به تازگی تعدادی از اتوبوس های برقی خریداری شده توسط شهرداری تهران به خیابان های پایتخت آمده اند اما تولید دود توسط این وسایل نقلیه، سوال برانگیز است.

به گزارش تین نیوز به نقل از پدال، مردم ایران در کلاس جهانی، پردرآمد محسوب نمی شوند و به زبان عامیانه، غالب جمعیت کشور زندگی زیر خط فقر را تجربه می کنند. از سویی دیگر، بسیار دیده شده که نهادهای مختلف کشور، بودجه های کلان دریافتی از بیت المال را اسراف کرده اند.

روی کاغذ، وسایل نقلیه الکتریکی، به دلیل عدم تولید گازهای آلاینده، مناسب تردد در شهرهای بزرگ هستند؛ اما قیمت بسیار بالای آن ها باعث می شوند، حتی توسط کشورهای متمول دنیا، نادیده گرفته شوند.

اگر فرصت حضور در غرب اروپا یا حتی استانبول ترکیه را داشته باشید، متوجه خواهید شد که اساسا خبری از اتوبوس برقی به تعداد بالا نیست. در شهرهای مدرن جهان، تراموا و مترو با بهره گیری از انرژی الکتریکی، نقش مهمی در ناوگان حمل و نقل عمومی دارند؛ اما اتوبوس های دیزلی هم پرتعداد هستند. به بیان دیگر، سوخت گازوئیل معمول در کشورهای پیشرفته ی دنیا، آلایندگی چندانی ندارد و البته اتوبوس های ساخت برندهای مشهور، نسبت به نمونه های مونتاژ ایران، کم مصرف و کم الاینده محسوب می شوند.

در تهران، به عنوان یکی از آلوده ترین شهرهای جهان، تعدادی باورنکردنی از موتورسیکلت و خودروهای بسیار بی کیفیت و آلاینده تردد دارند. همچنین، از گاز طبیعی برای گرمایش خانگی استفاده می شود که مقدار قابل توجی آلودگی دارد. نیروگاه های برق، کارخانه های عظیم و حتی پالایشگاه احداث شده در نزدیکی شهر تهران، دیگر عوامل اصلی آلوده کننده ی پایتخت هستند. با این شرایط، صرف هزینه ی سنگین برای تعویض اتوبوس های دیزلی پایتخت با مدل های برقی ساخت چین، منطقی به نظر نمی رسد.

ماجرای اتوبوس های برقی تهران و دود گازوئیل!

اسفند ماه سال ۱۴۰۲ شورای شهر تهران در مصوبه ای به شهرداری اجازه داد برای تجهیز ناوگان حمل و نقل عمومی شهر تهران، اتوبوس برقی از کشور چین وارد کند. ظاهرا قرارداد نهایی که البته به اقساط پرداخت خواهد شد، معادل ۲ میلیارد یورو است. این عدد با فرض قیمت ۱۰۰ هزار تومانی برای یورو، ۲۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می شود.

استفاده از اتوبوس برقی برای تهران، چند دهه قبل آغاز شد و سال ۱۳۷۱ به نام اتوبوس ترولی شروع به کار کرد. مدل های اولیه، مشابه مترو و تراموا، باتری های بزرگ نداشتند و انرژی مورد نیاز را از طریق اتصال دائم به برق DC روی سیم کشی هوایی دریافت می کردند. برخلاف اتوبوس های برقی که نیازمند باتری و تجهیزات گران قیمت هستند.

عدد دقیق پرداختی برای هر دستگاه اتوبوس برقی وارداتی مشخص نیست اما براساس اطلاعات موجود می توان اطمینان داشت هرکدام تقریبا ۲ برابر یک اتوبوس دیزلی مدرن، قیمت داشته باشند. حالا فراتر از صرف بودجه ی هنگفت برای اتوبوس های برقی پایتخت، ماجرای دود خروجی از آن ها خبرساز شده است.

ظاهرا، اتوبوس های برقی وارداتی دارای سیستم گرمایش ویژه ای هستند که علاوه بر انرژی باتری، با گازوئیل هم کار می کند. حالا مدیران مربوطه ضمن توجه به قیمت نازل گازوئیل در ایران تصمیم گرفته اند، از این سوخت آلاینده برای تامین گرمایش داخل کابین مسافران استفاده کنند. طبیعتا دود حاصل از این فرایند هم، به آسمان تهران می رود.

اتوبوس های برقی به طور کلی برای گرمایش خود از موتور دیزلی استفاده نمی کنند. این اتوبوس ها معمولاً سیستم های  تمام الکتریکی برای تأمین گرمایش و تهویه دارند. در برخی از مدل ها، برای مواقع خاصی یا در شرایط ویژه، ممکن است از موتور دیزلی یا دیگر منابع انرژی به عنوان منبع پشتیبان استفاده شود، اما این موارد نادر است و بیشتر به دلیل نیاز به سیستم های گرمایشی اضافی در شرایط خاص (مثلاً سرمای شدید) می باشد.

