آستان قدس رضوی، بزرگ‌ترین مجموعه‌ای است که بر اساس هدایا، نذورات و موقوفات مردم اداره می‌شود و به پشتوانه دوراندیشی واقفان و ناذران، از زائران و مجاوران در صحن و سرای رضوی میزبانی کرده و بر تنوع خدمات و فعالیت‌های گسترده، افزوده است.

آشنایی با خدمات بخش نذورات
در بخش نذورات، مراحل و اقدامات مختلفی انجام می‌شود، در مرحله اول، جمع‌آوری همۀ اقلام نذورات اعم از نقدی و غیرنقدی و تهیۀ گزارش ماهیانه بر اساس نوع نیت افراد صورت می‌گیرد.
اختصاص اقلام نذورات به بخش‌های مربوطه بر اساس نیت افراد، در مرحله دوم قرار می‌گیرد که البته نذورات خاص باتوجه‌به صلاحدید تولیت آستان قدس رضوی صورت می‌گیرد.
به طور مثال، در مورد نذر تحصیل، تولیت باتوجه‌به مقادیر گزارش‌ها مشخص می‌کند که نوشت افزار چگونه و در چه مناطقی هزینه شود.
همچنین، دریافت هدیۀ دیگری به نام «عقیقه»، که در حقیقت جزء نذورات نیست ولی به این بخش واگذار می‌گردد.
عقیقه در دفاتر نذورات دریافت می‌شود و مبلغ آن وابسته به قیمت گوسفند است. گوشت عقیقه داخل حرم مطهر رضوی استفاده نمی‌شود، بلکه به مناطق محروم در سراسر ایران بدون محدودیت جغرافیایی اختصاص‌داده‌شده و بین نیازمندان، توزیع می‌شود.
در کنار اقداماتی که در دفاتر نذورات انجام می‌شود، در حرم مطهر رضوی 20 دفتر نذورات وجود دارد که 11 دفتر به صورت شبانه‌روزی در صحن‌های آزادی و انقلاب اسلامی، رواق‌های دارالولایه، دارالسعاده، دارالسرور و ورودی‌های طبرسی، باب الرضا (ع) و باب الجواد (ع) دایر هستند، همچنین 8 دفتر به صورت دو شیفت فعالند که در ورودی نواب صفوی، بست شیخ طوسی، بست شیخ بهایی و رواق حضرت معصومه (سلام‌الله) دایرند و از ساعت ۷ صبح تا ۹ شب، در خدمت زائران هستند.

مأموریت‌های دفاتر نذورات
دفاتر توزیع دعوت‌نامۀ مهمان‌سرا: دفاتر توزیع دعوت‌نامه در ورودی نواب از ساعت ۷ صبح تا ۱۴ ظهر و در صحن غدیر از ساعت ۶ صبح تا ۲۱ شب، دایر هستند.
دعوت‌نامۀ غذای حضرت، بر اساس نذوراتی مانند گوسفند یا مبالغ معادل تعلق می‌گیرد.
همچنین بسته‌های متبرک برنج، نمک و نبات در این دفاتر موجود است و به هر زائری که درخواست کند، اهدا می‌شود.
یک دفتر هم به دریافت دام و طیور زنده اختصاص دارد که در ورودی پارکینگ شمارۀ ۳ دایر است و به‌صورت شبانه‌روزی دام را، تحویل می‌گیرند. مبالغ معادل خرید دام نیز در دفاتر ورودی و داخل صحن حرم مطهر، دریافت می‌شود.
فروشگاه فرش آستان قدس رضوی: فروشگاه فرش در ورودی باب الجواد (ع) از ساعت ۷ صبح تا ۷ شب دایر است.
فرش‌های اهداشده غیرقابل‌استفاده در حرم مطهر رضوی، در این فروشگاه فروخته می‌شود و به‌عنوان نذر فرش در خرید فرش‌های قابل‌استفاده هزینه می‌شود.
به‌طورکلی، اقلام اهدایی و غیرقابل‌استفاده در حرم مطهر رضوی به مزایده گذاشته می‌شود.
این مزایده روزهای یکشنبه ساعت ۱۰ صبح در دفتر نذورات واقع در پارکینگ شمارۀ ۱ برگزار می‌شود و شرکت برای عموم، آزاد است.
دفاتر نذورات واقع در دیگر شهرهای کشور: در هر استان، یک دفتر نمایندگی آستان قدس رضوی مربوط به انجام کارهای نذورات قرار دارد.
معمولاً این نذورات برای محرومین همان استان، هزینه می‌شود.
نذر امام رضا(ع) باید فقط به‌حساب حرم مطهر رضوی واریز شود. درصورتی‌که نذر کالا باشد، بهتر است برای حرم مطهر رضوی ارسال شود.
این کانون‌ها قابلیت ارسال هدایا، نذورات و کالا را، برای حرم مطهر رضوی،دارند.
دفاتر مشاورۀ وقف: سه دفتر مشاورۀ وقف زیر مجموعۀ بخش نذورات در حرم مطهر رضوی دایر است.
در این دفاتر فرم‌های وقف تکمیل و شرایط آن‌ها بررسی می‌شود، سپس فرم‌ها به مدیریت بهره‌وری موقوفات آستان قدس رضوی ارسال می‌شود، کارشناس مدیریت بهره‌وری موقوفات به محل موردنظر فرستاده می‌شود و پس از کارشناسی و تأیید، وقف‌نامه صادر می‌شود. مکان دفاتر مشاورۀ وقف واقع در صحن‌های انقلاب، آزادی و صحن پیامبر اعظم (ص) است.

