جوان آنلاین: ماه رمضان به عنوان یکی از ماه‌های پر فضیلت در تقویم اسلامی، فرصتی ارزشمند برای بازگشت به خویشتن و تقویت جنبه‌های معنوی انسان است. این ماه علاوه بر ابعاد عبادی، به عنوان ماه نزول قرآن و تهذیب نفس شناخته می‌شود و نقش مهمی در ترویج و تقویت اصول انسانی همچون همدلی، احسان و ارتباط عمیق‌تر با خداوند دارد. در این ماه، مفاهیمی همچون خودسازی، معنویت، انس با قرآن و ارتباط با اهل بیت (ع) همواره تأکید شده است. اما رمضان، تنها ماهی برای روزه داری نیست، بلکه زمانی برای درک بیشتر آثار و برکات این ماه و ایجاد رابطه‌ای عمیق‌تر با آموزه‌های اهل بیت (ع) است. در دنیای امروز که نوجوانان و جوانان با ویژگی‌هایی همچون دسترسی سریع به اطلاعات، زندگی در دنیای دیجیتال و گسترش ارتباطات جهانی مواجه هستند، درک عمیق مفاهیم دینی ضروری است و باید بتوانند این مفاهیم را نه تنها به صورت سطحی، بلکه به طور آگاهانه و عمیق درک کنند. حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین بهنام باقری، کارشناس دینی بر این باور است، اگر نوجوانان و جوانان نسبت به معنای این ماه و آثار روزه شناخت و معرفت بیشتری پیدا کنند، محبت و دلبستگی بیشتری نسبت به این ماه خواهند داشت. او معتقد است، اگر این نسل نسبت به اهل بیت (ع)، امام زمان (عج) و قرآن معرفت پیدا کنند، محبت‌شان نسبت به آنها بیشتر خواهد شد. معرفی صحیح برکات ماه رمضان و آثار روزه داری به نسل امروز می‌تواند آنان را به درک عمیق تری از این ماه و رشد معنوی هدایت کند. با شناخت و تجربه این برکات، افراد به خصوص نسل نو با عشق و علاقه بیشتری به روزه داری خواهند پرداخت و از دستورات الهی برای تهذیب نفس و خودسازی بهره خواهند برد. ماحصل گفت‌و‌گو با این کارشناس را در ادامه می‌خوانید.
رمضان به چه معناست و هدف از ایجاد چنین ماهی در اسلام چه بوده است؟
رمضان از ماده‌رمض به معنای شدت حرارت، گرما و سوزاندن است. بر اساس حدیثی از پیامبر اسلام (ص) که فرمودند: «إنما سُمِّی رمضان لِیحْرِقَ الذُّنُوبَ (ماه رمضان به این دلیل رمضان نامگذاری شده که گناهان را می‌سوزاند) این ماه، با ویژگی‌های خاص خود، فرصت طلایی برای پاکسازی و طهارت از گناهان است. ماه مبارک رمضان، در میان ۱۲ ماه قمری، ماهی است که انسان‌ها می‌توانند در آن، تقرب بیشتری به خداوند پیدا کنند. این ماه فرصتی برای فاصله گرفتن از جنبه‌های مادی زندگی و تقویت جنبه‌های معنوی انسان‌هاست.
رمضان ماه خودسازی است. چه راه‌هایی برای خودسازی معنوی و اخلاقی در این ماه وجود دارد که می‌توان از آن بهره برد؟
انسان اگر بخواهد معنویت به دست آورد، در نگاه قرآن و اهل بیت (ع)، راه‌های مشخص و معینی برای آن وجود دارد. معنویت در حقیقت از ایمان، عمل صالح و عبادت و به طور مشخص از ارتباط خالصانه و صمیمانه با خداوند از طریق نماز، دعا، استغفار و مناجات به دست می‌آید. یکی از راه‌های اساسی به دست آوردن معنویت، تلاوت قرآن و انس بیشتر با قرآن است. در واقع، ماه مبارک رمضان، به عنوان ماه قرآن شناخته شده است و خداوند در سوره بقره وقتی این ماه را معرفی می‌کند، می‌فرماید: شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ (ماه رمضان، ماهی است که قرآن در آن نازل شده است). بنابراین، در این ماه باید بیش از ماه‌های گذشته، به تلاوت قرآن، انجام اعمال صالح، خیرات، صدقات و احسان به دیگران پرداخته و سعی کنیم ارتباط خود را با خداوند نزدیک‌تر کنیم. با توجه به فضایی که در این ماه به واسطه روزه داری و کاهش جنبه‌های مادی زندگی برای ما فراهم می‌شود، می‌توانیم این جنبه‌های معنوی را تقویت کرده و نورانیت و معنویت خود را افزایش دهیم.