میزان آلایندگی موتورهای دیزلی که به عنوان منبع پشتیبان در اتوبوس های برقی استفاده می شوند، کمتر از موتورهای دیزلی اتوبوس های غیر برقی است.  طبیعتا موتورهای دیزلی پشتیبان در اتوبوس های برقی معمولاً با توجه به نیاز، عملکرد محدودتری دارند و زمان کمتری در حال کار هستند؛ اما موتور اتوبوس های دیزلی (غیر برقی) به صورت پیوسته کار می کنند و آلایندگی بیشتری دارند.

پاسخ اتوبوس رانی تهران به شایعات و نگرانی ها

باتوجه به سوالات مطرح شده از سوی اذهان عمومی، روابط عمومی شرکت واحد اتوبوسرانی تهران جوابیه ای منتشر کرده است:

    ۱. اتوبوس های برقی تهران پس از تایید متخصصین شهرداری تهران، کمیته فنی اتوبوسرانی تهران، بازرسان سازمان ملی استاندارد و وزارت صمت و ناظران گمرک به تهران وارد شده اند. همچنین این اتوبوس ها دارای استاندارد CCC چین و E-Mark اروپا به عنوان اتوبوس های برقی هستند. یعنی همه ی آنها متوجه این موضوع نشده اند که این اتوبوس ها گازوئیلی است؟

    ۲. اتوبوس های تمام برقی تهران دوگانه سوز نیست! فقط یک موتور الکتریکی مجهز به باتری CATL LFP با ظرفیت ۴۲۲.۸۷ کیلووات ساعت دارد که امکان پیمایش بیش از ۲۸۵ کیلومتر را تنها با استفاده از موتور الکتریکی برقی فراهم می کند؛ چه در تابستان و چه در زمستان!

    ۳. سیستم گرمایش این اتوبوس ها طبق مدل های جهانی و جهت افزایش بهره وری موتور الکتریکی آن، هم از طریق برق کار می کند و هم از طریق سوخت دیزل؛ مجددا دقت کنید: تنها سیستم گرمایشی آن، نه موتور اتوبوس برقی! آب از طریق یک مشعل گرم شده و در فضای داخلی اتوبوس به چرخش در می آید. این سیستم گرمایش صرفا یک آپشن برای دماهای زیر صفر بوده و جهت افزایش میزان پیمایش اتوبوس ها در شرایط خاص پیش بینی شده و در اکثر اوقات در شرایط دمایی شهر تهران کاربردی ندارد.

    ۴. ظرفیت باک سیستم گرمایش اضطراری این اتوبوس ها ۴۰ لیتر است؛ به اندازه باک یک پراید! کدام عقل سلیمی باور می کند که اتوبوس برقی با یک باک ۴۰ لیتری حرکت می کند؟ ظرفیت باک اتوبوس های دیزلی تهران ۲۰۰ تا ۲۴۰ لیتر گنجایش دارد. بدیهی است که این حجم گازوئیل نه جهت نیروی محرکه که صرفا بابت گرمایش مسافرین در شرایط خاص و نادر که قبلا به آن اشاره شد کاربرد دارد.

    ۵. سیستم های گرمایشی اتوبوس های برقی در سه ماه سرد سال، با این فرض که در تمام طول روز نیاز به گرمایش باشد، کمتر از ۱۰۰۰ لیتر گازوئیل مصرف می کند. حال مقایسه کنید با یک اتوبوس دیزلی که در سال ۵۵.۰۰۰ لیتر گازوئیل می سوزاند! یعنی میزان مصرف یک اتوبوس برقی برای گرمایش حدود ۲ درصد یک اتوبوس گازوئیلی برای پیمایش است. همین ۲ درصد هم با توجه به اثری که در افزایش پیمایش به ازای هربار شارژ دارد باز هم قابل تعدیل است.

    ۶. ناوگان حمل و نقل عمومی شهر تهران به سرعت در حال برقی شدن است. مردم تهران دیگر توان تحمل آلودگی هوا را ندارند. اینگونه اظهارات غیرمستند و خلاف کارشناسی خللی در حرکت پرشتاب برقی سازی حمل و نقل عمومی تهران وارد نخواهد کرد.

چند سوال از مجموعه شهرداری و شرکت اتوبوسرانی تهران

آیا قبل از خرید اتوبوس های برقی چینی و تنظیم قرارداد میلیارد دلاری، با سازمان های مربوط به محیط زیست ایران یا حتی وزارت صنعت، مشورت کردید؟ خرید این وسایل نقلیه ی گران قیمت برای شهری با جمعیت ۱۹ میلیون نفر که شدیدا از کمبود امکانات حمل و نقل عمومی رنج می برد، چگونه توجیه می شود؟

آیا برای خرید اتوبوس های برقی تهران، مناقصه ی عمومی یا بین المللی برگزار شد؟ چرا قرارداد خرید با برندهای معتبر و مشهور، مثل فوتون یا بی وای دی که سابقه ی درخشان در ساخت اتوبوس برقی دارند منعقد نشده است؟