بهره‌گیری از نذورات در اجرای اقدامات مختلف آستان قدس رضوی
در تعریف میان موقوفات و نذورات باید به این نکته توجه کرد که، در موقوفات باید اصل دارایی و منبع درآمد حفظ شود و هزینه آن بر اساس نیت واقف که در وقف‌نامه آمده مصروف شود، اما در نذورات، اصل نذر و هدیه‌ای که نذر شده ،استفاده می‌شود.
بر اساس این تعریف، حرم مطهر رضوی از طریق منابع نذورات اداره می‌شود و تمام اقدامات، از قدیمی‌ترین خدمت‌ها در حرم مطهر از مهمان‌سرا گرفته تا ساخت‌وسازهای مختلف در سطح اماکن متبرکه و فراهم‌آوردن امکانات شرایط برای تسهیل زیارت و غیره از محل منابع نذورات و عواید موقوفاتی تأمین می‌شود که توسط متولیان وقت، مدیریت می‌شود و توانسته فضای بسیار شایسته و آرامش بخشی را، برای زائران، فراهم آورد.
این مقدمه‌ای است بر این مطلب که بعد از انقلاب اسلامی شاهد تغییرات اساسی، تنوع در خدمات و اقدامات مختلف و توسعه‌ای، گسترش بناها و... در حرم مطهر رضوی هستیم.
یک نمونه آن را می‌توان، حجم گسترده کار در حوزه سلامت در چند سال اخیر عنوان کرد که مسئولان اداره کل نذورات از محل منابعی که مردم با نیت سلامت، نذر کرده‌اند اقدامات شاخصی از جمله خدمات درمانی در دارالشفا، خرید آمبولانس، توسعه داروخانه، خرید تجهیزات، توسعه‌بخش عفونی بیمارستان امام رضا (ع)، احداث مرکز ناباروری با 320 میلیارد ریال و... را انجام داده‌اند.
یکی دیگر از اقداماتی که با نذورات مردمی به حرم مطهر رضوی انجام شده، می‌توان هزینه 12 میلیارد تومانی برای زیارت اولی‌ها و در بحث ایتام زیر 18 سال نیز 18 میلیارد تومان، با همکاری بنیاد کرامت رضوی، عنوان کرد.
نذورات در انجام پروژه‌های عمرانی در حرم مطهر رضوی نقش مؤثری دارد، به‌طوری‌که تمام فعالیت‌های عمرانی، سلامت، درمان، مهمان‌سرای حضرت و... از بخش نذورات حرم مطهر رضوی، تأمین می‌شود.
به‌عنوان‌مثال، دو پروژه بزرگ بست شیخ بهایی و رواق امیرالمومنین (ع)، به‌عنوان بزرگ‌ترین پروژه‌های عمرانی بارگاه منور رضوی در دست اجراست.
بر اساس گزارش‌ها موجود، از ابتدای سال 1403 تاکنون حدود 600 میلیارد تومان در حوزه عمرانی حرم مطهر رضوی هزینه شده، همچنین، در حوزه مهمان‌سرا نیز تا کنون نزدیک به 1000 میلیارد ریال برای خدمات شایسته‌تر به زائران، از محل همین نذورات، هزینه شده است.
همچنین در مناسبت‌های مختلف سال، تولیدکنندگان گل در مشهد، تهران و سایر شهرها گل‌آرایی حرم مطهر رضوی را بر عهده می‌گیرند و گل‌آرایی تمام بخش‌ها از گلدان‌های فوق ضریح تا صحن‌ها و بست‌ها حرم مطهر، با این گل‌ها آراسته و مزین می‌شوند.
علاوه بر اینکه امسال از محل نذورات آستان قدس رضوی، ۴۰ میلیارد ریال صرف امور روشنایی و نورآرایی حرم مطهر رضوی شده، به‌منظور بهبود خدمات‌رسانی به زائران، 337 میلیارد ریال از محل نذورات مردمی، برای تامین تجهیزات چایخانه‌های حرم امام رضا(ع) نیز،اختصاص یافته است.

معرفی راه‌های ارتباطی با اداره کل نذورات
علاوه بر دفاتری که جزئیات فعالیت آنها در این گزارش آمد، روش‌های زیر نیز وجود دارد تا خیرین و مردم در اقصی‌نقاط کشور بتوانند نذورات خود را، به حرم مطهر رضوی، اهدا کنند.
• نرم‌افزار نسیم رضوان
• سامانه #8*
• سامانه نذر رضوی (nazr.razavi.ir)
• واریز مستقیم به شماره کارت ۶۱۰۴۳۳۷۷۷۰۰۳۳۸۶۶ (بانک ملت) و شماره کارت ۶۰۳۷۹۹۱۸۹۹۸۷۸۴۵۲ (بانک ملی)
• زائران غیرایرانی اغلب نذورات خود را با پول رایج کشور خودپرداخت می‌کنند.
بخش نذورات این مبالغ را به پول رایج ایران تبدیل می‌کند و هزینۀ نذر اهداکننده می‌شود.
به دلیل برخی محدودیت‌ها، ناذران خارج از کشور می‌توانند به این شماره حساب‌ها مستقیم واریز کنند؛
- بانک ملت؛ شماره کارت ۶۱۰۴۳۳۷۷۷۰۰۳۳۸۶۶
- بانک ملی؛ شماره کارت ۶۰۳۷۹۹۱۸۹۹۸۷۸۴۵۲
• راه‌های ارتباط با نذورات:
- پرداخت نذورات نقدی و غیرنقدی با شماره‌تلفن‌های ۳۲۰۰۲۴۷۵ و ۳۲۰۰۲۰۹۲
- پرداخت نذورات از طریق درگاه‌های مجازی با شماره‌تلفن‌های ۳۲۰۰۲۰۹1 و۳۲۰۰۲479