت اجتماعی، فعال‌گرایی و روایت‌های مربوط به هویت، نژآد و مسائلی مشابه وجود دارد.

آینده سینمای مستقل

آینده سینمای مستقل در حال حاضر فرصت‌های هیجان‌انگیز و چالش‌های قابل توجهی را به همراه دارد. با ادامه پیشرفت‌های تکنولوژی و تغییرات مصرف رسانه توسط مخاطبین فیلم‌سازان مستقل فرصت‌های جدید برای تولید، توزیع و ارتباط با مخاطبان خود پیدا کرده‌اند. اما این تغییرات هم‌چنان سوالاتی را درباره پایداری سینمای مستقل در برابر تجمیع شرکت‌های بزرگ و سلطه پلتفرم‌های بزرگ مطرح می‌کند.

در خصوص جنبه‌های کلیدی و موثر در آینده سینمای مستقل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
اول این که با پیشرفت فناوری فیلم‌برداری دیجیتال ساخت فیلم با کیفیت بالاتر ارزان‌تر و راحت‌تر شده است. ظهور ابزارهایی مثل تلفن‌های هوشمند، دوربین‌های دیجیتال مقرون به‌صرفه و نرم‌افزارهای ویرایش، تولید فیلم‌ها را دموکراتیک‌تر کرده است و این امکان را ایجاد کرده است که افراد بیشتری در سینما بتوانند صدای خود را به گوش دیگران برسانند. فیلم‌سازان مستقل امروز می‌توانند بدون نیاز به استودیوهای فنی سنتی فیلم بسازند، حتی برخی از آن‌ها در خانه خود مراحل تولید آثارشان را انجام می‌دهند.

دوم این که با گسترش فعالیت پلتفرم‌های دیجیتال مثل نتفلیکس، اپل تی وی و ... فیلم‌سازان مستقل به شکلی توزیع‌کنندگان اصلی فیلم خود را پیدا کرده‌اند. این پلتفرم‌های نه تنها برای این فیلم‌سازان دسترسی مالی ایجاد می‌کنند، بلکه در وهله مهم‌تر توزیع فیلم‌ها در سطح جهانی را کاملا ممکن و راحت می‌کنند. اما یکی از نگرانی‌های اصلی در مورد این پلتفرم‌ها این است که با گذر زمان آن‌ها نیز صرفا به جذب مخاطب گسترده توجه خواهند داشت و فیلم و  آثار کوچک‌تر را کنار خواهند گذاشت، موردی که در همین ایام نیز قابل روئیت است.

مورد سوم جهانی شدن سینمای مستقل است. با ارتباط جهانی فیلم‌سازان مستقل با مخاطبان این روند باعث گسترش سطح فرهنگی قصه‌گویی و روایت‌گری شده است و علاوه بر این احتمالا در آینده تولیدات مشترک بین‌المللی  و همکاری‌های گسترده‌تر افزایش پیدا کنند، زیرا فیلم‌سازان به دنبال تجمیع منابع و جلب توجه فرهنگی گسترده‌تر هستند.

فراهم‌سازی بودجه و تامین مالی یکی دیگر از نکات مهم است. پلتفرم‌های تامین مالی مانند کیک استارتر و ایندی گوگو  به ابزاری ضروری برای فیلم‌سازی مستقل تبدیل شده‌اند تا بودجه لازم برای پروژه‌های خود ر ایجاد کند. فیلم‌سازان مستقل امروز می‌توانند بدون پشتیبانی استودیوها صرفا با اتکا بر مخاطبان خود رویای خود را به واقعیت تبدیل کنند. با این اتفاق احتمالا در آینده فیلم‌سازان می‌توانند حتی جسورانه‌تر و نوآوارانه‌تر از امروز به ساخت آثار بپردازد.

مورد آخر می‌تواند تاثیر گسترده اجتماعی و فرهنگی سینمای مستقل باشد، با توجه به این که این سبک از سینمای به مسائل فرهنگی، هویتی و اجتماعی تمرکز خاصی دارد پیش‌بینی می‌شود در آینده نقش محیط‌زیستی، نژادی و جنسیتی این سینما جدی‌تر باشد و فیلم‌سازان مستقل نقش جدی‌تری در این حوزه‌ها ایفا کنند. همین موضوع نشان‌دهنده این است که فیلم‌سازی مستقل جدای از فیلم‌سازی جریان اصلی تا چه اندازه می‌تواند ریشه‌های اجتماعی را در محدوده تغییر  قرار دهد؛ زیرا این سینماگران می‌توانند در آینده دیدگاه‌های خود را در فضایی جهانی‌تر و فراگیرتر منعکس کنند.

منبع: مجله مطالعات فیلم

۵۷۵۷