چگونه از برکات این ماه برای ارتقای خانواده و جامعه‌مان بهره ببریم؟
در این ماه، به ویژه به دلیل برگزاری جلسات مربوط به مسائل دینی، خودسازی، معنویت، معارف، تفسیر قرآن، دعا و مناجات، الحمدلله در همه شهرها، در مساجد، حسینیه‌ها و تکایا، این جلسات بیشتر از ماه‌های دیگر برگزار می‌شود. همچنین، به خاطر سحرخیزی و ساعات بیداری سحر و افطار، فرصتی برای خانواده‌ها فراهم می‌شود تا با شرکت در نماز‌های جماعت، محافل انس با قرآن، محافل دعای دسته جمعی، مناجات خوانی، جلسات تفسیر قرآن و معارف اهل بیت (ع)، جنبه‌های معنوی خود را تقویت کنند و از برکات بیشتر این ماه بهره‌مند شوند. به طور خاص، برپایی مجالس در منازل‌و انداختن سفره افطار و اطعام، به ویژه در دید و بازدید و صله رحم در ایام نوروز که این چند سال تداخل با سال جدید پیدا کرده است، طبق فرمایشات اهل‌بیت (ع)، ثواب و نورانیت بیشتری برای انسان دارد. در نهایت، با بهره‌مندی از برکت‌های این ماه، به ویژه از روزه داری، سحرخیزی و پررونق بودن محافل اهل‌بیت، خانواده‌ها و جامعه اسلامی می‌توانند از این فرصت برای ارتقای جنبه‌های معنوی خود بهره ببرند.»
برای افرادی که می‌خواهند در این ماه رابطه عمیق تری با خدای خود پیدا کنند چه پیشنهادی دارید؟
فرمایشات اهل بیت عصمت و طهارت (ع) در این ماه به ویژه توصیه به انس بیشتر با قرآن است، چراکه این ماه، ماه نزول قرآن است. همچنین، توصیه به دعا و مناجات بیشتر، سحرخیزی و توفیق اجباری برای بیدار‌شدن برای خوردن سحری، انسان را مقید به خواندن نافله شب و نماز شب می‌کند. این نماز‌ها بسیار توصیه شده‌اند و اثرات زیادی در ایجاد رابطه عمیق‌تر و خالصانه‌تر با خداوند دارند. تهجد، نافله شب و انجام مستحبات از جمله راه‌های رسیدن به معنویت در این ماه هستند. یکی از نکات مهم دیگر این است که انس بیشتر با قرآن در این ماه کمک می‌کند، تا فرد در فضای معنوی این ماه با کلام‌الله و عبادت بیشتر ارتباط برقرار کند. همچنین، اگر برای کسی مقدور باشد، اطعام به دیگران، احسان و خدمت به دیگران و برپایی سفره افطار می‌تواند رابطه او با خداوند متعال را بیشتر و عمیق‌تر کند.
در آخر چگونه نسل‌نو را با این ماه و دستاورد‌های آن آشنا کنیم و آنها را دوستدار رمضان باقی نگه‌داریم؟
دوست داشتن، مرحله بعدی شناخت و معرفت است. اگر انسان نسبت به برکات و آثار یک موضوع، زیبایی یا خیر و خوبی آن موضوع، معرفت و شناخت پیدا کند، قطعاً نسبت به آن وابستگی و دلبستگی بیشتری پیدا می‌کند و محبت بیشتری به آن دارد. این اصل را می‌توان در همه مسائل زندگی مشاهده کرد. اگر نوجوان‌ها و جوان‌ها نسبت به ابعاد ماه‌رمضان، اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، نسبت به امام زمان (عج) و همچنین نسبت به قرآن، معرفت و شناخت پیدا کنند، قطعاً محبت‌شان بیشتر خواهد شد و از روزه‌داری لذت بیشتری خواهند برد. اگر ما بتوانیم آثار و برکات این ماه، آثار و برکات روزه داری و آثار جسمی و روحی آن را به درستی برای نوجوان‌ها و جوان‌ها از آیات قرآن، کلمات اهل‌بیت (ع) و بزرگان بیان کنیم، می‌توانیم معرفت آنها نسبت به این ماه را بیشتر کنیم. وقتی این شناخت در آنها ایجاد شود و آثار روزه داری را در زندگی و معنویت خود تجربه کنند، قطعاً محبت‌شان نسبت به این ماه و روزه داری بیشتر خواهد شد و با عشق و علاقه به روزه داری خواهند پرداخت. امیدواریم خداوند متعال به همه ما توفیق دهد که روزه‌داری خالصانه و عاشقانه داشته باشیم و از دستورات الهی پیروی کنیم، چراکه روزه داری و سایر دستورات الهی به تهذیب نفس، خودسازی و معنویت انسان کمک خواهد کرد.